وحدت وجود از اساسی ترین مبانی عرفان است که در قرون دوم وسوم هجری مطرح شده است، اما تا زمان ابن عربی به صورت اصولی و نظام مند ارایه نشده بود.حلاج، غزالی و قاضی همدانی از هنجارستیزترین عرفایی هستند که به دفاع از ابلیس وستایش او پرداخته اند و موافقان مخالفان بسیاری نیز داشته اند.حلاج، احمد غزالی و عین القضات همدانی از بزرگترین عرفای اسلامی هستند که موضوع وحدت وجود در آثار و افکارشان منعکس شده است این سه شخصیت همچنین از بزرگترین مدافعان ابلیس میباشند البته حلاج در هر دو زمینه پیشرو است.

رساله ی حاضر به زندگی وشعر عرفی شیرازی وجایگاه تشخیص، متناقض نمایی وحس آمیزی درشعروی می پردازد.این رساله درپنج فصل تدوین شده است. فصل اول نگاهی دارد به زندگی، آثار وسبک شعری عرفی شیرازی. این فصل ابتدا به زندگی وی می پردازد، سپس نظر تذکره نویسان بیان می شود. همچنین اخلاق،عقاید وویژگی های شعر وی بررسی می شود. درفصل دوم ، پیشینه تاریخی، تعاریف ودیدگاه های مختلف درصدد تشخیص ارائه می گردد. سپس انواع تشخیص درشعر عرفی موردبررسی قرارمی گیرد. درفصل سوم ابتدا متناقض نمایی تبیین می شود ودرادامه آن موارد مختلف متناقض نمایی درشعر عرفی ارائه می گردد. فصل چهارم نیز به تعریف حس آمیزی وموارد آن درشعر عرفی اختصاص دارد. درفصل پنجم به جمع بندی مقوله های ارائه شده می پردازد وباتوجه به آن ها به اختصار سبک شعری عرفی بررسی می شود. یافته ها ونمونه های ارائه شده دررساله حاضر می تواند راهگشای دیگر محققان در بررسی صور مختلف«تشخیص، متناقض نمایی وحس آمیزی» درشعر شاعران دیگر باشد.

موضوع و طرح مساله(اهمیت موضوع وهدف:سیاست وچگونگی اعمال آن ازجمله مسائلی است که طی قرون متمادی ، محل بحث و نظریه پردازی عالمان و متفکران بزرگ جهان اسلام بوده است . تعریف درست از سیاست ، و مشخص کردن محدوده نفوذ آن در جامعه و چگونگی ارتباطش با گزاره های دینی و مرزهای شریعت از مسائلی است که در تنظیم ارتباط حاکمان جامعه اسلامی با رعیت و جامعه ، نقشی اساسی ایفا می کند. غزالی از جمله متفکرانی است که در اکثر کتاب های خویش و حتی کتاب های صرفاً فقهی و عقیدتی خود به امر سیاست و ارتباط حاکم با اجتماع پرداخته است . در این رساله سعی شده است تا چهارچوب های فکری غزالی در مورد سیاست و چگونگی اعمال آن در کتاب نصیحه الملوک بررسی و مصادیق و شواهد آن ذکر گردد . در مورد تاریخ بیهقی نیز با دقت در این کتاب می توان خطوط فکری غزالی را در مورد مسائل سیاسی و اجتماعی دریافت و ارزش این کتاب را از کتابی که در آن از وقایع صرف تاریخی سخن رفته است ، والاتر دانست . ب) مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع چارچوب نظری و پرسش ها و فرضیه ها : مهمترین پرسش هایی که این رساله درصدد پاسخ گویی به آنها است به شرح زیر است : 1- نگاه غزالی و بیهقی نسبت به مسائل اجتماعی در دو کتاب نصیحه الملوک و تاریخ بیهقی ، نگاهی شریعت ورزانه است یا نگاهی سیاسی ؟ 2- رابطه شریعت و سیاسیت در نگاه این دو چگونه است ؟ 3- مرز اعمال عدالت و دادگری در جامعه ، از سوی سلاطین در این دو کتاب تا کجاست ؟ 4- سیاست های درست حکومت در این دو کتاب چگونه تعریف شده اند ؟ 5- نشانه های نگاه مصلحت اندیش بیهقی و غزالی در مقابل آرمانگرایی آنان کدام است ؟ 6- معادلات قدرت در روابط بین حاکم و خلیفه ، در این دو کتاب چگونه است ؟ و .... مهمترین منابعی که در جهت پاسخ گویی به این سوالات مورد بررسی قرار گرفت ، علاوه بر دو کتاب فوق الذکر ،سایر کتب غزالی و منابع فرعی مرتبط دیگری بوده است که در تدوین بحث موثر بود است . پ)روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم ، روش تحقیق ، جامعه مورد تحقیق ، نمونه گیری و روش های نمونه گیری ، ابزار اندازه گیری ، نحوه اجرای آن ، شیوه گرد آوری و تجزیه و تحلیل داده ها : روش تحقیق دراین رساله،مانند اکثررساله های علوم انسانی،ابتدامطالعه دقیق وتنظیم کلیدواژه ها واهداف تحقیق بوده است. فیش برداری و طراحی شاکله اصلی مباحث وعناوین فصول مرحله بعدی کاربوده است.مرحله دیگر کارنیزمطالعه کتب و مقالات فرعی مرتبط باموضوع پژوهش و ترکیب مطالب منتج ازآنها بانتایج به دست آمده از متن این دو کتاب برای ارائه مطالب و طرحی روشن و مستند وبراساس پژوهش های پیشین بوده است. ت)یافته های تحقیق: شناخت مفهوم سیاست در نزد فقهای اهل سنت. آشنایی باسیاست فقاهتی که بر پایه ی شریعت است.بررسی مواضع کتابهای نصیحه الملوک وتاریخ بیهقی راجع به عناصرو پارامترهای اعمال سیاست دراجتماع.بررسی مفهوم عدل و جایگاه آن درتفکربیهقی وغزالی.میزان نفوذ مصلحت اندیشی وواقع بینی سیاسی دراندیشه و آرمان گرای بیهقی و غزالی. ث:نتیجه گیری وپیشنهادات: اعمال دیدی واقع بینانه و مصلحت اندیش در برخورد بامسائل سیاسی و اجتماعی ازسوی بیهقی و غزالی،شاید مهمترین نتیجه ای باشد که از این رساله می توان گرفت.زیرا چنانکه در متن و به تفصیل و با استناد به شواهد متعدد،د رمورد آن سخن رفت،اگرچه غزالی در نصیحه الملوک و بیهقی درتاریخ بیهقی نسبت به اجرای قوانین شرع و عدل گستری ودادورزی و اعمال درست سیاست های حکومتی از سوی سلاطین وحاکمان ،حساسیت ویژه ای از خود نشان می داده اند،اماتوجه به مقتضیات زمان ولزوم حفظ نظم وسامان جامعه اسلامی،درتعدیل مواضع آنان نسبت به فساد و ستمگری های حکام و خلفای عصرشان،بسیار موثر بوده است.این تفکرواقع بین را در عطف نظراین دومتفکر،از خلیفه به سلطان عصر خویش نیز می توان دید. آنچه در این میان نیازمند کارو بررسی بیشتری برای ترسیم واقعی تر از چهره سیاست در تفکر غزالی و بیهقی است،لزوم دقت و کاوش بیشتر در زندگی حکام و خلفای عصر این دو نگارنده و بررسی چگونگی معاش و زندگی رعیت و ارتباط انان با دستگاه حاکمه در آن زمان،برای دستیابی به دیدی جامع تردر نقد دیدگاه های این دو متفکر است.

در تصحیح کتاب فقرات به مقابله سه نسخه با هم پرداخته شده است: 1- نسخه د (1): متعلق به کتابخانه و مرکز اسناد مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی به شماره 292 است. 2- نسخه د (2): نسخه ای است متعلق به کتابخانه گنج بخش پاکستان که به شماره 235 ثبت شده و عکسی از آن در مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی تهران موجود است. 3- نسخه (مر): نسخه ای است که به کتابخانه گنج بخش مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان تعلق دارد که به شماره 8403 ثبت شده است. رساله فقرات خواجه عبیدالله احرار دارای ارزش های ادبی، زبانی و عرفانی است. یافته های تحقیق:بدست آوردن متن منقح از یک اثر معتبر و از نویسنده ای شهیر در حوزه ادب پارسی و عرفان. نتیجه: حصول متنی منقح از یک شاهکار ادبی و عرفانی.

الف. موضوع و طرح مسئله(اهمیت موضوع و هدف):موضوع این پایان نامه بدیع لفظی است.هدف،مقایسه و تحلیل بدیع لفظی در پنجاه قصیده از مسعود سعد و پنجاه قصیده از جمال الدین اصفهانی و نشان دادن سبک هر شاعر با توجه به نسبت و نحوه استفاده او از این آرایه ها،است. ب. مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها: منابع، کتب معتبر بدیع و دیوان شاعران و بعضی منابع فرعی بوده است. با توجه به این نسبت ها هر شاعر متعلق به کدام سبک است و نقش او در ایجاد یا تحول یک سبک از جمله پرسش ها و اینکه نسبت و نحوه استفاده شاعران از صنایع لفظی نقش عمده ای در زیبایی شعر آن ها دارد از جمله فرضیه های این اثر بودند. پ.روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روشهای نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحو? اجرای آن، شیو? گرآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: روش تحقیق کتابخانه ای، جامعه آماری دیوان دو شاعر و تحلیل بر اساس نسبت های به دست آمده بود. ت. یافته های تحقیق: از سی وهفت آرایه بررسی شده، هر شاعر از سی مورد آن بهره بردند، در انواع سجع و جناس جمال الدین و در انواع تکرار مسعود سعد استفاده بیشتری کرده اند.در آرایه تلمیع نیز نسبت استفاده جمال الدین اصفهانی بیشتر بوده است. ث. نتیجه گیری و پیشنهادات: نتیجه به دست آمده این است که با توجه به آمار به دست آمده مسعود سعد شاعر سبک خراسانی و جمال الدین اصفهانی شاعر سبک بینابین است.پیشنهاد نگارنده این است که باید آثار تمام شاعران از دیدگاه ادبی مورد بررسی قرار بگیرد تا بتوانیم بر اساس آن سبک شخصی هر شاعر و سبک هر دوره شعر فارسی را شناسایی کنیم.

«یکی دیگر از طوایف عمّال خجسته اعمال کاشان سلسلة مرحوم فتحعلی خان ملک الشعرا متخلص به صبا، دنبلی الاصل، کاشانی الوطن مشهور به طایفة ضرّابی است. «اولاً باید دانست که دنبل کجاست؟ ملک ناصر در تاریخ آداب ملوک می گوید: دنبل از محال خوی است و کوه آن در کوهستانات دیاربکر است. گویا یکپارچه سنگ بی راه است و پیوستگی به کوه دیگر ندارد. اطرافش جنگل های دشتی، از پس جنگل ها، کوه های بلند است و شطّ از او بدو رود به اطراف آن می گذرد. کوه سنجران و قلعة آن در اطراف شط واقع، هیچ سلطانی به آن کوه و طایفة دنبلی دست نیافته.»(تاریخ کاشان/ 320) «و امّا وجه تسمیة طایفة ملک الشعرا به ضرّابی از چه روی است؟ مکشوف باد که در سنة یکهزار و هشتاد و پنج هجری امیرغیاث الدین بیک پسر علیخان ملقب به امیرصفی قلی خان دنبلی که سردار و سپهسالار لشکر صفویه بود و در رکاب شاه عباس ثانی به تسخیر ولایت قندهار؛ شد از جمله سپاهیان چهارهزار تن از خوانین و کدخدازادگان دنبل را همواره ملازم داشت... . به یک باره حکم یورش داد. نظر به آن که ملازمان دنبلی متهورانه پیشاپیش سپاه رزم می دادند یک تن به سلامت بازنگشت. بعد از آن که قلعه را مفتوح و متصرف و از غبار معاندین مصفّا داشت و مراجعت به اصفهان نمود نامة قهرآمیزی از امیرمرتضی قلی خان برادرش که بیگربیگی آذربایجان و حکمران دنبل و کردستان بود مطالعه کرد که به ضعف و خرافت پیری، جوانان دنبلی را به عرضة اتلاف فرستادی. سخت دل تنگ شد. چندی با نهایت حزن و ملال تقبیل سدّة سلطنت می نمود. روزی شاه عباس(دوم) از روی دلجویی فرمود: هر خواهشی داری بخواه. عرض کرد عمرم به آخر رسید. لقمة نانی طالبم که بقیّة عمر را در دارالمومنین کاشان به عبادت خدا و دعای دولت پادشاه گذرانم. مسئول و مأمولش مقبول و قراء ساروق و نصرآباد و علی آباد و نیاسر و اسحق آباد و لختی از مزارع حومه و ضرّاب خانة مبارکة کاشان را به صیغة تیول در وجه مواجب او مبذول داشت. او به کاشان آمده و رحل اقامت گزید. و بعد از فوت او از کارداران حضرت شاه عباس ثانی برای امیرشریف بیک، پسرش لقب عباس منظورخانی رسید و به خلعتی فاخر مفتخر و مباهی شد و تیولات مزبوره و ضرّابخانه مبارکة کاشان را متصرف گشت و اولاد امجادش در السنه و افواه مردم کاشان به طایفة ضرّابی مشهور شدند.»(همان/ 324-323-322) طبق اظهارنظر مؤلّف تاریخ کاشان، نسب طایفة امیران دنبلی که بعداً طایفة ضرّابی کاشان و اجداد صبا و صبور کاشانی را به وجود آورده اند، با سی و چهار نسل به انوشیروان می رسد که اسامی آنان را نیز آورده است.(براساس تاریخ هفت اقلیم، الفی، تاریخ جهان نما، احسن القصص، مجمع التواریخ، تاریخ اخشیدی، تاریخ گزیده، ظفرنامه) همچنین براساس تاریخ اخشیدی و تاریخ شاه اسماعیل، زمانی که سلطان محمد فاتح به جنگ اوزون حسن پادشاه آق قویونلو آمد. شاهوردی بیک دنبلی با سلطان حیدر صفوی که خاله زادة یکدیگر و خواهرزادة اوزون حسن بودند در جنگ به همراه اوزون حسن دلاوری و شجاعت زیاد نشان دادند و لشکر سلطان محمد را منهزم ساختند. ...«حَسنِ پادشاه از آن حُسن شجاعت و دلاوری که آن روز از خواهرزادگان خود مشاهده فرمود، خدیجه سلطان دختر بزرگ خود را به سلطان حیدر و مرضیه سلطان دختر کوچکترش را به شاهوردی سلطان بیک دنبلی عقد بست. شاه اسماعیل صفوی از خدیجه سلطان و امیر بهروز ملقب به امیر سلیمان خان از مرضیه سلطان به وجود آمدند. پس معلوم شد که شاه اسماعیل صفوی و امیرسلیمان خان دنبلی خاله زادة یکدیگر و نوادگان حسن پادشاه بوده اند.»(تاریخ کاشان/ 247-246)

الف: موضوع و طرح مسئله (اهمیت موضوع و هدف): هدف از این تحقیق بررسی ساختار شعر سروش اصفهانی از سه دیدگاه زبانی، فکری و ادبی است تا بدین وسیله بر شعر او به طور کامل اشراف یابیم. ب: مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها: در این پایان نامه با توجه به کتاب سبک شناسی دکتر سیروس شمیسا و دیگر کتب سبک شناسی و کتاب های بیان بدیع قافیه و عروض و... که در مورد سروش نوشته شده بود، سعی شد مشخص گرددکه سبک زبانی شعر شاعر با زبان سبک خراسانی چقدر فاصله دارد. مضامین، عقاید و افکار به کار رفته در قصیده این شاعر چیست؟ کمیت بسامد صنایع بدیع و بیانی در شعر این شاعر به چه اندازه است؟ به کدامیک از شاعران سبک خراسانی بیشتر نزدیک است؟ پ: روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روشهای نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه اجرای آن، شیوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: روش این تحقیق کتابخانه ای و تحلیل و بررسی آماری همراه با نمودارها است . ابتدا مقدمه در مورد سبک، قصیده و ... اطلاعاتی در مورد فعالیتها و آثار خود شاعر داده شده و سپس 30 قصیده سروش یک به یک در سه سطح زبانی (شامل آوایی، واژگانی و نحوی)، فکری و ادبی و ویژگی های آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مطالب مربوط استخراج، فیش برداری و سپس در پایان نتایج حاصل توضیح داده شد و با آمار و جداول و نمودارهای متعددی بیان گردید. ت: یافته های تحقیق: دست یافتن به اجزای متشکله متن و اشراف کامل بر شعر سروش ث: نتیجه گیری و پیشنهادات: با روی آوردن به مفاهیم سنتی واژگان، تعبیرات، ترکیبات سنتی و کلمات موروثی قصیده فارسی شکل کاملاً سنتی به پیکره قصیده های او بخشیده است. زبان و طرز بیان شعر او به سبک خراسانی و متأثر از فرخی است. در سطح فکری شعر او به مدح و وصف بهار و زیبایی های طبیعت و تغزل های خمریه و عاشقانه پرداخته است که از مضمون ها و ویژگی های عمده شعر این شاعر است. زبان او دقیقاً همان زبان سبک خراسانی نیست.

