محمود بی جن خان
دانشگاه تهران
[ 1 ] - کاهش واکه ای در زبان فارسی بر اساس انگاره [AIU]
کاهش واکه‌ای به دلیل سرعت گفتار و یا افزوده شدن وند به هجای تکیه‌بر و جذب تکیه توسط وند، در هجاهای بدون تکیه اتفاق می‌افتد. کاهش واکه‌ای در زبانهای مختلف بر اساس دیدگاه‌های متفاوتی از جمله، کاهش رسایی-بنیاد، کاهش تقابل افزا، کاهش مرکزگرا ، کاهش مرکزگریز و انگارۀ [AIU] مورد بررسی و تجزیه تحلیل قرار گرفته است. در این مقاله کاهش واکه‌ای در زبان فارسی را بر اساس انگاره [AIU] اندرسون بررسی کرده‌ایم...
[ 2 ] - مقایسه صوت‌شناختی زمان شروع واک همخوان‌های انفجاری دهانی آغاز کلمه در تولید گفتار کودکان کاشت حلزون شنوایی شده و کودکان شنوا
مقایسه صوت‌شناختی زمان شروع واک همخوان‌های انفجاری دهانی آغاز کلمه در تولید گفتار کودکان ناشنوای کاشت حلزون شنوایی شده و شنوا نشان داد که در هر دو گروه از انفجاری‌های واکدار و بیواک، میانگین زمان شروع واک کودکان کاشت حلزون، بیشتر از کودکان شنوا بود. به این معنا که در کودکان کاشت حلزون موارد کمتری از پیش‌واکداری وجود داشت. دلیل آن هم تسلط کمتر کودکان کاشت حلزون بر ارتعاش تارآواها در تولید انفجار...
[ 3 ] - تحلیل رسایی- بنیاد کاهش خوشه های همخوانی در تلفظ کودکان فارسی‌زبان
اگرچه مطالعات و پژوهش‌های بسیاری در ارتباط با فراگیری خوشه‌های همخوانی توسط کودکان به انجام رسیده است لیکن اکثر این مطالعات به بررسی خوشه‌های همخوانی آغازه در زبانهای غربی پرداختهاند و مطالعات بسیار کمی در ارتباط با فراگیری خوشه‌های همخوانی پایانه صورت گرفته است. مقاله حاضر میکوشد تا در چارچوب اصل رسایی به بررسی فراگیری خوشه‌های همخوانی پایانه توسط کودکان فارسی‌زبان بپردازد. این بررسی نشا...
[ 4 ] - خوشه‌های صامت پایانی در فارسی میانه و فارسی نو: قیاسی با سنجه محدودیت توالی رسایی
در این مقاله، خوشه‌های صامت پایانی در فارسی میانه و فارسی نو از حیث میزان تبعیت از محدودیت توالی رسایی با یکدیگر مقایسه شدهاند. این قیاس در سطوح مختلف بسامدی، اعم از «گونه»ها، «نمونه»ها ، «تکرار در پایان هجا» و «تکرار در پایان واژه»، صورت گرفته، و برای استخراجِ بخشی از این آمارها، ناگزیر بر اساس برخی جهانیهای واجشناختی، انگاره‌ای مفروض برای هجابندی کلمات در فارسی میانه نیز به دست داده شده ...
[ 5 ] - بررسی کاهش واکه‌ای در زبان فارسی محاورهای
کاهش واکه‌ای فرایندی است که همواره در گفتار سریع محاورهای، در هجاهای بدون تکیه صورت می‌گیرد و طی آن واکههای بدون تکیه تغییر یافته و به واکههای دیگر گرایش می‌یابند. کاهش واکه‌ای در زبان فارسی در برخی موارد عبارت است ازگرایش واکه‌ها به سوی واکههای دیگر که در هجاهای بدون تکیه و گفتار سریع محاورهای روی میدهد، به این نوع کاهش، کاهش واکه‌ای آوایی گویند. نوع دیگری از کاهش، تغییر و دگرگونی واک...
[ 6 ] - توصیف فضای درک واکه در زبان فارسی معیار
هدف این مطالعه توصیف فضای سازهای درک واکه در فارسی معیار است. در قالب یک آزمون شناسایی، از 30 گویشور فارسی معیار درخواست شد که پس از شنیدن هر صدا، نوع واکة شنیدهشده را مشخص کنند. واکه‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای سنتزکننده ساخته شدند. تحلیل داده‌ها بر اساس مدل رگرسیون لجستیک صورت گرفت. بر اساس یافتههای پژوهش، شناسایی فضای درک واکه از سوی شنوندگان فارسی، تحت تأثیر سرنخهای فرکانس سازة اول و...
