مهدی موسوی کوهپر
دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس
[ 1 ] - شرایط زیست محیطی و معماری بومی شهرستان آمل «نمونه مورد مطالعه شبکه ارتباطی دوره ساسانی و اوایل اسلام دره - رودخانه هراز»
اکولوژی منطقه طبرستان مانع از ایجاد یک شبکه ارتباطی منظم بوده است و محور هراز یکی از قدیمی‌ترین آنهاست که در ادوار مختلف، ارتباط دهنده‌ی شمال ایران با فلات مرکزی بوده است. این پژوهش تلاش دارد به داده‌های باستانشناختی این شبکه ارتباطی در دوران ساسانی و اوایل اسلام بپردازد. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و بررسی باستانشناختی پیمایشی در منطقه مورد مطالعه است. سوال پژوهش این است که ارتباط شبکه ارتباطی د...
[ 2 ] - واکاوی عوامل موثر بر ویرانی ارجان پس از چندین قرن رونق و شکوفایی
چکیده ارجان یکی از مهمترین کوره‌های ایالتی دوره ساسانی در جنوب‌غربی ایران بود که در دوران اسلامی نیز رشد و گسترش مضاعفی یافت. سلسله‌هایی چون صفاریان، آل‌بویه، سلجوقیان و اتابکان براین منطقه حکمرانی نمودند. اعراب مسلمان طی سالهای18تا23ه.ق تمامی منطقه ارجان و رستاق‌های وابسته به آن را فتح نمودند. در این منطقه مذاهبی چون زرتشتی، مسیحیت و صابئی بیشترین جمعیت از ساکنان را به خود اختصاص دادند. پس از...
[ 3 ] - نقش قومس در دولت اسماعیلیة نزاری ایران
ایالت قومس، پس از رودبار الموت و قهستان، سومین ناحیهای بود که پایگاه‌های نزاریان به صورت گسترده در آن ایجاد شد. استراتژی اسماعیلیان برای تسلط بر یک ناحیه، تصرف قلعههای آن ناحیه و پایگاه قرار دادن آن قلعه‌ها برای تصرف کل ناحیه بود. در راستای این استراتژی، نزاریان، به رهبری حسن صباح، در 489ق با بهره‌گیری از اختلافات داخلی میان سلجوقیان، توانستند دژ گردکوه و چندین قلعة دیگر را در ایالت قومس به د...
[ 4 ] - اسبان ورجاوند؛ تطوّر ارجمندی اسب نزد هندی‌ایرانیان، پیش و از پس مهاجرت
اسب جایگاهی بس ارزنده و نقش بسیار پررنگی در میان تیره‌های هندی‌ایرانی داشته است. این جایگاه ارزندۀ اسب در متن‌های دینی هندیان و ایرانیان یعنی وداها و اوستا بازتاب و نمود چشمگیری داشته است. این بازتاب را در متن‌های کهن همچون ریگ‌ودا و نیز یشت‌های کهن میتوان دید. افزون بر این، در میان سکاها نیز اسب اهمیت فراوانی داشته چنانکه سکاها با خاکسپاری‌های پر زرق و برقِ درگذشتگان خود همراه با اسب‌های سپ...
[ 5 ] - کرتیر و وضعیت نهاد روحانیت زرتشتی در اوایل دوران ساسانی
در بارۀ کرتیر پژوهشهای زیادی صورت گرفته و آگاهیهای بسیاری در بارۀ وی وجود دارد اما هنوز مسایل متعددی در خصوص شخصیت، عقاید، جایگاه وی در نظام طبقاتی دوران ساسانی و نقش و تـأثیر وی بر روحانیت زرتشتی وجود دارد که نیازمند بررسی و پژوهش دو باره هستند. مسألۀ اصلی این پژوهش وضعیت طبقۀ روحانیت زرتشتی در برههای خاص از دوران ساسانی یعنی اوایل این دوره (از اردشیر یکم تا اول شاپور دوم) است و در آن تلاش ...
[ 6 ] - بررسی و تحلیل باستانشناختی محوطه شهریری استان اردبیل
عصر مفرغ متاخر و آهن I از نظر فرهنگی نشانگر تحولاتی بسیار مهم در ساختار فرهنگ مادی و معنوی مردمان ساکن فلات ایران است. شناخت و استفاده از آهن در این دوره به مثابه کشف عظیمی بود که در تمام زوایای زندگی بشر آن روز سایه افکند. زمینههای ایجاد امپراطوریهای گسترده در پی این دوره بر پایههای جامعهای استوار گشت که با سپریکردن عصر آهن، پتانسیل جهانی شدن یافته بود؛ لذا میتوان این برهه را دوره آغاز ت...
نویسندگان همکار