بررسی روابط آبی و مقاومت به خشکی دو گونه آویشن قره باغی ((thymus fedtschenkoi و مرزه(satureja hortensis) تحت تیمارهای مختلف رطوبتی

چکیده تنوع و فراوانی گیاهان در قسمتهای مختلف زمین بیش از هر عامل محیطی دیگری به مقدار آبی بستگی دارد که در دسترس گیاهان قرار می گیرد. تنش خشکی به عنوان مهمترین تنش غیرزیستی نقش مهمی در کاهش تولید محصول گیاهان جهان دارد. به منظور تعیین نیاز آبی و بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش خشکی بر برخی ویژگی های مورفولوژیک و فیزیولوژیک دو گیاه دارویی آویشن قره باغی (thymus fedtschenkoi) و مرزه (satureja hortensis)،آزمایشی در قاالب طرح کاملاً تصادفی برای گیاه مرزه و بلوک های کامل تصادفی برای آویشن قره باغی در سال 1393 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه یزد به اجرا درآمد. تیمارهای به کار برده شده شامل تنش خشکی در چهار سطح 100، 75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی بود که در چهار تکرار اعمال شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که افزایش تنش خشکی بر میزان تبخیر و تعرق هر دو گیاه اثر معنی داری در سطح یک درصد و بر کارایی مصرف آب گیاه مرزه و آویشن قره باغی به ترتیب در سطح یک و پنج درصد تأثیر معنی داری داشت. بیشترین میزان تبخیر در گیاه مرزه با میانگین 14/6 میلیمتر مربوط به تیمار 75 درصد ظرفیت زراعی و کمترین میزان مربوط به تیمار25 درصد ظرفیت زراعی با 34/4 میلیمتر بود که با تیمار 50 درصد ظرفیت زراعی با تبخیر و تعرق 85/4 میلیمتر در روز اختلاف معنی داری نداشت. نتایج مربوط به نیاز آبی آویشن قره باغی نشان داد که بیشترین آب مصرفی با 29/0میلیمتر مربوط به تیمار 75 درصد ظرفیت زراعی بود که با تیمار 25 درصد و 50 درصد ظرفیت زراعی اختلاف معنی داری وجود نداشت. همچنین نتایج حاصل نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش معنی دار سطح و حجم اندام هوایی، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، ضخامت و حجم ریشه در سطح یک درصد و ارتفاع، قطر تاج گیاه و وزن تر اندام هوایی مرزه در سطح پنج درصد شد. در مورد گیاه آویشن قره باغی اثر تنش خشکی بر سطح و حجم اندام هوایی، ارتفاع، قطر تاج گیاه و وزن تر ریشه در سطح پنج درصد معنی دار بود. همچنین تنش بر عرض، ضخامت برگ، وزن خشک ریشه، ضخامت و حجم ریشه در سطح یک درصد معنی دار بود، اما اعمال تیمارهای مختلف خشکی بر سطح و طول برگ و طول ریشه اختلاف معنی داری نداشت. نتایج حاصل از تأثیر تنش خشکی بر ویژگی های فیزیولوژیک مرزه نشان داد که اعمال تیمارهای رطوبتی بر صفاتی نظیر پرولین و محتوای نسبی آب برگ اثر معنی دار در سطح یک درصد داشته، در حالی که سایر صفات اختلاف معنی داری نشان ندادند. همچنین نتایج مربوط به آویشن قره باغی نشان داد که تأثیر تنش بر کلروفیل a و کلروفیل کل در سطح یک درصد و بر کلروفیل b و پرولین در سطح پنج درصد معنی داری بود. تنش خشکی بر قند محلول و گنجایش نسبی آب برگ اثر معنی داری نداشت.