در این تحقیق شامل هشت فصل به بررسی ساختمان تکرار و نقش آن در علوم ادبی پرداخته شده است. تکرار نقش مهمی در ادبیات دارد که غالباً به جهت جایگاه نامناسب آن در ادبیات قدیم عرب نادیده گرفته شده است. در واقع تکرار نه تنها اساس زیبایی در ادبیات بلکه در سطوح مختلف زندگی به شمار می رود. تکرار در دستور زبان فارسی نخست از دید صرفی و نحوی مطرح می باشد به این معنا که می تواند تکرار اسم، فعل، صفت، قید، جمله و .. باشد و یا از نظر نحوی در جایگاه وابسته، نقش های مختلفی در جمله بپذیرد. تکرار در علم بلاغت نیز مورد بحث قرار می گیرد: تکرار آنگاه که مخل فصاحت باشد غیر فصیح و آنگاه که دارای مقاصد ثانوی بلاغی باشد، بلاغی و زیبا به شمار می رود. تکرار وجه مشترک دو علم موسیقی و شعر است که در بحث شعر به سه صورت بیرونی، درونی و کناری موسیقی آفرین است. تکرار اساس موسیقی بیرونی یعنی وزن شعر است و به دو شکل تکرار در محور افقی و تکرار در محور عمودی وزن شعر را می سازد: تکرار در محور افقی شعر همان تکرار دو نوع هجا کوتاه و بلند است که به صورتهای مختلف (اقسام الگوی هجای) وزن شعر را ایجاد می کند و تکرار در محور عمودی شعر تکرار الگوهای هجایی (وزن شعر) یک بیت در تمام ابیات شعر است. موسیقی کناری شعر حاصل دو نوع تکرار کامل و ناقص است به این معنی که ردیف تکرار کامل مجموعه آواها است در پایان ابیا و قافیه نیز تکرار ناقص مجموعه آواها. موسیقی درونی شعر را صنایع لفظی بدیع ایجاد می کنند که همگی به نوعی دربردارنده نسبتی از تکرار می باشند و به دو شکل تکرار کامل مجموعه های آوایی و تکرار ناقص مجموعه های آوایی در طول بیت ایجاد موسیقی می نمایند که در سطوح مختلفی واج، هجا، واژه و جمله قابل بررسی هستند. در این تحقیق موارد یاد شده در دویست غزل مولوی مورد بررسی قرار گرفته است.

این پایان نامه شامل بررسی جنبه های معنوی صناعات ادبی در دیوان ناصرخسرو است. هدف از این پژوهش، پرداختن به گوشه ای از وجوه زیباشناختی اشعار ناصرخسرو است که در پرتو شخصیّت سیاسی و مذهبی اش، بدان توجه نشده است. در این پایان نامه، ابتدا مقدّمه ای کوتاه درباره ناصرخسرو آمده؛ که شامل بررسی شخصیت او و تلقی اش از هنر شاعری و جایگاه وی در ادبیات فارسی است. سپس به بررسی آرایه های به کاررفته در دیوان او پرداخته شده است. در این بخش پس از تعاریف و توضیحات مربوط به آرایه ها و ذکر نمونه های برجسته از هر آرایه، جدول هایی که نشان دهنده بسامد آماری آن هاست آمده است. ناصرخسرو در دیوان خود از پنجاه و یک آرایه معنوی بهره برده است؛ که پرکاربردترین آن ها، آرایه تلمیح با 485 مورد و کم کاربردترین آن ها، ذمّ شبیه به مدح و امر بدیهی با یک مورد است. نگارنده ضمن تعریف و توضیح آرایه ها، به کاربردهای زیباشناختی آن ها نیز پرداخته؛ و توجّه یا عدم توجّه ناصرخسرو به برخی آرایه ها را به همراه دلایل آن توضیح داده است. برای نمونه، آرایه هایی مانند تضاد و مقابله – و التفات – به دلیل خطابه وار بودن شعر ناصر – کاربرد بیشتری دارند و در مقابل آرایه ایهام و زیرمجموعه آن کاربرد کم تری دارد.

در این رساله مبانی نظری و فلسفی پارادوکس های هنری در بیان اهل تصوف مورد بررسی قرار گرفته است . نگارنده معتقد است مبنای نظری تمام شطحیات عرفانی تقابل ساحات وجودی آدمی است. وبر این مبنا میتوان تمام پارادوکس های هنری را با توجه به تعدد وجوه ومصادیق آن تحلیل کرد

مسأله انتظار در فرهنگ اغلب ادیان و اقوام از اهمیت بسزایی برخوردار است و این بحث در فرهنگ اسلامی با عنوان مهدویت مطرح گردید همچنین با رواج مکتب هنر برای انسان در عرصه حیات معقول وشعر متعهد مفاهیم مذهبی از جمله انتظار به عرصه شعر قدم نهاد وشاعران به این رویکرد روی آوردند لذا این امر بایسته است که در این مسئله پژوهشی به عمل آید. هدف از این پژوهش نشان دادن توجه شعرای دوره انقلاب اسلامی به این مبحث و گرد آوری تعابیر شاعرانه شعرا در این زمینه است. شاعران برای بکار گیری مفهوم انتظار از دو روش بهره جسته اند روش مستقیم و روش غیر مستقیم در روش نخست شاعر مستقیما امام زمان را مورد خطاب قرار می دهد واز ایشان درخواست ظهور دارد و جامعه را از دجال پاک نماید این گونه اشعار بیشتر شعار گونه است واز الفاظی چون مهدی بیا گل نرگس منتقم منجی و.. بهره می برد اغلب شعر های انتظار ازاین دسته است در این روش شعر را به سه دسته میتوان تقسیم کرد: 1- اشعار شعارگونه 2- اشعار که بر وقایع تاریخی وروایات اسلامی اشاره دارد 3- اشعاری که با استفاده از ترکیبات بکر امام زمان را بنام شاعرانه میخواند روشدوم شاعر به صورت غیر مستقیم انتظار را مطرح میکند

الف: موضوع و طرح مسأله (اهمیت موضوع و هدف) : از آنجا که احیاء علوم الدین غزالی و مقالات شمس و معارف بهاء الولد هیچکدام جزء سرفصل های درسی رشت? زبان و ادبیات فارسی نیستند لذا بررسی و معرفی و تحلیل این سه اثر بزرگ عرفانی ضروری به نظر می رسید. هدف از این رساله بررسی سرچشمه های فکری مولوی در مثنوی، احیاء علوم الدین، مقالات شمس و معارف بهاء الولد است زیرا مولوی با اینکه در بسیاری از مباحث فکری و معرفتی صاحب نظر است اما بناهای اصول فکری او را می توان در سه اثر فوق جستجو کرد با اینکه این تأثیر پذیری به گون? صرف و خام نیست بلکه مولوی از بناهایی مشترک به مبناهایی متفاوت می رسد. ب: مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع ، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها: فرضیه تحقیق براین است که بسیاری از اندیشه های فلسفی، عرفانی و دینی که مولوی در مثنوی مطرح می کند مسبوق به سابق است بدین معنی چارچوب این بن مایه های فکری در آثار و افکار کسانی چون غزالی، بهاء الولد و شمس تبریزی قابل رد یابی است اگرچه گاه برخی از این اصول فکری در این سه کتاب تنها به صورت مجمل آمده است اما مولوی با دقت و ژرف اندیشی خود از آنها چون ماد? خامی استفاده کرده و با بیان زیبا و ذهن منسجم خود این مفاهیم را به تعالی رسانده است. پ: روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روشهای نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه اجرای آن، شیوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: سرچشمه های فکری: ریشه ها و منابع اندیش? یک متفکر یا عارف که برگرفته و تأثیر پذیرفته از اصول فکری دیگری باشند. مکتب عرفانی: نظامی از اندیشه ها و مشارب فکری و معرفتی که شامل مولفه ها و اصول مشخصی باشد واز یک یا چند نظری? معین پیروی کند. روش تحقیق: روش تحقیق به صورت کتابخانه ای می باشد بدین صورت که ابتدا مباحث و مطالب این رساله با استفاده از منابع و مآخذ مهم فیش برداری شده، سپس فیشها بر حسب موضوع و مدخل مورد نظر مدون گردید.آنگاه به شیوه بررسی و تحلیل، موضوعات و مباحث عرفانی و فکری به نگارش درآمد. ت: یافته های تحقیق: آنچه در این رساله بررسی شد تحلیل و تطبیق مبانی فکری و معرفتی مولوی، غزالی، شمس تبریزی و بهاء الولد با تکیه بر آثارشان بود. رسالت این رساله جستجوی سرچشمه های فکری و معرفتی مولوی در آثار چند تن از عرفای پیش از خود نظیر احیاء علوم الدین، مقالات شمس و معرف بهاء الولد بود که تفاوت و تشابه دیدگاهها و بینشهای عرفانی و حالات روحی آنها را متجلی می ساخت. آنچه از این تحقیق به دست آمد تأثیر پذیری مولوی البته به طور غیر مستقیم در بسیاری از اصول فکری و معرفتی از غزالی، شمس تبریزی و بهاء الولد بود. مولوی بسیاری از مولفه های معرفتی خود را نظیر جبر و اختیار، وحدت وجود، شریعت، معرفت شناسی، تأویل و ... وامدار سه شخصیت فوق است. ث: نتیجه گیری و پیشنهادات: آنچه از این رساله نتیجه می شود این است که نظام اندیشگی مولوی در بین عرفا جلو? خاص و منحصر به فردی دارد. ذهن وقاد و برخورداری از تمام علوم دینی زمان و تجربه سلوک عرفانی در محضر استادان گوناگون از عواملی است که طیف فکری و نگرش معرفتی خاص و مستقلی را در مکتب عرفان او به نمایش گذاشته است از همین رو نمی توان او را به طور کامل در اندیشه های عرفانی و فلسفی و کلامی وامدار دیگران دانست. اما این موضوع به مفهوم عدم تأثیر پذیری او از عرفا و متفکران پیش از او نیست. بلکه مولوی بسیاری از اصول فکری و عرفانی را از غزالی، ابن عربی، شمس و پدرش اخذ کرده و با هضم و پرورش آن در نظام فکری اش به گونه ای کاملتر و پخته تر و گاه متفاوت تر از ایده قبلی پرداخته و انسجام بخشیده است.

شناخت محتوا و مرتبه ی هر کدام از مجلات دانشگاهی و غیر دانشگاهی دردستور کار قرار داشت تا از این طریق خروجی های هر کدام مورد نقادی قرار گیرد بدین ترتیب که کدام مجله بیشتر به ادبیات سنتی پرداخته و کدام مجله بیشتر به ادبیات معاصر،آیا مسائل امروز ادبیات از جمله مسئله ی فمینیسم، ادبیات کودک ، مسائل روان شناسی و ...در کدام یک از مجلات دانشگاهی و غیر دانشگاهی به آن ها پرداخته شده است.

موضوع و طرح مسئله (اهمیت موضوع و هدف): همان گونه که از موضوع پایان نامه برمی آید؛ هدف نگارنده از این پژوهش بررسی چگونگی کاربرد تلمیحات در شعر شاعران انقلاب اسلامی بوده است و اینکه درمجموع، در اشعار شاعران این دوره کدام نوع از انواع تلمیحات بیش از همه به چشم می خورد. ناآشنایی با برخی شخصیت ها، اماکن و حوادث مربوط به آنها، اصطلاحات و رخدادها، سبب نـامفهومی اشـعار شـاعران و چـه بسـا، موجب عدم درک ظرافت ها و زیبایی های آن می شود. به همین منظور در این پایان نامه کوشیده ام که عنصر «تلمیح » را که یک صنعت بلاغی است در شاعران انقلاب جستجو نمایم. مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها: منابع اصلی این پایان نامه شامل فرهنگ تلمیحات دکتر سیروس شمیسا، فرهنگ اشارات دکتر شمیسا، فرهنگ اساطیر و داستان واره ها از محمد جعفر یاحقی، فرهنگ تلمیحات معاصر از محمد حسین محمدی، داستان داسـتانها از محمد اسلامی ندوشن و فرهنگ نامهای شاهنامه از رستگار فسایی است. چکیده از آنجایی که اغلب اعلام سیاسی جهان شخصیت های معاصر هستند و حتی زندگینامه ی برخی از آنها در هیچ کتابی درج نشده و کتاب هایی هم که پیرامون برخی تلمیحات سیاسی موجود است، اگر چه بسیار قوی اما برای این پایان نامه مناسب نبوده اند، ناگزیر از مقالات نشریات سود جسته ام. چنین به نظر می رسد که شاعران انقلاب در شعر خویش به جهت شرایط زمانی از جمله جنگ تحمیلی، وقایع و حوادث تلخ، ترور شخصیت ها و یاران انقلاب، مناسبت ها و ایام الله از تلمیحات مذهبی بیش از دیگر انواع تلمیح در اشعار خویش بهره جسته اند. تعریف مفاهیم، روش تحقیق، نمونه گیری و روشهای نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه ی اجرای آن، شیوه ی گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: تلمیح یعنی اشاره به داستان، مثل، شعر، حکایت و ... معروف که شاعر در اشعار خود به آن اشاره نموده است. در این پژوهش ابتدا از بین شاعران دوره ی انقلاب اسلامی، شش تن با نام های؛ قیصرامین پور، سید حسن حسینی، سلمان هراتی، نصرالله مردانی، علی موسوی گرمارودی و علیرضا قزوه را برگزیده و اشعار آنها را مطالعه کرده و عنصر تلمیح را در اشعار شاعران مورد نظر جستجو کردم سپس به لحاظ موضوعی آنها را دسته بندی کرده و هر کدام از ابیاتی که تلمیح مربوط به موضوع یا شخصیت خاص در آن واقع بود ذیل عنوان مشخص، آن را لحاظ کردم. در نهایت تلمیحات را در هریک از شاعران، به طور مجزا مورد بررسی قراردادم. یافته های تحقیق: شاعران دوره ی انقلاب اسلامی از انواع تلمیحات مذهبی، آیات و روایات، تلمیحات سیاسی و اجتماعی، تاریخی، جهانی، حماسی و ... بهره جسته اند که از نظر بسامد متفاوت است. ماجرای کربلا در اشعار سیدحسن حسینی و سپس در اشعار نصرالله مردانی در قیاس با اشعار دیگر شاعران مورد نظر از بسامد بالایی برخوردار است. بیشترین تلمیحات جهانی مربوط به علیرضا قزوه است که البته از دریچه اعتراض به اوضاع نابسامان فلسطین، عراق و افغانستان نگریسته و آن را به چالش می کشد. با اندکی تأمل در اشعار شاعران مورد مطالعه بیشترین تلمیحات حماسی را باید از آن نصرالله مردانی دانست. نتیجه گیری و پیشنهادات: الهام گیری شاعران عصر انقلاب از پیامبران و اهل بیت علیهم السلام، واقعه ی عاشورا، امام خمینی (ره) و ولایت فقیه ،جلوه ویژه ای به شعر شاعران انقلاب بخشیده است. شاعران این دوره با دغدغه ی فراوانی که نسبت به دفاع مقدس داشتند و همانند بسیاری از مردم غیورایران زمین، جنگ را با گوشت و خون خود لمس می کردند؛ به این ترتیب وجود ردپای جبهه های جنگ و شهدا و امام (ره) در اشعار شاعران این دوره، فراوان به چشم می خورد. در مجموع میزان تلمیحات مذهبی و دینی در تمامی شاعران مورد نظر بالاست. از آنجا که اشعار شاعران دارای ظرافت های بسیاری است و نگارنده تنها به تلمیح که گوشه ای از پهنه وسیع ادبیات فارسی است، آن هم در اشعار شش تن از شاعران انقلاب پرداخته؛ بنابراین به منظور پی بردن به این ظرایف، مطالعه و تعمق بیشتری را از جانب ادب دوستان می طلبد.

