بررسی خاصیت نانوایی گندمهای بومی آذربایجان از طریق الکتروفورز پروتئین ها و ارتباط آن با صفات زراعی و کمی

در این بررسی به منظور ارزیابی کیفیت نانوایی توده های گندم شمالغرب کشور (شامل توده های دو استان آذربایجان شرقی و غربی) از طریق روش های sds - page و a-page، تعداد 165 توده بذری از موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج (بانک ژن) تهیه و همراه با 7 توده بذری موجود در دانشکده در 5 اردیبهشت سال 1376 کشت گردیدند. بعلت کم بودن مقدار بذر، آزمایش بصورت طرح حجیم شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی اجرا گردید. بطوریکه هر کرت شامل یک ردیف بذر بطول 1 متر بود. پس از رشد بوته ها و برداشت ، 18 صفت زراعی و مورفولوژیک اندازه گیری شدند. سپس بذر و تودههای گندم با روش های sds-page نشان داد که از لحاظ زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی بالا توده های بومی نسبت به واریته های اصلاح شده از کیفیت نانوایی پایین تری برخوردارند. چرا که در هیچ یک از این توده ها در مکان ژنی glu-d1 زیرواحد با ارزش 5+10 مشاهده نگردید بلکه در عوض زیرواحدهای 2+12، 3+12 و 4+12 به ترتیب با فراوانی های 30 درصد، 15/5 درصد و 54/5 درصد در این مکان ژنی حضور داشتند. با وجود این، حضور 2* در مکان ژنی glu-a1 و حضور اللهای مفیدی مانند 7+8، 7+9 و 13+16 در مکانی ژنی glu-b1 نوید بخش بود. نتایج حاصل از روش a-page نشان داد که اکثر توده های بومی گندم واجد گلیادین هایی می باشند که بعنوان نشانگرهایی در کیفیت نانوایی، با کیفیت پخت مناسبی همراهند. از جمله این گلیادین ها می توان به گاماگلیادین های 45 و 43/5 اشاره نمود که بترتیب با فراوانی 8 درصد و 48 درصد در ژرم پلاسم حضور داشتند. حضور این اللها مفید بکار بردن این توده ها را در برنامه های اصلاحی امکان پذیر می کند. تجزیه کلاستر این توده ها بر اساس الگوهای الکتروفورزی تفاوتهای معنی داری را از لحاظ کلیه صفات زراعی مورد بررسی بین گروههای حاصله ایجاد نمود. این ویژگی نشان دهنده این روشها در گروهبندی تودههای گندم می باشد. برای بررسی وجود روابط احتمالی بین وجود و عدم وجود بعضی از نوارهای پروتئینی (بعنوان نشانگرهای مولکولی) و صفات زراعی مورد مطالعه، افراد واجد نوار پروتئینی خاص در یک گروه و افراد فاقد نوار مزبور در گروه دیگر قرار گرفتند و میانگین گروههای حاصل، از لحاظ صفات مختلف خاص در یک گروه و افراد فاقد نوار مزبور در گروه دیگر قرار گرفتند و میانگین گروههای حاصل، از لحاظ صفات مختلف با آزمون t مورد مقایسه قرار گرفت . نتایج نشان داد که وجود و عدم وجود نوارهای پروتئینی بر روی برخی صفات زراعی نظیر وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت ، ارتفاع، روزهای تا رسیدگی، عملکرد و ... بطور معنی داری تاثیر می گذارد.