پدیده ی ناسیونالیسم که عنوان "مذهب دنیوی" را از آن خود کرده است ویکی از عوامل مهم در ایجاد دولتهای جدید (nation-states) به شمار می رود و رویدادهای جهان، مستقیم و یا غیر مستقیم از پارادایم ناسیونالیسم جهت می یابند؛ با نگرشها و برداشتهای مختلف مواجه بوده و میدان برخورد آراء اندیشمندان مسلمان قرار گرفته است. اما بر اساس پژوهش این رساله، بعضی از اندیشمندان و متفکران بزرگ دنیای اسلام به نوعی ارتباط و سازش میان ایده های فرا ملی اسلام و ناسیونالیسم قائل می باشند. دین مقدس اسلام که دین کمال و سعادت است ضمن اینکه موجودیت و تعدد ملتها را به عنوان یکی از سنن آفرینش و ضرورتهای جامعه بشری در جهت بازشناسی از هم و بهبود روند امور اجتماعی بشر قلمداد کرده است جنبه های مثبت و پویای ناسیونالیسم را تایید کرده است. برخی مطالب و نکات مطرح شده در این رساله عبارتند از: 1- اندیشه ای ملی گرایی حاصل رشد تاریخی جدید، ره آورد مدرنیته و منزوی کردن دین از سوی سکولارها در غرب بوده است. 2- رسالت مهم ناسیونالیسم، کسب استقلال و حاکمیت ملی است 3- ناسیونالیسم دولتی تردیدپذیر است. 4 - متوسل شدن دولتها به ناسیونالیسم، مانند به کار بردن آتش برای سوزاندن خرمن است. 5 - بر اساس تحقیق این رساله نقش عمده و کلیدی را در ایجاد و گسترش ناسیونالیسم تجزیه گرا در جهان اسلام، یهودیان و صهیونیزم داشته اند. با توجه به اینکه سیاستهای استعماری قدرتهای بزرگ امروز، وارد مرحله جدید شده است، و بنام ایجاد آزادی، برقراری دموکراسی و حاکمیت ملی، به روحیه ی وحشیگری و اغراض ددمنشانه و سلطه طلبانه خودها ادامه می دهند و بنام عمران، چپاول می کنند، به عنوان حامی حقوق بشر، آشکارا نقش حقوق بشر نموده و اندازه ی ایپسرمی از عطوفت انسانی در وجود و عملکرد آنان دیده نمی شود؛ تاکید خصای به گونه ی استعمارستیز از ناسیونالیسم در این رساله گردیده است. و دیدگاههای متفکران مسلمان بطور شفاف در ارتباط آن بیان شده است.