زهد، مفهومی است که توانسته در حوزه ها و شرایط فرهنگی و اجتماعی مختلف، با پدید آوردن رویکردهای گوناگون، بخش ویژه ای از اندیشه بشر را به نمایش بگذارد. بررسی بسیاری از ادیان و مکاتب نشان می دهد که شناخت دنیا و آسیب های دنیاگرایی و تبیین ضرورت پرهیز از آن از کهن ترین روزگاران، از نیازهای عصری انسان بوده است. اسلام، در ادام? گرایشهای ادیان ابراهیمی، توانسته است منظومه ای درخشان از دنیاگریزی حقیقی را در پیش روی جامعه انسانی قرار دهد. سیر تاریخی حیات اجتماعی دوره اسلامی نیز نشان می دهد که از آغازین گامهای شکل گیری جامعه اسلامی، جلوه هایی از زهد در میان گروهی از مسلمانان نمایان شد و بعدها به صورت یک جریان اجتماعی و مکتب فکری هویت یافت. این جریان تلاش کرد با یافتن کارکردهای متنوع، پاسخهای مناسبی به نیازهای عصری روزگار خود بدهد. تلاش برای ترویج ساده زیستی در روزگاری که دنیاطلبی بنی امیه در حال محو ارزشهای متعالی اسلام بوده، اعتراض به انحراف از مبانی اسلام در اداره جامعه، تقویت رویکرد پیرایش اهل حدیث از دنیاگرایان و مبارزه منفی همراه با تقیّه جلوه هایی از کارکردهای عصری جنبش زهّاد بوده است. تصوّف اسلامی که بالندگی اولیه خود را وامدار پیوستگی به جنبش زهدی است، توانسته نگرشهای ساده دنیاگریزی نخستین را در چارچوب گرایشهای نظری و عملی و دستگاهی نسبتاً کامل برای بهره گیری در نظام اجتماعی و هدایت معنوی بشر پدید آورد. گریز از مال دنیا و ثروت، رهایی از جاه طلبی، پذیرفتن ناگزیری مرگ، تلاش برای ضعیف کردن نیروهایی که ثمره سستی آنها فربهیِ جان و روان آدمی خواهد بود، شناخت فریبکاری نفس پلید، جامعه گریزی پویا و دوری از امیدهای واهی و آرزوهای موهوم از جمله نشانه های برجسته زهد است که توانسته در آثار این طایفه فرصت تبیین یابد. نگرش زهدی، در آسیب شناسی جامعه اسلامی نیز دارای ابتکار عمل بوده و جنبش های اجتماعی بزرگی را سامان داده است. مکتب های فتوت و ملامتیه نمایندگان رویکردهای ایجابی و سلبی نگرش زهدی اند. آنجا که زهد دچار آسیب استحاله شد، این توفیق را داشت که با تقویت نگرش اعتراضی ملامتیان به پیرایش خود دست بزند. ریا ستیزی اهل ملامت و کوشش آنان برای گسترش مفهوم «اخلاص»، به حقیقت، نماینده درون زایی جریان زهد راستین است. روی دیگر آرای انتقادی صاحبنظران عرفان و تصوف به زهد و تلاش آنان برای زدودن غبار آسیب هایی مانند «ریاکاری»، «عُجب»، «طمعکاری» و «جاه طلبی و نفس پرستی»، کوششی است برای درخشش گوهر «زهد حقیقی». آنچه در سروده های عرفایی همچون عطار، مولانا و سعدی در نقد زهد ریایی و زاهدان کاسبکار و جاه طلب آمده است، به راستی گامی برای نشان دادن قابلیت ها و ظرفیت های زهد حقیقی برای بهبود شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه است. آرای حکیم سنایی غزنوی که آثار او دایره المعارفی برای شناخت زهد است در پذیرش این دیدگاه، تأثیر ویژه ای دارد. سنایی از یک سو با به کارگیری گسترده نشانه های برجسته زهد برای تبیین دیدگاه خود بر اصالت «زهد» به عنوان مفهومی کارساز و اثربخش در جامعه تأکید ورزید و از دیگر سو، مانند دیگر صاحبنظران نامی و متفکران برجسته، با پرداختن به آسیب هایی مانند ریاکاری، برای تناوری درخت ریشه دار «زهد حقیقی» گام زد. آنچه که در آثار حکیم سنایی در خور توجه ویژه است نگاه پویا و جامع او به «زهد حقیقی» است. او فرا شدن از زهد متداول، گذشتن رندانه از دنیا و دین و کفر و ایمان، و سرمستی از شراب بی خودی را رمز رسیدن به حقیقت می داند. در باور حکیم غزنه، «عشق» حلقه وصل سالک به «زهد حقیقی» است.

چکیده الف – موضوع و طرح مسئله (اهمیّت موضوع و هدف) : تصویرسازی و صحنه آرایی در تاریخ بیهقی : تصویرسازی و هنر صحنه آرایی در تاریخ بیهقی، اهمیّت این موضوع بدیع بودن آن و ایماژهای تجسمی در آن است و هدف این تحقیق، آشنا نمودن هنرمندان به تصاویر و ایماژهای موجود، برای به تصویر کشیدن آنهاست. ب – مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع ، چارچوب نظری و پرسش ها و فرضیه ها: منبع اصلی، متن کتاب تاریخ بیهقی ( به کوشش دکتر خلیل خطیب رهبر) است و چارچوب نظری، اثبات دید بیهقی است که علاوه بر دید ادبی، دارای نگاه هنری نیز می باشد. پرسش هایی از قبیل : آیا بیهقی علاوه بر دید ادبی، دید هنری نیز داشته است؟ و چگونه آن را در تاریخ خود، اعمال کرده است؟ فرضیه: پیوند بین هنرهای کلامی و هنرهای تجسّمی از دیرباز وجود داشتنه و این پیوند در تاریخ بیهقی نیز وجود دارد. پ- روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامع? مورد تحقیق، نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحو? اجرای آن، شیو? گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها : روش تحقیق، بر اساس مطالع? متن کتاب بوده و مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح عبارتند از: هنر نویسندگی، سبک، ایماژ، نگاره، تجسّم بوده است. این تحقیق بر اساس تجزیه تحلیل متن و جهت تأکید و تأیید موضوع از کتاب های ادبی که در فهرست منابع موجود است، استفاده شده است. چهار ت- یافته های تحقیق : بیهقی علاوه بر دید ادبی، از نظرگاه هنرهای تجسمی نیز برخوردار بوده و تصاویر بی شماری در این زمینه موجود است که هنرمندان هنرهای تجسمی می توانند از آنها استفاده نمایند. ث- نتیجه گیری و پیشنهادها : منابع بی شماری از متون ادب فارسی(شعر و نثر) وجود دارند که دارای تصاویر و ایماژهای فراوانی هستند که نقاشان و هنرمندان هنرهای تجسمی می توانند از آنها استفاده کنند و تاریخ تجسّمی هنر و ادب این سرزمین را به تصویر کشند.

پس از گزینش نثرهایی از آثار نویسندگان برجسته ی معاصر چون زرین کوب ، یوسفی،اسلامی ندوش ، مسکوب ، نفیسی و شریعتی ، هر یک از این آثار از جهات علوم بدیعی ، بیانی و معانی مورد بررسی قرار گرفت . در گزینش نثرها ملاک نثرهایی است که با رویکرد ادبی نگاشته شده اند . پس از بررسی آثار از سه جنبه ی ذکر شده و یافتن صنایع و شگردهای ادبی در آن ها سعی بر آن شده است دلایل تأثیر گذاری هر یک از این شگردها تا حدی مورد ارزیابی قرار گیرد و در نهایت با بررسی وجوه اشتراک این ویژگی ها ، معیارهای ایجابی فصاحت و بلاغت بیان شده است.در مجموع می توان گفت نثر معاصر دانشگاهی نثری است که رو به سادگی پیش می رود ، هر چند بسیاری از آرایه های ادبی در آن نمود فراوان دارد و نثری عاری از شیوه ها و شگردهای ادبی نیست؛ اما به هر حال تبدیل به نثری مزیّن و متکلف هم نمی گردد. به کارگیری صنایع گوناگونی چون جناس و سجع ، تشبیه ، استعاره و ... در حد اعتدال در آن قابل مشاهده است. به کارگیری بعضی از آرایه هایی که از سادگی متن می کاهد در آن اندک است هم چون ایهام .تشبیهات و استعاره ها به طور ساده ای در متن بروز و ظهور می یابند. رعایت مقتضای حال متن از طرف نویسندگان در آن قابل رویت است هم چون به کارگیری مبالغه در متنی که به حماسه می پردازد و به کارگیری متناقض نمادر متون عرفانی . از قابلیت های نثر معاصر امکان استفاده از علائم نگارشی و سجاوندی است که متن را از حیث ایجاد آهنگ و یا درنگ غنی می سازد .

چکیده: سلمان ساوجی از قصیده سرایان بزرگ قرن هشتم هجری است.او را خاتم قصیده سرایان پیش از دوره ی بازگشت ادبی می دانند.وی طبق ویژگی بارز سبک عراقی که استفاده ی وافر از صنایع بدیعی و بیانی می باشد از اکثر آرایه های لفظی و معنوی در شعر خود استفاده کرده است.برترین ویژگی شعری اش زیبایی آفرینی با این صنایع است.این رساله در دو فصل بدیع و بیان با نگاهی آماری تدوین شده است.هر یک از آرایه ها تعریف،تبیین و بررسی شده و شواهدی از قصاید شاعر را دارا هستند.شعر سلمان شعری مصنوع است؛ در این میان بعضی از آرایه ها کمتر و برخی بسیار به کار رفته اند. در پایان رساله پیوستی مشتمل بر کلی هی شواهد شعری موجود هر آرایه آمده است.

چکیده در این پژوهش موضوع اصلی، بررسی این نکته است که نویسندگان حوزه نوجوان چقدر با روش بازآفرینی به خلق آثار پرداخته اند و تا چه حد در این امر موفق بوده اند. سوالاتی که تلاش شده در پایان این تحقیق به آن ها پاسخ داده شود، از این قرار است: _ جایگاه متون گرانمایه و کهن ادب فارسی در آثار مربوط به نوجوانان چگونه است؟ _ در میان آثار منتشر شده برای نوجوانان در طی سال های مورد نظر (1375 تا 1385) چه اندازه به بازآفرینی پرداخته شده است؟ _ آیا باز آفرینی متون کهن روش کارآمدی در شناساندن گنجینه غنی ادب فارسی به نوجوانان است ؟ برای گردآوری اطلاعات و داده ها از روش های آماری و کتابخانه ای استفاده شده است. ابتدا به جستجوی منابعی با موضوع بازآفرینی پرداخته و با مطالعه آن ها اطلاعات خود را در این زمینه تکمیل نمودم و با درک دقیق تر روش بازآفرینی، جستجوی آثار موردنظر در فهرست کتابشناسی ها را که مشکل ترین بخش کار بود آغاز کردم. ابتدا اطلاعات آماری به کمک کتاب شناسی های توصیفی کودک و نوجوان موجود در کتابخانه مرکزی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و شورای کتاب کودک و کتابخانه ملی و سایت های موجود استخراج و فهرستی از آثار مربوط به زمینه تحقیق گردآوری شد. چارچوب نمونه گیری، آثار برگرفته از متون برگزیده کهن ادبی برای نوجوانان طی سال های 1375 تا 1385 است. نمونه گیری به روش طبقه بندی شده بود. به این صورت که ابتدا داده ها به گروه های همگن بر اساس منابع اصلی کهن مورد استفاده بازنویس و همچنین با توجه به گروه سنی مخاطب تقسیم شد. و از میان آن ها آثاری که برای نوجوانان به روش بازآفرینی خلق شده اند به عنوان نمونه برای بررسی دقیق تر انتخاب شدند. همچنین چند نمونه بازنویسی که از لحاظ موضوع مشابه آثار بازآفرینی شده بودند، برای مقایسه با آن ها به طور دقیق تر بررسی شدند. نوع روش تحقیق به صورت توصیف و تحلیل محتوا است. هدف از این پژوهش، یادآوری جایگاه متون کهن فارسی به عنوان منبع و دست مایه ای مناسب برای خلق آثار ادبی ویژه نوجوانان است. کلیدواژه ها: ادبیات کودک و نوجوان، بازنویسی، بازآفرینی، پارسیان و من.

ضمیر کلمه ای است که به دلیل نیاز نداشتن به ذکر اسم یا پرهیز از تکرار آن به کار می رود . مانند : من دیروز پرویز را دیدم و او را نصیحت کردم . همانطوریکه مشاهده شد با آمدن « او » دیگر نیاز به آوردن دوباره ی « پرویز » بر طرف شد . ضمیر در زبان فارسی بر سه گونه است : ضمیر شخصی ، مشترک و اشاره ،که در این رساله مبحوث ما «ضمایر شخصی» است . ضمایر شخصی : ضمایر شخصی برای هر یک از اشخاص و مفرد و جمع صورت و شکل جداگانه ای دارد. اشخاص مفرد جمع جدا پیوسته جدا پیوسته اول شخص من ـَـ م ما مان دوم شخص تو ـَـ ت شما تان سوم شخص او ـَـ ش ایشان شان همانطوریکه در جدول فوق مشاهده شد ضمایر شخصی دو نوع هستند پیوسته و جدا نقش ضمایر شخصی جدا : 1. نهاد : او رفت. 2. مفعول «رایی» : حسن او را زد. 3. متمم فعلی : علی با او صحبت کرد. 4. مضاف الیه : کار او به پایان رسید . نقش ضمایر شخصی پیوسته : 1. مفعول «رایی» : من زدمت. 2. متمم فعلی : بسمان است . برایم گفت . 3. مضاف الیه ( متمم اسمی ) : به خانه اش رفتم . ضمایر شخصی پیوسته در نحوه ی قرار گرفتن در جمله و در کنار دیگر کلمات گاه گاهی دچار لرزش و حرکتی می شوند که بعضا به اجبار و یا به اختیار صورت می پذیرد که از آن به «رقص ضمیر» یا «پرش ضمیر» یاد می شود که در ذیل به آن اشاره می شود . رقص ضمیر : همانطوریکه در فوق مذکور آمد ضمایر پیوسته به طور معمول در نقش مفعول و متمم و مضاف الیه قرار دارند که جایگاه و محل قرار گرفتن آنها مشخص است ولی گاهی در زبان ادبی و شعر می بینیم که این قاعده و قانون به ضرورت و یا به منظور زیباسازی کلام شکسته می شود و ضمیر از جایگاه اصلی خود حرکت می کند که از این جریان به عنوان « پرش یا جهش » یا « حرکت یا رقص » ضمیر یاد می شود . مثال : یارب این نوگل خندان که سپردی به منش می سپارم به تو از چشم حسود چمنش که در این بیت : هر دو « ش » نقش مفعولی دارند و در اصل ، هر کدام از آن دو به این شکل بوده است : « به من سپردی آن را » « می سپارم به تو او را » . رقص ضمیر یکی از بحثهایی است که در ذیل دستور گشتاری جای دارد . گشتار : قواعد نحوی ، یا اصولی را که ژرف ساخت ها را به رو ساخت های واقعی تبدیل می کند گشتار یا قواعد گشتاری می گویند که انواعی دارد . انواع گشتار : 1. اجباری 2. اختیاری 3. ادبی 4. اسمی ساز 5. افزایشی 6. انعکاسی 7. جانشینی 8. جابه جایی 9. حذف از بین تمامی این گشتارها آنچه که بحث رقص ضمیر را در زیر مجموعه ی خود قرار می دهد گشتار جابه جایی و گشتار ادبی و اختیاری است که در متن رساله به تفصیل از آن یاد خواهد آمد .