[ 7 ] - عمق خط فارسی
هدف از این مقاله تبیین فاصله بین کلمات نوشتاری و صورت واجی متناظر با آنها در خط و زبان فارسی در چارچوب مفهوم «عمق خط» است. برای این منظور رابطه بین صورت نوشتاری و واجی کلمات با استفاده از قواعد آزاد و وابسته به بافت نگاره- واج صورتبندی میشود. سپس مبانی واجشناختی نگارههای زیروزبری به عنوان ابزار نوشتاری برای کاهش عمق خط فارسی تبیین میشود و در خاتمه شیوه محاسبه عمق خط فارسی، فارغ از اطلاعات ...
[ 8 ] - همنوایی در ترکی آذربایجانی
در این مقاله به بررسی همنوایی در زبان ترکی آذربایجانی میپردازیم. اوّلین بار کیســبرث (1970) همنوایی را مطرح کرد. گاهی یک زبان یا زبانهای متعـدد به شیوههای متعدد از پذیرش یک ساخـت در برونداد اجتنـاب میکنند. یا بالعکس در یک ساخت معین در برونداد مشترک هستند. در واقع یک زبان یا زبانهای متعدد به دنبال یک هدف ساختاری معین هستند که این هدف عبارت است از پذیرش یا عدم پذیرش یک ساخت در برونداد. در ...
[ 9 ] - نقش واژگان بسامدی در ارزیابی مهارت واژگانی فارسی آموزان
هدف این مقاله تبیین نقش واژگان بسامدی در مطالعه‌ی مهارت واژگانی فارسی آموزان است. این تحقیق ناظر به الگوی توزیع فراوانی واژه‌های فارسی، ارتباط آن با مهارت واژگانی و شیوه‌ی استخراج واژگان بسامدی از پیکره فارسی است. به این منظور، از روش تحقیق پیکره بنیاد استفاده شده است. بر این اساس، یک پیکره‌ی فارسی رسمی و محاورهای انتخاب شد و توزیع آماری واژه‌ها در سطوح سه گانه‌ی قانون زیف‌مندلبرات به‌عنوا...
[ 10 ] - تکیة واژه و گروه در زبان فارسی بر مبنای نظریۀ بهینگی
مقالة حاضر به بررسی الگوی تکیۀ زبان فارسی در سطوح کلمه و گروه نحوی میپردازد و نشان میدهد که در چارچوب نظریة واجشناسیِ نوایی، تکیة واژگانی در زبان فارسی از الگویی ثابت پیروی میکند. تکیۀ واژگانی در زبان فارسی تابع قاعدۀ تکیة کلمة واجی یعنی راست‌رو است، اما در بررسی تکیة گروه، رجوع به اطلاعات نحوی و ساخت سازهایِ درونیِ سازة نحوی امری اجتنابناپذیر است. اصل هستهگریزی (اسلامی، 1379 و 1384) به‌خوب...
[ 11 ] - نقش حروف ربط زمان دار در تعیین رابطۀ زمانی بین رویدادهای فعلی در پیکرۀ متون زبان فارسی معاصر
This paper involves in prediction of temporal relation between tensed-verb events on the basis of conjunctions in texts. For this purpose, tensed verb event data were extracted from Contemporary Persian Corpus and were examined carefully. The temporal relations between events were identified. After analyzing data on the basis of temporal relation according to Bird’s and Allen’s categorization, ...
[ 12 ] - تحلیل نوایی ساخت اضافه در چهارچوب واجشناسی نوایی
چکیده در این مقاله الگوی نوایی عناصر حاضر در حوزه‌ی اضافه و کل ساخت اضافه در چهارچوب واجشناسی نوایی بررسی شده است. در این راستا با انجام آزمایشی تولیدی مشتمل بر سه جمله‌ی دارای ساخت اضافه از دوازده گویشور فارسی زبان خواسته شد تا آن جملات را تولید کنند. صدای این گویشوران در محیطی آکوستیک ضبط شد و سپس مورد تحلیل قرار گرفت. ازآنجاکه هر یک از عناصر [+N] موجود در ساخت اضافه به همراه واکه‌ی اض...
[ 13 ] - بررسی زیروبمی ذاتی در واکههای خیشومی و دهانی گونه خودبخودی فارسی
هدف از این پژوهش، بررسی زیروبمی ذاتی در واکههای خیشومی و دهانی گونه خودبخودی فارسی است. به این منظور واکههای دهانی و خیشومی از پیکره زبان فارسی گفتاری فارس دات استخراج شدهاند وسپس توسط نرمافزار پرت مورد تحلیل قرار گرفتهاند. نتایج نشان میدهند که تمایز معنیداری میان مقادیر فرکانس پایه در دو گروه واکههای خیشومی و واکههای دهانی وجود دارد ولی تنهادر گروه واکههای پیشین (i, e, a)، مقادیر فرک...
نویسندگان همکار