کتاب «کشف المحجوب» تألیف علی بن عثمان هجویری در قرن پنجم است. این کتاب از نخستین آثاری است که در زمینه تصوف به رشته تحریر در آمده و در پاسخ به سوالاتی است که یکی از همشهریان مولف از وی می پرسد. یکی از شیوه های شناخت متون، بررسی آنها از دیدگاه سبک شناسی است. آنچه که در تعریف سبک می توان بدان اشاره نمود آن است که سبک وحدتی است که در آثار کسی به چشم می خورد. این وحدت، منبعث از عوامل یا مختصاتی است که در آثار کسی هست و توجه خواننده دقیق را جلب می کند. بر اساس پیدایش انواع مختلف سبک، مجموعه مباحثی به نام سبک شناسی پدید آمده است. سبک شناسی دانشی است که از مجموع جریان سبک های مختلف یک زبان بحث می کند. در بررسی انجام شده در حوزه پژوهش هایی که به سبک شناسی و تدوین ویژگی های سبکی آثار ادبی پرداخته اند، تحقیقی در زمینه تدوین ویژگی های سبکی کشف المحجوب صورت نگرفته است. بر این اساس، این پایان نامه به بررسی این ویژگی ها با هدف شناخت سبک این کتاب و ویژگی های آن با تکیه بر بررسی ویژگی های زبانی و ادبی پرداخته است. چارچوب نظری این تحقیق برگرفته از کتاب های سبک شناسی استاد بهار و دکتر سیروس شمیسا بوده است. روش تحقیق این پایان نامه بر اساس بررسی متن از دیدگاه زبانی و ادبی است. جامعه مورد تحقیق شامل متن کتاب «کشف المحجوب» است. شیوه گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و مبتنی بر مطالعه دقیق متن کتاب و نمونه یابی و بررسی آنها و نتیجه گیری بر اساس یافته های تحقیق بوده است. از یافته های مهم این تحقیق می توان به موارد ذیل اشاره نمود: ـ نثر کتاب مبتنی بر ایجاز و کوتاهی جملات است و در آن لغات، ترکیبات و جملات عربی فراوانی به کار رفته است و در بسیاری موارد فعل بر دیگر اجزای جمله مقدم شده است. ـ استعمال ضمایر متصل مفعولی، افعال مرکب، حذف فعل، آمدن مفعول با «مر» و «را»، مطابقه صفت و موصوف و … از بسامد بسیاری برخوردار است. ـ در برخی از قسمت های کتاب، با نثر مسجع بسیار زیبایی روبرو می شویم. نتیجه آنکه اگر چه کشف المحجوب در پاسخ به سوالاتی است که در زمینه تصوف از هجویری پرسیده شده است، اما با نثری روبرو هستیم که نویسنده هم پاسخ ها را قابل فهم و روشن بیان کرده و هم زیبایی متن، غیر قابل انکار است.

: میخائیل نعیمه ادیب و شاعر پرآوازه مسیحی لبنانی که در طول 99 سال زندگی اش در کشور های روسیه، فلسطین، لبنان، امریکا و... بیشتر از 40 اثر را به رشته تحریر در آورد. ادبیات او سرشار از اصطلاحات و افکار عرفانی که آمیخته ای از فلسفه های شرق و غرب می باشد، است. این عرفان ناشی از فلسفه های غرب و شرق بر زندگی شخصی اش نیز تاثیر عمیقی گذاشت به طوری که قابل بحث و بررسی است. در آثار نعیمه می توان فلسفه افلاطون، یونان، فلسفه هندی و تصوف اسلامی را مشاهده کرد. نعیمه به دین اسلام و قرآن و حضرت محمد (ص) و حضرت علی (ع) ارادت ویژه ای داشت و برخی تفکرات عرفانی و صوفی گرایانه ی او گویی با فکر صوفی اسلامی شباهت زیادی دارد که می توان به مباحثی از قبیل عشق الهی، وحدت وجود، مرگ، نفس، عقل و روح اشاره کرد. بی تردید در دنیای عرفان و تصوف، اسم جلال الدین محمد مولوی تاثیرات انکارناپذیری را دارد، و شهرت مولانا به سراسر نقاط جهان سرایت کرده است. شرق شناسان از حدود صد و پنجاه سال پیش به عرفان مولوی توجه ویژهای داشته اند. مباحث عرفانی مولانا در کتاب شریف مثنوی معنوی آمده بی شک یکی از بهترین و شیرین ترین مباحث عرفانی که در قالب داستان و قصه به آن اشاره شده است. بحث وحدت وجود و عشق و مباحث عرفانی، اخلاقی و اجتماعی به روش روشن و ساده مطرح شده است. این بحث سعی دارد مطالب عرفانی که نعیمه به آن اعتقاد داشت را تشریح کند و با توجه به اشارات متعدد او به مولانا در مقالات خود و ستایش او به عنوان یک عارف بزرگ گوشه ای از شباهت ها و تفاوت های عرفان و افکار مولانا با میخائیل نعیمه را بیان کند. هرچه این بحث نمی تواند به همه جزئیات افکار مولانا بپردازد و فقط به تشریح کلیات افکار صوفیانه مولانا می پردازد که به نظر می رسد میخائیل نعیمه این افکار را خوانده و تحت تاثیر این افکار بوده است که البته به وضوح در آثارش قابل مشاهده و بررسی است. میخائیل نعیمه برای عشق و وحدت وجود اهمیتی زیادی قائل است که در آثار او در کتاب «همس الجفون» در باب وحدت وجود این افکار را با توجه به چند داستان مولانا مشاهده کرد که در فصل های این فصل به این موضوع خواهیم پرداخت.

در فصل اول کلیات ارائه شده است. در فصل دوم هر داستان به تعدادی مشخص تصویر تقسیم شده و از منظر علوم بلاغی، نشانه ها، مفاهیم استعاری، رده بندی پروپ و عناصر و ساختار داستان شرح داده و بررسی شده است. در فصل بعدی این داستان ها به لحاظ آماری و تعداد عناصر بلاغی با یکدیگر مقایسه شده اند. فصل چهارم همین تصاویر را از منظر علوم شناختی با یکدیگر مقایسه کرده است. بخش آخر به نتیجه گیری اختصاص دارد.

پایان نامه مورد نظر در رابطه با عبارتهای فعلی در زبان فارسی بحث میکند در نتیجه فرهنگواره ای تحت همین عنوان به دست آمده است. این نوشتار به ساخت واژه در دستگاه وازه سازی در زبان فارسی کمک شایانی کرده و به مترجمان در فارسی نویسی و سره نویسی نیز، کمک میکند.

در مقدمه این پایان نامه، زندگانی و احوال طغرای مشهدی شرح گردیده، افکار او بررسی شده، از نقد ادبی در آثارش سخن رفته و در مورد نظر وی در باب سرقات ادبی بحثهایی انجام شده است. به گونه ای مختصر درباره اشعار طغرا و نوع و سبک آنها مطالبی مطرح گردیده و به طور گسترده تر، از کمیت و کیفیت رسائل او سخن به میان آمده است. سبک رسائل طغرا در دو سطح زبانی و ادبی، با ارائه نمونه هایی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و درباره ساختار آنها نکاتی مطرح شده است. نسخ مورد استفاده در تصحیح رسائل مورد بررسی قرار گرفته و از شیوه تصحیح سخن رفته است. رسائل طغرا با بهره مندی از نُه نسخه خطی و یک نسخه چاپ سنگی تصحیح گردید. از سه دستنویس که از قدمت و صحت بیشتری برخوردار بودند، به عنوان نسخ اساس و از سایر نسخ به عنوان نسخه بدل استفاده شد. اغلاط مسلم نسخ اساس با بهره جویی از نسخه بدلها تصحیح گردید و کلمات، جملات و بخشهایی که از نسخ اساس افتاده بودند و یا در آنها کتابت نشده بودند، با استفاده از سایر نسخ به متن اصلی وارد شدند. از تصحیح قیاسی پرهیز شد، مگر در مواردی اندک که ضبط هیچ یک از نسخ صحیح به نظر نمی رسید. در بخش تعلیقات، واژگان و ترکیبات و عبارات و کنایات دشوار شرح شده اند و در حد امکان، درباره اعلام تاریخی و جغرافیایی و کتب کمتر شناخته شده ای که در متن رسائل به آنها اشاره شده است، توضیحاتی آمده است. شماره آیات قرآنی در متن اصلی درج شده، اما معنای آنها در بخش تعلیقات ذکر گردیده است. همچنین در بخش تعلیقات، مآخذ احادیث و اقوال عربی همراه با ترجمه آنها بیان شده است. دو پیوست رساله شامل جدول تفکیکی رسائل و نسخ هر یک از آنها و تصاویری از صفحات آغازین و پایانی نسخ مورد استفاده است.

شاه نعمت الله ولی از شاعران قرن هشتم و اوایل قرن نهم است.او به شدت تحت تأثیر افکار ابن عربی بود به طوری که دیوان او در واقع شرح اصطلاحات عرفانی ابن عربی است.نعمت الله مدت هفت سال در مکه نزد شیخ عبدالله یافعی به تحصیل و تهذیب نفس پرداخت و از او اجازه ارشاد یافت.در دوره او زبان فارسی رو به انحطاط بود،خانقاهها رونق داشت.زبان شعر او زبان ساده و صمیمی عراقی است.

گویش لری از پارسی میانه جنوبی ( پارسیک ) منشعب شده است و تعدادی از کلمات آن به فارسی میانه بر می گردد و در شعر دوره ی خراسانی و عراقی کلماتی از آن وجود دارد؛ دستگاه واجی و کلمات و افعال آن به فارسی نزدیک می باشد، تشبیهات و استعارات و سایر آرایه هایی که در کلام شاعران گویش لری وجود دارد به اندازه شعر فارسی زیباست در این رساله دستگاه واجی اسم فعل و پیشینه ی کلمات و بدیع در اشعار محلی تشریح گردیده است.

یکی ازعمده ترین گویندگان فارسی زبان دردربارگورکانیان هندکه به مقام ملک الشّعرایی جلال الدّین اکبر(963-1014 ه .ق)رسیدواوراپس ازامیرخسرودهلوی،بزرگترین شاعر فارسی گوی هنددانسته اند،ابوالفیض فیضی(954-1004 ه .ق)است که علاوه برآثاردیگر، همچون بسیاری ازمقلّدان نظامی به تقلیدازلیلی ومجنون پرداخت ومثنوی عاشقانه نل ودمن را درهمان وزن به درخواست اکبرشاه درسال1003در4200بیت سرود.نل ودمن فیضی ترجمه منظوم آزادیست برگرفته ازمهابهارات،درداستان عشقبازی نل ودمن (nala va damayanti)وفیضی دراثنای داستان مضامین دینی،عرفانی،عاشقانه،فلسفی و...راگنجانده است. رساله حاضر تصحیح انتقادی منظومه «نل و دمن» است که درآن از چهار نسخه خطی ودو نسخه چاپ سنگی استفاده شده است. بدین گونه که اقدم نسخ (نسخه موزه کاخ گلستان، باتاریخ تحریر1023 )را مبنا قرارداده واختلافات نسخ را در پاورقی ذکر کرده ایم وبراساس تصحیح التقاطی و استحسانی،درمواردی که باتوجّه به معنی ووزن ابیات تشخیص داده ایم که ضبط نسخه بدل ها ارجحیّت دارد، ضبط آنها رادرمتن اعمال کرده ایم. جهت آشنایی مخاطب، در مقدّمه به معرفی شاعر، اوضاع سیاسی وادبی عصراو، داستانسرایی درادبیّات عهد صفوی وگورکانیان هند، آثار شاعر ومعرّفی منظومه نل ودمن پرداخته وویژگی های سبکی شاعرواثراو را، در سه سطح زبانی، فکری و ادبی بررسی کرده ایم. به علاوه ، دردوبخش جداگانه نسخه ها را، باتوجّه به اختلافات رسم الخطی ودیگر ویژگی های هریک، معرّفی کرده وتصویر آغاز و انجام نسخ ضمیمه شده است. پس از متن اشعار نیز، توضیحات لازم در مورد لغات، ترکیبات وابیات منظومه دربخش های پی نوشت، لغات وترکیبات وفهرست آیات و احادیث آمده است.

دانش نشانه شناسی در برخورد با متون ادبی به دنبال کشف ژرف ساخت هایی است که در زیر جنبه های به ظاهر متفاوت قرار دارند. بنابراین داستان های گوناگون از آنجا که موقعیت های کهن و ساده را توصیف می کنند توجه بسیاری از نشانه شناسان را برای دست یافتن به ساختارهای روشن و منسجم جلب کرده است. در این پایان نامه نیز، که در 5 فصل تدوین شده، سعی شده است تا بر اساس مفاهیم اصلی نشانه شناسی به بررسی نظام نشانه ای داستان های عاشقانه پرداخته شود. در این بررسی، با اعتقاد به قواعد و قراردادهای از پیش موجود در چنین داستان هایی با توجه به دیدگاه همزمانی در سه داستان ویس و رامین، خسرو و شیرین و لیلی و مجنون، نخست 24 نشانه به نحو تجربی و با نوعی اختیار بر اساس روابط جانشینی مشخص شده است. سپس با توجه به طرح داستان به تعیین محورهای همنشینی پرداخته شده است که نشانه ها بر اساس آنها ترتیب یافته اند. از آنجا که برخلاف بسیاری از تحلیل های ساختاری داستان (همچون روایت شناسی) بیش از یک محور همنشینی درنظرگرفته شده است، امکان بررسی چنین الگویی در داستان های عاشقان? دیگر و حذف و اضافه کردن نشانه های دیگر نیز وجود دارد و در نتیجه زمینه برای مطالعات درزمانی، یعنی پی بردن به علت حضور یا غیاب این نشانه ها در داستان های دیگر نیز فراهم می شود.

مقدمه ای جامع دربار? زندگانی و آثار و افکار و سبک جام جم اوحدی نوشته شد. جام جم با استفاده از پنج نسخ? خطی و یک نسخ? چاپی به شیو? انتقادی و با اساس قرار دادن اصح نسخ تصحیح شد و از سایر دستنویسها به عنوان نسخه بدل استفاده شد. پس از متن، پیوستی شامل ابیات برافزوده و مشکوک نسخ? اقدم مندرج گردید. تعلیقاتی روشنگر دربار? واژگان و ترکیبات دشوار و اعلام کمتر شناخته شد? متن د ر انتهای رساله آورده شد.

چکیده کمال الدین ابوسعید سحابی نجفی استرآبادی از شاعران اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم است که مولدش شوشتر و اصلش از جرجان بوده و به دلیل اقامت زیاد در نجف به نجفی هم شهرت یافته است. از سحابی اشعار زیادی شامل غزلیات، یک مثنوی عاشقانه و یک مثنوی عارفانه و رساله ی عروه الوثقی و رباعیات باقی مانده است که بیشترین اشعارش را رباعیات تشکیل می دهد. رباعیات او دارای مضامین عرفانی، فلسفی، اخلاقی است که در این پایان نامه به تصحیح رباعیات او پرداخته شده است. کلید واژه ها: سحابی، رباعیّات، تصحیح

رساله یِ حاضر ترجمه ای است از کتاب تلخیص المفتاح و در کنارِ این کار، مقایسه یِ عناصرِ بلاغیِ موجود در این کتاب است، با آنچه در بلاغتِ فارسی مطرح شده است. موضوعِ کتاب تلخیص المفتاح، دانش بلاغت است و در سه بخش اصلی (معانی و بیان و بدیع) نوشته شده است که پیش از این سه بخش دارایِ مقدّمه و بخشی در باب فصاحت و بلاغت آمده و کتاب را با دو بخش فرعیِ دیگر با عنوانِ دزدی هایِ ادبی و مطالبی مربوط به آن و عواملِ زیباسازیِ سخن به پایان برده است. مصنّف، دانش معانی را به هشت باب بخشبندی کرده است. که عبارتند از: 1ـ احوالِ اسناد. 2ـ احوالِ مسندٌالیه. 3ـ احوالِ مسند. 4ـ احوالِ متعلّقاتِ فعل. 5ـ قصر.6ـ انشاء.7ـ فصل و وصل. 8ـ ایجاز و اطناب و مساوات. همچنین دانش بیان را در سه بخش تشبیه و استعاره و کنایه آورده و بدیع را به دو بخش معنوی و لفظی تقسیم کرده است. اساس کار بر پایه یِ متنی است که دکتر یاسینِ ایّوبی ارائه داده است. کارِ ایشان تنها تصحیحِ متن نیست، بلکه دگرگونی هایی اندک در متنِ اصلی پدید آورده و نکاتی را از شرح هایی مانند مختصر و مطوّل و برقوقی و... وارد متن کرده است. کتاب را انتشاراتِ المکتبهالعصریه در صیدایِ بیروت منتشرکرده که به همراهِ مقدّمه یِ مفصّل و حاشیه ها و فهرست هایِ سودمند، به شیوه ای آراسته چاپ شده است. آنچه در تاریخِ تحوّلِ دانش بلاغت دارایِ اهمّیّتِ بسیار است، این است که از زمانی که ایرانیان در حوزه یِ دانش بلاغتِ عربی دست به قلم بردند، تکاملِ این دانش آغاز شد و دوره هایِ اوج و فرود این دانش به دستِ ایرانیان رقم خورد. برادرانِ پژوهشگر در کشورهایِ عربی به این نکته هرگز صریحاً اشاره نمی کنند. اوجِ درخشش این دانش، زمانی است که دانش در ایران، رو به اوج بود. یعنی زمانی که شاهان و وزیرانِ فرهنگ دوستِ سامانی در خراسان حکومت را در دست داشتند. اندکی پس از آن دانشمندان در زیرِ حمایتِ ایشان آزادانه تر از دوره هایِ پیش و پس از خودشان در هر موضوعی کار می کردند. فرود و اُفتِ دانش بلاغت را، نیز باید در تاریخِ ایران دید و بررسی کرد. اگر نیک بنگریم، دانش بلاغت در ایران با حمله یِ غزها به ایران و مدّتی پس از آن با حمله یِ مغولان اُفتِ کامل داشته است. با نگاهی به تاریخِ ادبیّاتِ ایران در این دوره و آثاری که در این دو روزگار نوشته شده است، درمی یابیم که اوضاعِ مدرسه ها و نحوه یِ آموزش چِسان تحتِ تأثیرِ حمله یِ مغولان قرارگرفت و چِسان دانش هایِ گوناگون شکوفاییِ خود را از دست دادند و بررسی هایِ ژرفِ علمی، جایِ خود را به شرح و حاشیه نویسی برایِ تدریس در مدارس نیمه مرده داد. دانشجویان و پژوهشگران در رشته یِ زبان و ادبیّاتِ فارسی و... که در گذشته همه چیزخوان بودند، عربیدانی جزوِ کارهایِ پایه ایِ ایشان بوده است. از این رو پژوهشگری که در موضوعی دست به پژوهش می بُرد، در برخورد با متونِ عربی با دشواریِ چندانی روبرو نمی شد، ولی امروز که رشته هایِ آموزشی به گونه ای دیگر دسته بندی شده و می شود، و حجمِ تدریس و تعلیم دگرگون شده و هر دانشی به گرایش هایِ گوناگونی منقسم شده است، پژوهشگر برایِ دسترسی به متونِ عربی با دشواریِ بسیاری روبه رو خواهدبود. از این رو می توان گفت که دوره یِ ترجمه در ایران که از حدود صد سالِ پیش آغاز شده است، می بایست چهل ـ پنجاه سالِ پیش به پایان می رسید، تا این متونِ اصلی که نویسندگانِ آن بیشتر ایرانی هستند، به فارسی ترجمه می شد. آثارِ شاعران، نویسندگان و مفسّران و دانشمندان و... که بیشتر به زبانِ عربی است، امروز نیازمند برگرداندن به فارسی است. شاعرانی مانند طغراییِ اصفهانی، رشید وطواط و... نویسندگانی مانند بدیع الزّمانِ همدانی و... مفسّرانی چون زمخشری و... دانشمندانی مانند فارابی، ابنِ سینا و... همه تأثیرگذارانی هستند که هرکدام در دانش و دانش هایی دورانساز بوده اند. ب. روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه یِ مورد تحقیق، نمونه گیری و روش های نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه یِ اجرای آن، شیوه یِ گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: در روش ترجمه یِ تلخیص المفتاح، روشی میانِ تحت اللفظی (واژه به واژه)، و آزاد پیش گرفته شد. به این دلیل که متنِ تلخیص متنی کهنه است و برگرداندنِ آن نیازمند زبانی فاخر. دلیلِ دیگر آموزشی و علمی بودنِ متن است که برگردانِ آزاد مانع از درگیری دانشجو با متنِ اصلی می شود. از سویِ دیگر آیات و ابیاتِ عربیِ بسیاری در متن به کار رفته که ترجمه یِ آزاد، حقِّ مطلب را در رساندن ِمعانیِ آیات و ابیات ادا نمی کند و از سویی بلاغتِ آیات و ابیات که برایِ نکاتی بلاغی نمونه آورده شده است، ایجاب می کند که این نکاتِ بلاغی در ترجمه نشان داده شود. جنبه یِ دیگرِ پژوهش، تطبیقِ عناصرِ بلاغتِ عربی با بلاغتِ فارسی است. این کار از چند جهت قابلِ ملاحظه است: نخست اینکه در بررسیِ مطالبی که در کتاب هایِ بلاغتِ فارسی آمده است، به سبب تکراری بودنِ مطالب به همه یِ آن ها پرداخته نشد و تنها کتاب هایی که در هر دوره دارایِ اهمّیّت بوده و هستند، بررسی شد. این کتاب ها عبارتند از: 1) آهنی، غلامحسین: معانی بیان. 2) تجلیل، جلیل: معانی و بیان. 3) تقوی، سید نصرالله: هنجارِ گفتار در فنِ معانی و بیان و بدیعِ فارسی. 4) رادویانی، محمد ابن عمر: ترجمان البلاغه. 5) رازی، شمس الدین محمد بن قیس: المعجم فی معاییر اشعار العجم. 6) رنجبر احمد: 1ـ معانی. 2ـ بیان. 3ـ بدیع. 7) شمیسا، سیروس: 1ـ بیان و معانی. 2ـ نگاهی تازه به بدیع. 8) عرفان، حسن: کرانه ها شرحِ فارسیِ مختصر المعانیِ تفتازانی. 9) علوی مقدم، محمد و رضا اشرف زاده: معانی و بیان. 10) کاشفی، علی بن حسین: بدایع الافکار فی صنایع الاشعار. 11) کزازی، میرجلال الدّین: زیبایی شناسی سخن پارسی: 1ـ معانی. 2ـ بیان. 3ـ بدیع. 12) گرکانی، محمدحسین (شمس العلما): ابدع البدایع. 13) هدایت، رضاقلی (خان): مدارج البلاغه در علمِ بدیعِ فارسی. 14) همایی، جلال الدّین: 1ـ فنون بلاغت و صناعات ادبی 2ـ معانی و بیان. 15) وحیدیان کامیار، تقی: بدیع از دیدگاه زیبایی شناسی. 16) وطواط، رشیدالدین محمد عمریِ کاتب بلخی: حدائق السحر فی دقائق الشعر. مطالبی گفته شده است که در کتاب هایِ بلاغتِ فارسی نیامده است و جزوِ یافته های نگارنده به شمار می آید که بخش عمده یِ کارِ تطبیق را دربرگرفته است. مثلاً کمتر آرایه ای در بخش بدیعِ معنوی هست که نگارنده دیدگاهِ خود را در آن مطرح نکرده باشد. این بخش از کار در کنارِ تطبیق، شکلِ تألیف به پژوهش، داده است. در آوردنِ نمونه هایِ نظم و نثر، کمتر گواهِ شعر و نثر هست که از کتاب هایِ بلاغتِ فارسی آورده شده باشد. در آوردنِ نمونه ها از شعر و نثرِ شاعران و نویسندگانی که دوران ساز و گواهِ سبک و نماینده یِ دوره یِ خویش بوده اند، بیشترین بهره گرفته شده است. شاعرانی مانند: رودکی، فردوسی، سنایی، عثمانِ مختاری، انوری، خاقانی، نظامی، مولوی (مثنوی و غزلیّات)، سعدی (همه یِ آثار)، حافظ، قاآنی، شهریار. در این میان خاقانی و نظامی و سعدی و حافظ جای گاهی ویژه دارند. بخش دیگر کار این است که افزون بر ترجمه یِ متن، کارِ پژوهش بر رویِ ابیاتی که نیاز به پژوهش بیشتر داشتند و نیازمند استناد به منابعِ دیگرِ عربی بود، صورت گرفت. همچنین گاهی نگارنده نکاتِ بلاغیِ دیگر کتاب هایِ عربی را نیز در متنِ تطبیق وارد ساخته و نمونه هایِ بسیاری را از آیات و احادیثِ پیامبر(ص) و حضرتِ علی(ع) و اشعارِ شاعرانِ عرب آورده است. پ. یافته های تحقیق و نتیجه گیری و پیشنهادات: حاصلِ تلاش نگارنده در رساله یِ حاضر بدین گونه است: نخست: ترجمه یِ اثری است در بلاغت به نامِ تلخیص المفتاح که نگاشته و گردآورده یِ عبدالرّحمن قزوینی در نیمه یِ دومِ قرنِ هفتمِ هجری است. ترجمه یِ این اثر مهم ترین بخش پژوهش است و از دیدگاهِ نگارنده، ارزش آن کمتر از تصحیحِ نسخه نیست و همانند آن در زمره یِ احیاءِ آثارِ ملّی به شمار می آید؛ و از سویی دیگر دستگیرِ کسانی خواهد بود که در بلاغتِ ایرانی ـ اسلامی دست به پژوهش می برند و با عربیّت آشنایی چندانی ندارند. دوم: جنبه یِ دیگرِ پژوهش، تطبیقِ نکاتِ بلاغیِ مطرح شده در این کتاب با بلاغتِ فارسی است که خود از چند دید، قابلِ ملاحظه است؛ یکی اینکه، این کار، تطبیق با نکاتی است که در کتاب هایِ بلاغتِ فارسی مطرح شده است، و نیز نکاتی است که نگارنده نخستین بار در بلاغتِ فارسی و نیز عربی، کشف و مطرح ساخته و مقایسه ای میانِ دو عرصه یِ پهناور، از ریزترین نکاتِ بلاغی و دستوریِ مربوط به بلاغت گرفته تا بحث هایِ کلّی در سبک شناسیِ میانِ شاعرانِ فارسی و عربی در دوره هایِ مختلف، انجام داده است. در این پژوهش، کمتر نکته یِ بلاغی است که نگارنده درباره یِ آن دیدگاهِ خود یا دیگران را مطرح نکرده و در مقایسه یِ میانِ بلاغتِ دو زبان مطابقتی انجام نداده باشد؛ از این رو می توان گفت، اثری در تاریخِ بلاغت نویسی و ادبیاتِ تطبیقی در عرصه یِ بلاغتِ فارسی و عربی، دستِ کم با این حجم و کیفیّت، به اندازه یِ این پژوهش نباشد و از این جهت کارِ نگارنده در کنارِ ترجمه، تألیف نیز به شمار می آید. سخن درباره یِ بلاغتِ فارسی و عربی بسیار است و در این جا اشاره ای به آن نمی شود همچنین درباره یِ آنچه بلاغت نویسانِ ایرانی به زبانِ فارسی نوشته اند، در مقایسه با کتاب هایِ عربی، بسیار می توان گفت. ولی به طورِ کلی برخی نتایجی که در ضمنِ پژوهش، نگارنده به آن رسیده، چنین است: 1ـ هیچ کتابی در بلاغتِ فارسی نیست که اساس بلاغت نویسیِ گذشتگان (عربی و فارسی) را برهم زده و خود بنیادی تازه نهاده باشد. همگی وامدارِ نویسندگانِ پیش از خود بوده اند و بنیاد کارشان بر دیدگاه هایِ عبدالقاهر و زمخشری و سکّاکی و... نهاده شده است. 2ـ آنچه به عنوانِ تغییر می توان از آن یاد کرد، افزودن به شمارِ آرایه هایِ بدیعی است که مدّتی پس از سکّاکی به این سو آغاز شده و تاکنون ادامه دارد و این امر تقریباً هم زمان در کتاب هایِ عربی به فارسی دیده می شود. 3ـ با اینکه پایه یِ کارِ بلاغت نویسان بر گفته هایِ عبدالقاهر و تحلیلگرانِ نخستینِ دیگر بوده است، ولی هرچه از زمانِ سکّاکی دورتر می شویم، نقطه یِ مشترکِ این کتاب ها که عبارت است از، خلاصه نویسی و دور بودن از تحلیل هایِ ژرف و نداشتنِ ذوق و شوقِ هنری، بیشتر به چشم می خورد. یکی از دلائلِ امر این است که این کتاب ها از دیرباز برایِ تدریس در مدارس نوشته می شده است. 4ـ در زمانِ معاصر، نگارش بلاغت دو بخش عمده دارد؛ کتاب هایِ کاملاً تحلیلی که بیشتر بر پایه یِ نظریه هایِ غرب است. دیگر کتاب هایِ غیرِ تحلیلی که ادامه دهنده یِ راه گذشتگان است و باز هدف از نگارش آن ها تدریس در دانشگاه ها و مدارس است. و در این کتاب ها نیز، کسی پایه هایِ بلاغتِ سنّتی را بر هم نزده است و لذا در این عرصه در دوره یِ تقلید به سر می بریم.

علوم بلاغی و بالأخص علم معانی به بررسی چگونگی تأثیرگذاری یک اثر، بر مخاطب می پردازد. اینکه چگونه یک نویسنده از ابزارهای بیانی در جهت القای مفهوم، مضمون و یا احساس مورد نظر خود به مخاطب بهره می گیرد، موضوع این علم است. اثرگذاری انکارناپذیر حکایات به ظاهر ساده ی «اسرارلتوحید فی مقامات شیخ ابوسعید ابوالخیر» انگیزه ی نگارش این رساله شده است. این تحقیق بر این است که جنبه های بلاغی اسرارالتوحید را بررسی نماید و شامل سه فصل است: 1- معرفی اسرارالتوحید و ابوسعید و ساختار حکایات 2- ارزیابی اسرارلتوحید از منظر علم معانی 3- بررسی زبان ابوسعید در دو سطح تناقضی و محاکاتی

تقی مدرسی یکی از برجسته ترین داستان نویسان ایرانی است اما متأسانه آن طور که باید و شاید به داستان های او پرداخته نشده است.در داستان«شریفجان شریفجان» نظام ارباب_رعیتی در برابر نظام سرمایه داری قرار دارد و جدال بین این دو نظام خواندنی است.داستان«یکلیا و تنهایی او» دارای مضامین یهودی می باشد وبا«کتاب های عهد عتیق»شباهت های فراوانی دارد. جدال شیطان و یهوه درسراسر داستان دیده می شود.در«کتاب آدم های غایب» نسلی توصیف می شودکه در بلاتکلیفی و بی هویتی به سر می برد. مدرسی در «آداب زیارت» به آیین مانوی پرداخته است.و درآن تقابل فرد وجامعه را به خوبی نشان می دهد.شخصیت های داستان های مدرسی درد فلسفی دارند.

چکیده : تحقیق و پژوهش در باره ی دستور توصیفی آثار ارزشمند زبان فارسی در قرون متمادی به منظور ثبت دقیق ویژگی های دستوری هر اثر و دگرگونی های آن و نهایتاً تدوین دستور تاریخی دقیق زبان فارسی در هر دوره امری ضروری به شمار می رود. نگارنده به منظور رسیدن به این هدف ، توصیف دستوری بهارستان را دراین تحقیق مدّ نظر خود قرار داده است. خصوصیات کلی زبان فارسی در قرن نهم از جمله حذف و جابجایی ارکان جمله ، تکرار فعل ، عمل کردن به دستورهای صرفی و نحوی عربی درمورد مفردات فارسی به ویژه درمطابقت دادن صفت و موصوف ، استفاده از جمع های عربی به ویژه جمع مکسر، تقدیم صفت بر موصوف ، کاربرد جمله های معترضه ی عربی ، ... در بهارستان نیز به چشم می خورد.

این تحقیق شامل یک مقدمهو دوبخش است .بخش اول شامل دو فصل می باشد.در فصل اول نویسنده تلاش نموده تا با توجه به متون وآثار بازمانده از گذشتگان ومتون عرفانی تعریفی جامع وکامل از دل ارائه نمایددر فصل دوم نکات عرفانی در باره دل را بیان نموده است.در بحخش دوم پ1ایان نامه نویسنده با توجه یه موضوع پایان نامه ونیز نتایج حاصل از مطالعات خود غزل آن سه شاعر را بررسی نموده است.سپس نتایج ودستاورد های آن را اعلام داشته است.ازجمله:در حوزه بررسی دل وغزل سرایی می توان گفت :مولوی همان گونه که هنگام سرودن غزل بی پروا می سروده وبا منتیع غیب والهام در ارتباط یوده است غزلیاتش نیز منبعی آسمانی وآن جهانی داشته ودلی که به ما معرفی می نماید دلی صرفاًالهی ومعنوی است واین همان اصل گوهر دل است واز این نظر بر دیگر شاعران برتری دارد.

میرجمله، میرزا محمدامین شهرستانی اصفهانی، متخلص به روح الامین که سالیان متمادی مقام میرجملگی (سومین مقام رسمی) دربار سلاطین شیعی مذهب و ایرانی نژاد هندوستان را بر عهده داشته، خمسه سرایی موفق بوده و با سرایش منظومه « خسرو و شیرین» که طی سال 1018ق در 7800 بیت به رشته نظم کشیده شده، نخستین گنج از پنج گنج خود را مبتنی بر همان دستمایه امیر خسرو دهلوی فراهم آورده و منظومه خسرو و شیرین حکیم نظامی گنجوی را نظیره گفته است. با اعتقاد راسخ به ویژگی وظیفه دانش آموختگان، در حفظ و احیاء میراث گرانبهای مکتوب، تصحیح این منظومه او که نسخ خطی ثبت شده از مجموعه آثارش در سراسر جهان از 3-4 نسخه تجاوز نمی کند، با مقابله هر 3 نسخه خطی موجود در کتابخانه های کشور و با مقدمه ای در مورد هندوستان و جاذبه های آن دیار برای ایرانیان، به عنوان موضوع این پایان نامه برگزیده شده، تا شاید این ادای دین میهنی، زیر نظر اساتید مجرب فرهنگ و ادب انجام یابد.

سعی بر آن بوده تا با تعریف و بررسی دقیق ویژگی های فرمی و محتوایی این سبک، چارچوبی منسجم از آن بدست آید و بر این اساس، سه اثر از رضا براهنی مورد بررسی واقع شود. مهمترین پرسش ها: رئالیسم جادویی چیست؟ آیا می توان از روزگار دوزخی آقای ایاز به عنوان یکی از آغازگران نوعی از رئالیسم جادویی ادبیات معاصر ما نام برد؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، شباهت و تفاوت رئالیسم جادویی این اثر و دو اثر دیگر براهنی (آواز کشتگان و رازهای سرزمین من) با آثار رئالیسم جادویی جهانی در چیست؟ آثار رئالیستی جادویی این نویسنده در ذیل کدام یک از انواع فرمی (سحرآمیز، اعجاب آور، جادویی) و کدام یک از انواع محتوایی (فمینیستی، پست مدرن، پسااستعماری، هستی شناسانه) رئالیسم جادویی قرار می گیرند؟در بخش اول این پایان نامه به معرفی دقیق خاستگاه های اصلی رئالیسم جادویی (که منجر به معرفی و تمایز سه نوع فرمی از این سبک؛ یعنی رئالیسم سحرآمیز، اعجاب آور و جادویی شد)، تعیین شباهت و تفاوت این شیوه با ژانرهای مجاور، طرح مهم ترین جایگاه های تولیدات ادبی رئالیسم جادویی و بررسی شباهت و تفاوت آثار تولید شده در این جایگاه ها، معرفی و بررسی چهار نوع محتوایی رئالیسم جادویی (فمینیستی، پست مدرن، پسااستعماری و هستی شناسانه)، رئالیسم جادویی در ادبیات کودکان، رئالیسم جادویی در سینما و نهایتاً آینده ی این شیوه پرداخته شد. در بخش دوم، با بررسی روزگار دوزخی آقای ایاز، به این نتیجه رسیدیم که این رمان از منظر کاربست سحر یا جادو بسیار به رئالیسم سحرآمیز قارّه ی اروپا و بویژه آثار نویسنده ی فلاندری دهه ی 40 میلادی؛ «یوهان دایزن» شبیه است و از منظر محتوایی نیز دقیقاً در ذیل رئالیسم جادویی پست مدرن قرار می گیرد و همچنین، وجود عناصر رئالیستی جادویی دیگر در این رمان، باعث می شود تا بتوانیم این اثر را به نسبت اثر غلامحسین ساعدی (عزاداران بیل) به رئالیسم جادویی جهانی شبیه تر بدانیم.همچنین در ادامه, دو اثر دیگر از این نویسنده(آواز کشتگان و رازهای سرزمین من) مورد بررسی قرار گرفته و هر یک در ذیل یکی از گونه های رئالیسم جادویی قرار گرفتند.

متن منقحی ازین کتاب بر پایه معتبرترین دستنویسهای موجود آن به دست داده شده است؛ روش اتخاذ شده در تصحیح این متن انتقادی است. چنانکه می دانیم بر اساس متون معتبر و مصحَح بلاغی است که می توان تاریخ تطور علوم بلاغی در زبان فارسی را بررسید و این تصحیح در این زمینه راه گشا تواند بود؛ به ویژه اینکه صورت نویافته ای از این متن برای نخستین بار عرضه شده است. در تصحیح این متن از شش دستنویس دقایق الشعر استفاده شده که یکی از آنها تحریر نویافته ای از این کتاب است. در این پژوهش سه متن مهم بلاغی فارسی تألیف شده پیش از دقایق الشعر را نیز همواره به عنوان منابع دست اول، پیش رو داشته ایم: ترجمان البلاغه، حدایق السحر و المعجم فی معاییر اشعار العجم. در مقدمه مباحثی کاملاً جدید در باره نام درست صاحب اثر و محل تألیف و مهدی الیه کتاب مطرح شده، که تاکنون در تحقیقات جدی تاریخ ادبی در باب آنها اشتباه شده و یا مغفول مانده بوده اند. در تعلیقات در باب برخی از اعلام متن اطلاعاتی نویافته عرضه شده که از حلقه های گمشده تاریخ ادبیات ایران به شمار می آیند و تاکنون در هیچ تحقیقی به آنها اشاره نشده بوده است. این کتاب را تنها محمدکاظم امام در سال 1341 به چاپ رساند که در آن اشتباهات و افتادگیهای بسیاری دیده می شود. در متن چاپی نام مولف در آن «علی بن محمد المشتهر بتاج الحلاوی» ضبط شده است. با توجه به دلایلی که در مقدمه آورده ایم، لقب مولف به صورت «تاج الحلاوی» درست نمی نماید و صورت درست آن «تاج الحلوایی» است.در ادامه نظر محمدکاظم امام در باب محل تألیف کتاب مبنی بر تألیف آن در آسیای صغیر رد شده و محل واقعی تألیف مشخص شده که شهر قزوین است. در بخش تعلیقات نیز اطلاعاتی نویافته در باب برخی شعرایی که در دقایق الشعر اشعاری از آنها نقل شده، عرضه شده و متن نیز به صورتی منقح تصحیح شده و مهدی الیه آن معلوم شده است.

چکیده: در پایان نام? حاضر با عنوان«بررسی ویژگی های سبکی غزلیّات وصال شیرازی» اشعار وی در سه سطح(زبانی، فکری، ادبی) بررسی سبکی شده است. در سطح زبانی، بخش آوایی اکثراً از اوزان متوسط و خفیف استفاده شده است و از اوزان سنگین و مهجور خبری نیست. اوزان غزل های او همان اوزان غزل های سعدی و حافظ است. در بخش واژگانی، در سطح مفردات و ترکیبات هیچ گونه ابتکار و نو آوری دیده نمی شود و نزدیک به سیزده درصد واژگان غزل ها عربی است که اکثراً از واژه های معمول و متداول در زبان فارسی است. در بخش نحوی، در بیشتر غزل ها ارکان جمله مطابق منطق نثر در کنار هم قرار گرفته و شعر او دستورمند است. در سطح فکری مضامین گزید? قدما دستچین شده است. عرفان به کار رفته در غزلیّات وصال شیرازی، عرفانی تقلیدی و تکراری است. مسائل اجتماعی و سیاسی زمان شاعر، بیان تجربه های شخصی، اندیشه های نو و تازه و ابتکار در مضمون پردازی در شعر او وجود ندارد. در سطح ادبی تشبیه، استعاره و مجاز تازه در غزل ها دیده نمی شود و تشبیه حسی به حسی بیشترین کاربرد را دارد و سبک او را می توان سبک مبتنی بر تشبیه خواند. از صنایع بدیع لفظی و معنوی بسیار معتدل استفاده شده است و انبوهی تصاویر شعری به گونه ای که مفاهیم کلام او را دیریاب کند، در شعر او مشاهده نمی گردد. مبنای کار وصال بر تقلید استوار است، هم از نظر لفظ و شیوه بیان و هم از نظر محتوا و مضمون و توصیف ها تنها سعی دارد تا به سرمشق های خود(سعدی وحافظ) نزدیک گردد. کلید واژه : سبک، غزل، وصال شیرازی، سطح زبانی، سطح فکری، سطح ادبی

پس از انحطاط شعر در اواخر سبک هندی و پیچیدگی ها و دیریابی اشعار آن دوره، گروهی از دوست داران شعر و ادب پارسی به فکر بازآفریدن شکوه و عظمت از دست رفته این زبان افتادند و تنها راه ممکن را جستجو و تتبّع در آثار پیشینیان و سرودن شعر به سبک و شیوه آنها دانستند. آنها با تشکیل انجمن های ادبی وتبیین این موضوع، راه را برای شاعران بعد از خود هموار کرده و به فخامت و سادگی زبان کمک بزرگی کردند. از جمله موسسّین این انجمن ها که در تشکیل سبک بازگشت یا رستاخیز ادبی سهم عمده ای داشت میرزا عبدالوهّاب نشاط اصفهانی شاعر و نویسنده عهد قاجار بود که با تأسیس انجمن ادبی نشاط در شهر اصفهان و با آگاهی بیشتر به اسلوب های گوناگون شعری و با تسلط به زبان و اصول و فنون آن توانست سنت های ادبی شاعران هم عصر خود را پرمایه و برای تحولات ادبی بعد آماده کند. نشاط در غزل به شعرای سبک عراقی گرایش خاصی داشت چنانکه می توان سخن او را از نظر روانی و دلنشینی هنری و درون مایه های اجتماعی، اخلاقی و عرفانی، همچنین کاربرد آرایه های مختلف بدیعی و بیانی به سخن حافظ، شاعر سبک عراقی نزدیک دانست. دراشعار نشاط کلمات، اصطلاحات و کاربرد هایی از دستور زبان کهن را می توان دید که بیانگر اقتباس او از سبک خراسانی است. گاهی نشانه هایی مبنی بر پیروی از سبک هندی را هم می توان در اشعار نشاط یافت که نیازمند تحقیق و پژوهش بیشتر در این زمینه است. شایان ذکر است که مقام نشاط در غزل سبک بازگشت و در قیاس با شاعران هم عصرش غیر قابل انکار است و درکاربرد سبک های گوناگون سخن، از آنها کار آزموده تر است

با توجه به اینکه سبک هر اثر شیوه بیان نویسنده ی آن اثر محسوب می شود و برای رسیدن به شیوه ی بیان یک شاعر یا نویسنده لازم است که اثر او در سه سطح: زبانی، ادبی و فکری بررسی کنیم تا به نگرشی کلی از شیوه ای که آن شاعر برای خلق اثر خود به کار برده است برسیم. در این پژوهش نیز ما با انتخاب سی قصیده از قصاید ظهیر فاریابی به طور تصادفی، کار بررسی را در این سه سطح آغاز کردیم و به بیان ویژگی های سبکی قصاید ظهیر به عنوان حلقه پیوند سبک خراسانی و عراقی پرداختیم و ویژگی های هر دو دوره را در قصاید او نشان دادیم. در هر فصل کوشیدیم تا ویژگی های کل این سی قصیده را به صورت یکجا و نه هر قصیده به طور جدگانه مورد ارزیابی قرار دهیم. تا نتیجه به دست آمده علمی تر و قابل استناد باشد. ضمن بررسی هر کدام از سطوح زبانی، ادبی و فکری به آوردن شاهد مثال از میان اشعار پرداختیم و بقیه را به صورت ارجاع به شماره قصیده و بیت نشان دادیم. در آغاز هر فصل ابتدا به تعریف و توصیف عناوین آن فصل و توضیحات مورد نیاز پرداختیم. در پایان نیز نتیجه گیری حاصل از بررسی سه سطح زبانی، ادبی و فکری بیان گردید. کلید واژه: زبان ،سبک، قصیده، فکری، ادبی، ظهیر

چکیده غزل فارسی ، قالب ماندگار و جذّاب شعر فارسی ، در دوره بازگشت ادبی ، مانند سایر قوالب شعری مورد تقلید شاعران بازگشت قرار گرفت . حکیم صفای اصفهانی یکی از غزل سرایان دور? بازگشت ادبی است که کمتر مورد توجه و دقت اهل ادب قرار گرفته است . در این رساله سعی بر این است که به صورتی دقیق و علمی بر اساس منابع معتبر و شناخته شده ، مطالعات سبکی در سه سطح زبانی ، ادبی و فکری در مورد غزل صفا صورت گیرد . در سطح زبانی که قسمت اعظم این رساله را به خود اختصاص داده است سه سطح کوچکتر ، آوایی ، لغوی و نحوی در غزلیات بررسی می گردد . نتایج بررسی ها به صورت علمی و با آمارگیری و در قالب نمودارهایی ترسیم شده است که نشانگر سبک خراسانی در زبان غزل های حکیم صفای اصفهانی است ؛ این همان زبان صفا در قصاید اوست . در سطح ادبی با بررسی تشبیه ، استعاره ، تضاد ، مراعات نظیر ایهام و ... در غزلیات و آمارگیری و ترسیم نمودار نتیجه حاصل سبک عراقی می باشد . در سطح فکری بررسی زندگی شخصی شاعر از خلال آثار معتبر و همچنین محتوای غزلیات و وفور اصطلاحات عرفانی ، ما را به یک غزل عرفانی به شیوه شاعران سبک عراقی می رساند . روش مطالعه و بررسی بر اساس آمارگیری و با مراجعه به منابع معتبر که در پایان رساله ذکر گردیده است ؛ منجر به ترسیم نمودارهایی جهت قضاوت دقیق و علمی شده است . این روش می تواند روشی مطمئن تر و دقیق تر را در بررسی های سبکی پیش روی دانشجویان عزیز قرار دهد و نتیجه گیری را به قطعیت و دقت علمی نزدیکتر کند . کلید واژه : سبک ، شعر ، غزل ، سطح فکری ، سطح زبانی ، سطح ادبی ، تشبیه ، استعاره .

تاریخ جهانگشا آیینه و جلوه گاه حوادث و وقایعی است که در زمان حمله ی مغول و دوران حکومت آنان بر ایران گذشته است. با مطالعه مکرر این اثر و دقّت و تعمّق در آن می توان پی برد عطاملک با استفاده از آرایه های مختلف ادبی نظیر اقتباس آیات و احادیث و استعارات و تشبیهات و ....، به ذکر حوادث و وقایع تاریخی پرداخته است. در این روند مطالعاتی سعی شده است با استخراج نمونه های متعدّد تحت عناوین مختلف ادبی شگردهای عطاملک در ذکر وقایع، مورد تحلیل و بررسی قرار گیرند.در این پژوهش ابتدا کتاب تاریخ جهانگشا به طور دقیق مورد مطالعه قرار گرفت و طی آن جملات و عباراتی که جوینی به طور مستقیم و غیر مسقیم به ذکر حوادث تاریخی پرداخته است، فیش برداری و سر انجام طبقه بندی شد و فصلها و بخشهای مختلف پایان نامه طرح ریزی شد. با استفاده از این روش یافته های گوناگونی به دست آمد از جمله تصاویری جانگداز و حزن انگیز از مصایبی که طی آن دوران بر مردم ایران گذشته است و همچنین طرز فکر و عقاید و باورهای عطاملک نسبت به این حوادث و دیدگاه او در این باره و همچنین احساسات و عواطف شخصی او نسبت به مردم و قضاوت وی در مورد برخی از حکّام مغول و در نهایت آنکه عطاملک جوینی حقایق را براساس باورها و پندارهای خود به تصویر کشیده است که گاه منطبق با حقیقت هست و گاه دقیقاً همه ی آنها واقعیّت نیست.

رشد چشمگیر ادبیات کودکان و نوجوانان و به ویژه شعر در سالهای اخیر این انتظار را ایجاد می کند که شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان در آثارشان به طنز توجه ویژه ای نشان دهند و از کارکردها و قابلیت های این گونه ی ادبی در آثارشان بهره ببرند. موضوع این پژوهش، به بررسی و تحلیل نمونه اشعار طنزآمیز کودک و نوجوان در دهه ی هشتاد اختصاص یافته است. این بررسی در سه حوزه ی «ساختار»، «موضوع و مضمون» و «شگردها و تکنیک های طنزپردازی» انجام شده و هدف آن شناخت شگردهای مورد استفاده ی شاعران مطرح و برجسته ی کودک و نوجوان در سروده هایشان و نیز چگونگی استفاده از این شیوه هاست. برخی از یافته های این پژوهش بدین شرح است: از میان شگردهای طنزآفرینی در کلام ، بعضی از شگردها در شعر کودک و نوجوان کاربرد بیشتری دارد. «طنز موقعیت» پرکاربردترین شگرد در بین نمونه شعرهای بررسی شده است. پس از آن «مهمل نویسی و بی معنی نویسی» «کاریکاتورسازی»، «بازی های زبانی و بیانی» «غافلگیری» و «استدلال طنزآمیز» در رده های بعدی قرار دارند. هم چنین« بازی ، شیطنت و سرگرمی»، «مضامین مدرسه ای»، «اجتماعی» ، «خانواده» و «دغدغه های دوران نوجوانی» از مضامین مورد توجه شاعران طنزپرداز کودک و نوجوان است. شعر طنز نوجوان در مقایسه با شعر طنز کودک، به لحاظ قالب و اوزان ، از تنوع بیشتری برخوردار است.

علم معانی یکی از شاخه های سه گانه ی علوم بلاغی به شمار می رود که از دیرباز سخن گفتن بر مقتضای حال و مقام مخاطب، موضوع اصلی این علم بوده است. علمای بلاغت از قدیم الایام، بلاغت و دستورزبان را به هم درآمیخته اند به گونه ای که نه تنها بسیاری از اصطلاحات و مباحث دستورزبان در علم معانی راه یافته بلکه بسیاری از ترفندها و قاعده های سخنوری و بلاغت نیز در دستورزبان مطرح گشته است. درواقع پیوند این دو علم به گونه ای است که معانی را «معان النحو» نامیده اند. آنچه که محور اصلی معانی قرار گرفته امروزه موضوع یکی از جدیدترین شاخه های زبانشناسی،کاربردشناسی زبان است که در هر دو برعکس دستورزبان، چگونگی تبلور معانی و مقاصد گوینده با تمرکز بر موقعیت و بافت های کلامی بررسی می شود. همان طور که کاربردشناسی برای بیان معانی ضمنی از روش های خاص خود استفاده می کند، علم معانی نیز برای بیان معانی ثانوی خود عدول از اصل مقتضای ظاهر را برگزیده که قدما از این اصل به اختصار در بحث تأکید یاد کرده اند، آنچه که در این تحقیق زیر مجموعه ی اصل مقتضای ظاهر قرار می گیرد، به کارگیری اصول و قواعد و ابزارهای دستورزبان است. همسویی و شباهت دستورزبان با علم معنی شناسی از یک طرف و پیوند ناگسستنی دستورزبان و معانی از طرفی دیگر ما را بر آن داشت تا به بررسی و تحلیل ارتباط این دو علم و تبیین کنش های ثانوی مسائل دستورزبان بپردازیم. بنابراین هدف این پژوهش آن است که شیوه های به کارگیری مباحث و اصول و قواعددستورزبان را در چهارچوب معانی به عنوان ابزاری برای بیان معانی و اغراض ثانویه، مورد تحلیل و بررسی(تاحدودی نقد)قرار دهد تا از این رهگذر به تصریح و تکمیل مباحث موجود در معانی سنتی چون بحث مقتضای ظاهر و عدول ازآن پرداخته و پیوند میان این دو علم را در قالب تمایزات و شباهت ها آشکارا و به طور کاربردی بیان کند.

چکیده : محمّد بن سلیمان بغدادی متخلص به "فضولی" شاعر و نویسنده ی قرن دهم هجری بود. او آثارش را به سه زبان فارسی ، ترکی و عربی نوشت .کلیات آثارش در کتابخانه های ایران نظیر کتابخانه های آستان قدس رضوی ، مجلس ، ملی ، دانشگاه تهران و جز آن محفوظ است. هرچند فضولی در میان بزرگترین شعرای ادبیات ترکیه جای دارد لیکن در ایران توجهی که باید نسبت به وی ابراز نشده است. اگرچه همایش هایی در این زمینه برگزار شده ولی تا کنون نقد جامعی در باره ی آثار او به صورت پایان نامه صورت نگرفته است . در این پایان نامه غزلیات او را از نظر سبک شناسی مورد بررسی قرارداده ام و به این نتیجه رسیده ام که سبک غزل های فضولی ترکیبی از سبک عراقی و هندی است . مضامین و تصویرهای او نیز در میان این دو سبک جای می گیرند با کششی بیشتر به سمت سبک عراقی . این نتیجه گیری بر اساس آمار دقیق و استفاده از محورهای جانشینی و همنشینی بدست آمد . به کار گیری ?? درصدی محور همنشینی موید گرایش فضولی به سبک هندی است نیز با توجه به مسئله ی تراز زبانی افزونی نسبی کفه ی جانشینی نشان دهنده ی تمایل بیشتر فضولی به «انتخاب » در مقابل «ترکیب» است . « انتخاب » ویژگی سبک موسوم به عراقی است و به همین علت ذهن خواننده با خواندن غزلیات فضولی بیشتر از آنکه صائب را که نماینده ی اسلوب هندی است به خاطر آورد سبک سخن سعدی و حافظ را تداعی می کند.

شاید کمتر عرصه ای را بتوان فارغ از تاثیرات و تموجات دنیای اقتصاد یافت. فرهنگ و به طریق اولی ادبیات نیز از این قاعده مستثنی نبوده و نیست. این پژوهش برای پایش اثرگذاری فرضی ادبیات و اقتصاد بر یکدیگر، به واکاوی اصطلاحات اقتصادی مستتر در متون برجسته ی قرن پنجم و ششم می پردازد. حاصل این بررسی استخراج شمار قابل توجهی اصطلاح اقتصادی شامل کالاها، مشاغل و سایر مولفه های اقتصادی آن دوره است که با نگاهی بسیط گزینش شده اند و بعد از طبقه بندی مفهومی، هر طبقه ی واژگانی دست مایه ی بررسی یکی از مقولات اقتصادی آن عصر قرار گرفته است. هرکدام از این مقولات در فصلی جداگانه مورد بررسی قرار می گیرند و در هر فصل ابتدا به بررسی جنبه های ادبی و اقتصادی موضوع مورد بحث پرداخته شده تا خواننده به چشم اندازی کلی از سایه ی ادبیات بر اقتصاد دوره ی مذکور دست یابد و سپس تلاش شده است با استناد به لغتنامه ی دهخدا به عنوان کاملترین و جامع ترین فرهنگ لغت پارسی، تعریفی مختصر از هرکدام از اصطلاحات، ارائه شود و در پایان، در ذیل هر واژه برای سهولت مطالعات احتمالی پژوهندگان تالی اطلاعاتی از نشانی واژگان در منابع مورد بررسی ارائه شده است. متون مورد بررسی این پژوهش عبارتند از: تاریخ بیهقی، کلیله و دمنه، قابوسنامه، سیاست نامه و چهارمقاله. در این بررسی همچنین سلسله های غزنوی و سلجوقی به عنوان بستر های شکل گیری این آثار، از جنبه های گوناگون بویژه از لحاظ اقتصادی مورد مطالعه قرار می گیرند.

سبک، شیوه ی خاص اندیشه، نگرش و نگارش هر فرد،اثر و دوره است.وقتی پای سبک در میان باشد، فرد و فردیت برجسته تر نمایان می شود. محرک اصلی تغییر سبک در هر دوره، وقایع سیاسی و اجتماعی هستند. تحولات در عرصه ادبیات بی تأثیر نیست و باعث به وجود آمدن یک شیوه و سبک شاعری خاص می شود. ابوالقاسم لاهوتی نیز در همین دوره پر تلاطم زندگی می کند. این پایان نامه به بازکاوی شاخصه ها و برجستگی های شعر لاهوتی در سه حوزه ی زبان،اندیشه و ادب می پردازد. به دنبال آن درون مایه های اندیشه، جان مایه های عقیده و گرایش به حزب خاص در شعر او بررسی می شود. جمع آوری اطلاعات در این پایان نامه کتابخانه ای بوده یعنی کتابهای مرتبط با موضوع، مطالعه شده وبه دنبال آن اشعاری که در برگیرنده ی افکار و قالبهای شعر لاهوتی باشد گزینش شده است. این پایان نامه بر این است که به این پرسش ها پاسخ دهد: مهم ترین وجوه سبک شناسی شعر لاهوتی چیست؟آیالاهوتی در عرصه ی شعر و شاعری توانست سبکی جریان ساز داشته باشد؟ آیا اولین شعر نو را لاهوتی سروده است؟ پس از بررسی های انجام شده این نتیجه به دست آمد که شعر لاهوتی به لحاظ فکر و مضمون و محتوا بر صورت و لفظ و ظاهر برتری دارد. شعر در خدمت سیاست و اهداف سیاسی است. غزلیات عرفانی و اشعار مذهبی در دوره ی اول زندگی او سروده شده است. ترکیبات و واژه های عامیانه و محاوره ای در زبان شعر او،نمود زیادی دارد از میان اوزان شعر، به وزن هزج و فروعات آن می پردازد، صنایع و آرایه های ادبی در شعرش چندان چشمگیر نیست. باید یادآور شد که شاعر با جانبداری از حزب کمونیسم و انعکاس آن به طور آشکار در شعر، باعث به وجود آمدن یک سبک و شیوه ی شاعری خاص شد این ویژگی را در لابلای اشعارش به وضوح می توان یافت.

پژوهش حاضر با عنوان «ارتباط حصر و قصر و تشبیه مضمر تفضیلی در دیوان حافظ»، به منظور بررسی و دریافت چگونگی ارتباط این دو مقوله ی مهم از علم معانی و بیان در دیوان حافظ انجام گرفته است. منابع اصلی تحقیق، کتاب های مهم و برجسته در زمینه بلاغت و به طور اخص معانی و بیان است. علاوه بر این کتب، به دلیل اینکه این پژوهش، درباره ی چگونگی ارتباط یک مبحث از علم معانی با مبحثی از علم بیان در دیوان حافظ است، این دیوان نیز به عنوان منبعی اصلی مورد استفاده قرار گرفته است. نظریه ی اصلی تحقیق، اثبات این مهم است که استفاده از تشبیه مضمرتفضیلی می تواند به عنوان یکی از روش های ایجاد حصر و قصر در دیوان حافظ به حساب آید و این روش تا کنون مورد توجه و بررسی قرار نگرفته است. علاوه براین مهم، در جریان بررسی ابیاتی که در آن ها تشبیه مضمر تفضیلی وجود دارد، نوع استعاره ی به کار رفته در بیت (مکنیه یا مصرحه) نیز مورد بررسی قرار گرفته است تا بتوان دریافت چگونه ارتباطی بین این دو مقوله از علم بیان وجود دارد. روش تحقیق بکار رفته در این پژوهش، روش توصیفی است و به منظور گردآوری اطلاعات لازم، از کتاب های مختلف معانی و بیان استفاده شده است تا بتوان به اشرافی کامل برحصر و قصر و تشبیه مضمر تفضیلی دست یافت. در نهایت برای تحلیل اطلاعات، روش آمار گیری به کار گرفته شده است. جامعه آماری مورد بررسی، ابیاتی از دیوان حافظ هستند که در آن ها تشبیه مضمر تفضیلی وجود دارد. یافته ی اصلی این پژوهش، اثبات این نظریه است که استفاده از تشبیه مضمر تفضیلی می تواند به عنوان یکی از شیوه های ایجاد حصر و قصر مورد استفاده قرار بگیرد. یافته ی کناری و فرعی نیز این نکته است که، تشبیه مضمر تفضیلی لزوماً همراه با استعاره ی مکنیه نیست. نکته ی آخر این که: پژوهش حاضر بیانگر این است که بین دو علم معانی و بیان می توان راه های ارتباطی زیادی را اثبات کرد یا به وجود آورد که این مسأله بیانگر پویا بودن این دو شاخه از علم بلاغت است. کلید واژه: تشبیه- تشبیه مضمر- تشبیه تفضیلی- تشبیه مضمر تفضیلی- حصر و قصر- استعاره-استعاره مکنیه- استعاره مصرحه- دیوان حافظ

با توجّه به نابسامانی ها و آشفتگی های جهان امروز، بی عدالتی، فقر، فساد و جنگ و... اینگونه به نظر می آید که اندیشه ی آرمان شهر کمتر مورد توجّه قرار گرفته است . هدف این پژوهش، دستیابی به اصول و هنجارهای لازم جهت نیل به جامعه ای آرمانی در عصر حاضر از نگاه روانی پور و روشن نمودن مشخّصه هایی است که انسان را به جامعه ای مطلوب رهنمون و رسیدن به همه ی نیازهای جسمانی و روحانی وی را محقّق سازد . یافته های این پژوهش، در موضوعات زیر خلاصه می شود: « utopia» واژه ای یونانی است که معادل آن در فارسی« آرمان شهر » می باشد. تصوّر جزیره ای است که در سطوح مختلف فردی، خانوادگی و اجتماعی به بهترین نحو اداره می شود . با توجّه به این تعاریف تفکّر آرمان شهری با مکتب رمانتیک پیوندهای بسیاری دارد . رمانتیسم نیز می خواهد با کمک تخیّل، جهان را دوباره بسازد؛ آن گونه که دوست دارد . بنابراین باید انتقاد از وضع موجود در بین باشد تا ضرورت ساختن جهانی دیگر پیش آید . پس روح انتقادی بر رمانتیسم همانند طرح آرمان شهر حاکم است . اوّلین و مهمترین طرّاحان آرمان شهر مانند، افلاطون و ارسطو در مغرب زمین و فارابی ، ابن سینا و جماعت اخوان الصّفا در جهان اسلام اند که برخی از آراء و اندیشه هایشان در سطوح مختلف مطرح می گردد . آرمان شهر از نگاه شیعه مورد بررسی قرار گرفته است . فلسفه ی « انتظار » و « ظهور» امام دوازدهم که حکومت جهانی را به ارمغان می آورد و صلح و امنیّت و آرامش ، عدالت و برابری را برقرار می سازد، بیان می شود. در ادامه ، آرمان شهر در آثار بزرگان ادب فارسی با تأمّل و تعمّق بررسی شده، از مشاهیری چون فردوسی که فلسفه ی آرمان شهر بر همه ی بخش های شاهنامه اش سایه افکنده است تا مولانا، نظامی، حافظ، سعدی و جامی که هریک به نوعی از زوایای مختلف به این اندیشه ی والا که انسان کامل و جامعه ای با عدالت و امنیّت است، پرداخته اند که وجه اشتراک همه ی آن ها سعادت انسان است. فصل اوّل این پژوهش با بررسی آثار برخی از شاعران معاصر و تحلیل مشخِصه های آرمان شهری آن ها به پایان می رسد . در فصل دوم داستان های روانی پور به اختصار بازنویسی و در هر داستان به شاخصه های آرمان شهر او اشاره می شود . در فصل پایانی، هر یک از شاخصه ها به ترتیب اهمّیّت و تأکید نویسنده، جداگانه به صورت سر فصل ارائه می شود.شهری آباد با مردمانی که از همان سنین کودکی با تعلیم و تربیت جامع به فضایل اخلاقی آراسته می گردند . آگاه و هوشیار، متفکّر و کوشا هستند . مردمانی که با حفظ هویّت ملّی و مذهبی در یک مجموعه قرار می گیرند . همه ی افراد با تخصّص و تبحّر به کارهای مورد علاقه ی خود مشغولند و مراکز فرهنگی ، اقتصادی و ... را به خوبی اداره می کنند . با تلاش و کوچک خود نیازهایشان را مرتفع می سازند و از آزادی بیان، حقّ انتخاب، آسایش و آرامش و امنیّت برخوردارند . همه از قوانینی جامع پیروی می کنند که شئون مختلف زندگی آن ها را در بر می گیرد و با توجّه به خصایل انسانی مقرّر شده است . مردان و زنان از حقوق یکسانی برخوردارند . زنان در جهت نیل به آرمان های خود با مردان مشارکت دارند و دولت آرمان شهر برخاسته از مردم و پاسخگوی نیازهای آن هاست .

فصیح از نویسندگان پرکار و توانای ادبیات معاصر ماست که مسائل اجتماعی زمانه اش را در رمانها و داستانهای کوتاهی که از خود برجای گذاشته است مورد کاوش قرار می دهد. اما حق او در حوزه ی نقد و بررسی چنانکه باید ادا نشده است و جز چندرمان معروف بقیه ی آثار او مورد بررسی قرار نگرفته اند. در این تحقیق عنصر شخصیت و شیوه های شخصیت پردازی در بیست داستان کوتاه رئالیستی -ناتورالیستی او مورد بررسی قرار گرفته است. و در چهار فصل به نگارش درآمده است. فصل اول به تئوری مربوط به عنصر شخصیت و شیوه های شخصیت پردازی می پردازد. فصل دوم معرفی نویسنده و آثار او را شامل می شود. در فصل سوم داستانها تک تک بررسی شده اند وفصل چهارم دربرگیرنده ی نتیجه ای است که حاصل آمده است. و نتیجه اینکه فصیح معمولاً از روش توصیفی برای شخصیت پردازی استفاده می کند در مقابل روش نمایشی که نقش فعال خواننده را در روندخواندن داستان در پی دارد. و شخصیت های او عمدتاً ایستا و تک بعدی هستند اما هرگاه که به سمت روش نمایشی حرکت کرده بسیار موفق بوده و سبک خاص خود را بوجود آورده است.

سبک شناسی ، علمی است که می کوشد ، براساس روش های مختلفی که تاکنون ابداع شده است ، به شناخت سبک های دوره ای و شخصی نائل شود . یکی از رایج ترین و کاربردی ترین روش ها در مطالعات ادبی ، روشی است که دکتر شمیسا در تقسیم اثر به سه سطح زبانی ، ادبی ، فکری و تحلیل آن بر اساس ویژگی های اثر در هرکدام از این سطوح ، ارائه می دهد . چنان که دکتر فتوحی نیز در کتاب سبک شناسی خود بر همین اساس روش سبک شناسی لایه ای خود را بر اساس پنج لایه ی آوایی ، واژگانی ، نحوی ، بلاغی و ایدئولوژیک ، بنا نهاده است که بیان دیگری از روش دکتر شمیسا می باشد . در این پژوهش ، ما در دو سطح فکری و ادبی به بررسی سبک شناسانه ی متن انس التائبین خواهیم پرداخت . انس التائبین از متون منثور صوفیانه ی فارسی در عرفان زهد و شرع و شیوه ی مجلس گویی صوفیانه و بلاغت منبری است شیوه ی مجلس گویی صوفیه مبتنی بر نوعی کلام ریتمیک و موسیقیایی است که در سجع ها و جناس ها و مهم تر از همه قرینه سازی های شیخ در اجزای جملات ، نمود بارز دارد . با این وجود به جز ویژگی های عمومی فوق ، مختصات سبک خاص شیخ جام در این اثر چشمگیر است که بیش از همه در تشبیهات شیخ و در تضادها و عناصر سبکی مربوط به اقتدار وسلطنت معنوی اولیاء نمود دارد . همچنین بسامد بالای برخی عناصر سبکی ، مانند تأکید و اغراق ، امر و نهی و کاربرد طنز هم نشان دهنده ی موضع ایدئولوژیک متن است . در پایان خواننده ی این اثر پژوهشی ، هم با سبک منبری صوفیه در عرفان زهد و شرع و هم با سبک خاص شیخ جام در انس التائبین ، آشنا خواهد شد .

بیدل دهلوی، شاعر و عارف قرن یازدهم هجری، آثار عرفانی فراوانی دارد که در شکل گیری آنها اندیشه های عارفان پیش از او و مکتب های عرفانی گوناگون اسلامی و هندی تأثیر بسیاری داشته است. این میان ابن عربی اندلسی برجسته تر از همه عارفان است و در جای جای آثار بیدل می توان ردّ پای اندیشه های ابن عربی را به وضوع مشاهده کرد، به ویژه در مثنوی های محیط اعظم و عرفان او که متأثّر از ساختار فصوص الحِکَم و اندیشه های مندرج در آن و فتوحات مکّیّه ابن عربی است. در پژوهش حاضر در باب بررسی تطبیقی آرا و اندیشه های بیدل دهلوی و سنجش آن با افکار ابن عربی تدوین گردیده است و در آن به دو موضوع کلّی و اصلی عرفان یعنی بحث «هستی شناسی» و «انسان شناسی» پرداخته شده است و موضوع های بسیاری از جمله «عدم»، «حضرات وجود»، «تغافل»، «تجلّی»، «تمثیل های انسان» و... اشاره و ذیل این دو عنوان کلّی فهرست شده است و در هر بخش به اهمّ مسائل مشترک آثار این دو عارف نامدار اشاره گردیده است تا بدین ترتیب، با استناد به آثار بیدل دهلوی میزان تأثیرپذیری او از اندیشه های ابن عربی روشن گردد و در این میان، راهی برای کشف اندیشه های بیدل باز شود و مددی برای بیدل پژوهان معاصر باشد. این پژوهش مبتنی بر این پرسش است که میزان تأثیرپذیری بیدل از ابن عربی تا چه حدّ است و فرضیه پژوهش آن است که بیدل دهلوی در بسیاری از کلّیّات آثار خود از اندیشه های ابن عربی تأثیر پذیرفته است. برای پاسخگویی به پرسش اصلی پژوهش حاضر، با توّجه به آثار ابن عربی و بیدل موضوعات مشترکی میان آثار این دو انتخاب گردیده است و به سنجش و تطبیق میان آنها پرداخته شده است و در نهایت بدین نتیجه دست یافته که بیدل دهلوی در جای جای آثار خود از اندیشه های ابن عربی اندلسی متأثّر بوده است.

فعل یکی از مقوله های زبان فارسی و مهم ترین آن به شمار است و معمولاً در جمله یا در رو ساخت و یا در ژرف ساخت قرار می گیرد. فعل از لحاظ ساختمان به انواعی تقسیم می شود که عبارت اند از: فعل ساده، فعل مرکب، پیشوندی، پیشوندی مرکب، عبارت فعلی و فعل های لازم یک شخصه. با توجه به موضوع رساله فعل لازم یک شخصه یا ناگذر یک شخصه یکی از اقسام ساختمان فعل است که ساختار آن شامل (اسم/ صفت + ضمیر متصل + فعل اسنادی یا اصلی) مانند: خوشم آمد، گرمم است. این فعل به این دلیل یک شخصه گفته شده که یک جزء آن که جزء دوم می باشد از لحاظ شخص همیشه ثابت بوده و در حقیقت سوم شخص می باشد این فعل را فعل دو ضمیره نیز می نامند. در واقع مراد از این اصطلاح، فعل هایی است که به صورت لازم و فقط با ساخت سوم شخص مفرد به کار می روند و به جای شناسه، ضمیر پیوسته ی مفعولی و اضافی، شخص و زمان فعل را نشان می دهد. گروهی از دستورنویسان این دسته ی ترکیبات را از گروه های واژگانی و برخی دیگر آن ها را به عنوان گروه های نحوی یاد کرده اند. این افعال نزد دستورزبان نویسان برای بیان حالات انفعالی به کار رفته و با عناوین مختلف در زبان زبان پژوهان نمود یافته است، «فعل های ناگذر»، «بیان حال» و «غیرشخصی» و «فعل های مرکب ضمیری» از جمله ی عناوینی است که به افعال داده اند. و از طرف دیگر این نوع از فعل ساختاری است که نسبت به دیگر انواع فعل کمتر به آن توجه شده است و در بعضی از کتب دستوری اصلاً به آن پرداخته نشده است. این ساختار از فعل مدت زیادی نیست که توسط زبان پژوهان مطرح گردیده است و بحثی جدید است، لذا به عقیده ی نگارنده جای کار زیاد می تواند داشته باشد و این رساله می تواند فتح بابی در مورد این نوع فعل باشد تا محققان دیگر نیز در حد وسع خودشان مسائلی را بیفزایند و در کل موجب غنی تر شدن پژوهش های دستور زبان فارسی و نهایتاً خدمتی به این زبان گردند. نگارنده سعی خواهد کرد ابتدا به دیدگاه زبان پژوهان اعم از دستورنویسان و زبان شناسان و مقاله های موجود و کلاً مباحث موجود در مورد این فعل دست پیدا کرده و در نهایت تحلیلی به دست دهد.

نقش نقدهای مطبوعاتی در تبلیغ، تفسیر و اطلاع رسانی درباره ی آثار ادبی اغلب مورد غفلت قرار گرفته است. در این پایان نامه، تاثیر این نقدها در آگاهی خوانندگان با آثار ادبی در زمینه های شعر و داستان مورد بررسی قرار گرفته است. در این پایان نامه که جامعه ی آماری آن را دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی دانشگاه های تهران، علامه طباطبایی و آزاد اسلامی تشکیل می دادند، به روش پیمایشی و با استفاده از پرسش نامه ی توزیع شده بین دانشجویان که به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند، تاثیر مطالعه ی نقدهای مطبوعاتی بر خرید کتاب های شعر و داستان و دیدگاه دانشجویان درباره ی این نقدها بررسی شد. سوال اصلی در پایان نامه این بود که آیا مطالعه ی نقدهای مطبوعاتی، باعث خرید کتاب های شعر و داستان می شود؟ سوال های فرعی این بودند که آیا دانشجویان به وجود شبکه ی ادبی اعتقاد دارند؟ آیا پاسخگویان به ماهیت تبلیغاتی نقدهای مطبوعاتی معتقدند؟ آیا آنان معتقدند مطبوعات باعث ترویج سلیقه ی ادبی خاصی می شوند؟ آیا آنان به داشتن صلاحیت علمی منتقدان مطبوعاتی اعتقاد دارند؟ پس از تکمیل پرسش نامه ها از طرف دانشجویان و تحلیل آماری داده ها از طریق آزمون گاما برای متغیرهای ترتیبی مشخص شد که مطالعه ی نقدهای مطبوعاتی بر خرید کتاب های شعر تاثیر معناداری می گذارد اما در خصوص خرید کتاب های داستان تاثیر معناداری مشاهده نشد. همچنین مشخص شد میان مطالعه ی نقدهای مثبت و خرید کتاب های ادبی رابطه ی معناداری وجود دارد اما اینچنین رابطه ای درخصوص مطالعه ی نقدهای منفی مشاهده نشد به عبارت دیگر نقدهای مثبت مخاطبان را برای خرید کتاب های ادبی ترغیب می کند اما نقدهای منفی مخاطبان را از خرید کتاب های ادبی باز نمی دارد. همچنین با استفاده از آزمون گاما مشخص شد اگر پاسخگویان مطمئن شوند نقدهای مثبت مطبوعاتی تنها به دلیل تبلیغ یک کتاب نوشته شده است، از خرید کتاب خودداری می کنند و باتوجه به وجود همبستگی میان این مساله و به یادآوردن مطالب نقدهای مطبوعاتی می توان گفت درصورتیکه جنبه ی تبلیغی یک نقد مطبوعاتی پررنگ باشد، بر خرید آثار ادبی تاثیر منفی می گذارد.درنتیجه فرض اصلی در خصوص خرید کتاب های داستان تایید اما در خصوص خرید کتاب های شعر رد شد .همچنین فرضیه های فرعی پایان نامه با استفاده از آزمون های آماری تایید شد.

الف:موضوع و طرح مسأله: بررسی وتحلیل ساختار جمله در نثر ساده، مسجع و مصنوع ( در سه اثر قابوسنامه،گلستان و مرزبان نامه). ب :مبانی نظری شامل مرور منابع، پرسش ها، فرضیه ها: بررسی ساختار جملات مرکب وابستگی، نقش حروف ربط و انواع جملات پیرو و مقایسه ی این موارد در این سه اثر از سوالات اساسی این پژوهش می باشد. پ : جامعه ی آماری، روش تحقیق و تجزیه و تحلیل داده ها: در این تحقیق به میزان صد صفحه از سه کتاب قابوسنامه،گلستان و مرزبان نامه مورد مطالعه قرارگرفته و روش تحقیق نیزکتابخانه ای می باشد. ت : یافته های تحقیق: براساس مطالعات وبررسی های انجام شده برروی این سه اثر بسامد جملات مرکب سه بندی از چهاربندی و پنج بندی بیشتر است و در این میان، قابوسنامه باشماربیشتری ازجملات مرکب سه بندی وچهاربندی ومرزبان نامه ازنظرجملات پنج بندی ،مقام اول راداراهستند.جملات پیرودراین سه اثربه نهاد،مفعول،متمم،مسند،بدل وقیدقابل تأویلند. درصدجمله واره ها ی پیرومفعولی ازسایرپیروهابیشتراست. تعدادپیروهای پسین درمرزبان نامه بیش ترازگلستان وقابوسنامه است و درصدپیروهای کنارین درمرزبان نامه درحدصفریاناچیزاست. تعدادپیروهای پیشین درقابوسنامه بیشترازگلستان ومرزبان نامه است وتعدادپیروهای میانین درمرزبان نامه بیشترازگلستان وقابوسنامه است. ث : نتیجه گیری و پیشنهادها: تدوین پایان نامه درزمینه تحلیل دستوری آثارگرانقدرنثرفارسی که پشتوانه ای استواربرای فرهنگ وتمدن ماست کاری مهم وبایسته است وبه اعتلای فرهنگ وادب ماکمک زیادی می کندوماراقادرمی سازدتابا زمینه ای دقیقتروآسانترسیرتحول جمله وساختمان آن رادرآثاربرجسته ی نثرفارسی موردپژوهش قراردهیم وبه نتایج علمی دقیقتری دست یابیم.

ابتدا مقدمه ای در اهمیت لغات در زبان فارسی است سپس مقدمه ای از لغت نامه دهخداست که مهم است در ادامه به مقوله فرهنک های منظوم عربی به فارسی یا زبانهای دیگر به پارسی پرداخته می شود.سپس وارد مقوله نصاب می شویم با معرفی نصاب الصبیان فراهی و کارهایی که بر ان انجام شده است و به دنبال ان بصورت تاریخی فرهنگ های منظوم پارسی یا عربی یا شرح هایی که بر نصابالصبیان نگاشته شده است بررسی میگردد.متن کامل نصاب در ادامه است و سپس نمونه هایی از دو نصاب خطی و متن کامل نصاب اوان بر اساس نسخه خطی اورده شده است و نیز معرفی مختصر سه نصاب.

پژوهش پیش رو پس از پرداختن به مبحث ادبیات داستانی و شخصیت پردازی مبحثی را درباره ی زنان و شناخت هرچه بیشتر آنان ارایه می دهد و سپس به معرفی نویسنده و آشنایی با آثار و سبک نگارش او میپردازد. معرفی و دسته بندی شخصیت های زن در رمان های فرشته ساری در فصل آخر این پژوهش آورده می شود.فرشته ساری برای شخصیت پردازی از هر دو روش مستقیم و غیر مستقیم سود جسته است .اما اکثر شخصیت های داستانش با رفتار ،گفتار و طرز تفکری ویژه پا به عرصه ی داستان می گذارند و با چنین معیارهایی پردازش می شوند .در بیشتر مواقع شخصیت ها با تک گویی درونی به توصیف حالات و تفکرات خود می پردازند.اکثر شخصیت های داستان های ساری زن هستند ،از این رو در این پژوهش به زنان و تلاش برای شناخت آنان توجه شده است . کلید واژه ها: شخصیت پردازی ، ادبیات داستانی ، فرشته ساری ، زنان ، اسطوره

بررسی ویژگیهای سبکی غزلیات برگزیده ی هلالی جغتایی از روی کتابهای سبک شناسی و بلاغی و تاریخ ادبیات. و بررسی زبان شعر مکتب وقوع و تاثیر هلالی جغتایی بر تحول سبکی در دوره ی تیموری .

چکیده ترویجی ادبیات معاصر به ویژه در حوزه ی ادبیات منظوم ،دشواری هایی دارد که همواره مورد سوال پژوهندگان این عرصه می باشد.این پژوهش به بررسی و تحلیل انتقادی شعر نیمایی از نظر موسیقی بیرونی و کناری می پردازد و روش کار بدین گونه است که از شاعران نیمایی(نیما،اخوان وسلمان هراتی)انتخاب شد.وهر کدام پنج قطعه شعر انتخاب و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است و یافته ها به صورت جدول و نمودار ارایه گردیده است .بر اساس این پژوهش،شعر نیمایی وزن عروضی را می پذیردولی در مورد قافیه و ردیف و سایر عناصر موسیقی ساز تکمیل کننده ی موسیقی بیرونی از شعر سنّتی پیروی نمی کند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.