محمود زبیری
استاد، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
[ 1 ] - تعیین تنوع ساختاری راشستان‌های آمیخته بخش گرازبن جنگل خیرود
کمی‌سازی ساختار جنگل با عددی‌کردن اجزای مختلف آن به درک و فهم بهتر برای مدیریت بوم‌سازگان جنگل کمک می‌کند. در این پژوهش از یک شاخص مکانی غیرآشکار به نام شاخص جینی (Gini index) با هدف تجزیه و تحلیل ساختار توده و تعیین پارامترهای لازم برای همگنی و یا ناهمگنی ساختار توده استفاده شد. این مطالعه در پارسل‌های 305، 306، 309، 310 و 311 بخش گرازبن جنگل خیرود با استفاده از دادههای به‌دست آمده از اجرا...
[ 2 ] - بررسی کمی و کیفی خشک‌دارها در تودههای طبیعی جنگلهای هیرکانی (مطالعه موردی: سری گرازبن جنگل خیرود، نوشهر)
اهمیت اکولوژیک خشک‌دارها موجب شده است تا جمعآوری اطلاعات مربوط به آنها به‌طور روزافزون گسترش یابد و در طرح‌های مدیریتی مورد توجه قرار گیرند. با توجه به نقش کلیدی خشک‌دارها در اکوسیستم جنگل، مطالعه کمی و کیفی خشک‌دارها و تشریح چگونگی وضعیت آنها پیش از هرگونه دخالتی حائز اهمیت است. در این پژوهش، برای مطالعه کمی و کیفی خشک‌دارها و تعیین نسبت حجمی آنها به حجم توده زنده سرپا، پارسل 307 واقع در ...
[ 3 ] - اثر دخالت‌های مدیریتی بر ساختار تودههای طبیعی (مطالعه موردی: بخش گرازبن جنگل خیرود)
برای مدیریت صحیح جنگل به شاخص‌هایی نیاز است که بتوانند با صرف کمترین هزینه و زمان اطلاعات کافی را در رابطه با وضعیت ساختار جنگل و تغییرات آن ارایه دهند. در این پژوهش، اثر نشانه‌گذاری بر ساختار تودههای جنگلی در بخش گرازبن جنگل خیرود توسط شاخص‌های ساختاری مربوط به پراکنش مکانی و پراکنش غیرمکانی مطالعه شد. برای این منظور، 682 گروه ساختاری (اصله درخت) در دو قطعه‌نمونه مستطیلی شکل از مرز پایین...
[ 4 ] - مقایسه روشهای آماربرداری برای تعیین تنوع گونه‌های چوبی در جنگلهای زاگرس شمالی (پژوهش موردی: جنگلهای بلکه بانه)
تنوع گونه‌های چوبی برای آگاهی از تغییرات موجود در اکوسیستمهای جنگلی برآورد میشود که لازمه آن جمعآوری اطلاعات کمی و کیفی مناسب با استفاده از آماربرداری جنگل است. هدف پژوهش پیش‌رو تعیین مناسبترین روش نمونهبرداری برای برآورد تنوع گونه‌های چوبی در جنگلهای زاگرس شمالی بود. برای این منظور 40 هکتار از جنگل سامان عرفی روستای بلکه انتخاب شد و در آن 40 قطعه‌نمونه مربعی هر کدام به مساحت یک هکتار (10...
[ 5 ] - بررسی برخی ویژگیهای ساختاری سرخدار (Taxus baccata L.) در منطقه گزو سوادکوه مازندران
این پژوهش در بخشی از جنگلهای سری گزو واقع در 50 کیلومتری شهر زیرآب استان مازندران، در ارتفاع 1000 تا 1300 متر از سطح دریا و با هدف بررسی ساختار توده سرخدار (Taxus baccata L.) انجام شد. ارتفاع و قطر برابر سینه کلیه درختان سرخدار (با قطر بیشتر از 7/5 سانتی‌متر) در یک توده 50 هکتاری به‌صورت صددرصد آماربرداری شد. برای بررسی ساختار عمودی توده، نواری به طول 100 و عرض20 متر انتخاب شد و قطر، ارتفاع ، ...
[ 6 ] - ارائه مدل های رویش و محصول برای جنگل های پهن برگ آمیخته و ناهمسال شمال کشور (مطالعه موردی: بخش گرازبن جنگل خیرود)
فقدان مدل‌های رویش و محصول، مدیریت یکپارچه جنگل (همه کارکرد‌های جنگل مورد توجه قرار گیرد) را به تأخیر می‌اندازد. در این تحقیق که برای اولین بار در داخل کشور در بخش گرازبن جنگل خیرود به‌وسعت 24/934 هکتار انجام شد، با استفاده از 256 قطعه‌نمونه دائم 10 آری که طی یک دوره نه‌ساله دوبار آماربرداری شده‌اند، مجموعه مدل‌هایی ارائه شد که قادرند توسعه توده جنگل را در روشهای مختلف مدیریت جنگل، شبیه‌سازی...
[ 7 ] - تعیین رویش حجمی و تعداد درختان در جنگل با استفاده از قطعات نمونه دائم (مطالعه موردی: بخش گرازبن جنگل خیرود)
به‌طورکلی برای اداره، بهره‌برداری بهینه و پایدار از جنگل یکی از اطلاعات اساسی و ضروری، دانستن میزان موجودی (حجمی و تعداد) جنگل و تولید آن می‌باشد، در واقع برنامه‌ریزی آینده بر اساس آمار و اطلاعاتی است که از جنگل بدست می‌آید. بنابراین در یک برنامه‌ریزی دقیق، دانستن حجم موجودی سرپا، رویش و منحنی پراکنش تعداد در طبقات قطری و ساختار گونه‌ای جامعه الزامیست. رویش حجمی تودههای جنگلی اساس تعیین میزان ...
[ 8 ] - تعیین مناسبترین روش آماربرداری برای مطالعه ساختار جنگلهای زاگرس شمالی (پژوهش موردی: جنگلهای بلکه بانه)
کسب اطلاعات کمی، کیفی و توصیف کننده ساختار جنگل در مدیریت جنگلهای زاگرس دارای اهمیت بسیاری است. برای انجام این تحقیق جنگل سامان عرفی روستای بلکه در بخش آرمرده شهرستان بانه انتخاب شد. قسمتی از جنگل به مساحت 40 هکتار با ریزقطعهنمونههای 25×25 متری آماربرداری صد در صد شد. در هر قطعه نمونه موقعیت مکانی درختان نسبت به گوشه قطعه نمونه، گونه، قطر برابر سینه، ارتفاع کل، ارتفاعتاج و قطر بزرگ و کوچک ت...
[ 9 ] - مقایسه پنج روش نمونهبرداری فاصلهای برای برآورد ویژگیهای کمی در جنگلهای زاگرس
استفاده از روشهای نمونهبرداری فاصلهای در مدیریت جنگلهای زاگرس کاربرد گستردهای دارد. در تحقیق حاضر، برآورد ویژگیهای کمی روشهای نمونهبرداری نزدیکترین فرد، نزدیکترین همسایه، دومین نزدیکترین همسایه، روش ترکیبی و نقطه مشترک مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. روش نمونهبرداری نزدیکترین فرد با برآورد کنندههای Morisita، Byth & Ripley و Cottam et al. و روش نزدیکترین همسایه با برآورد کنندههای Byth ...
[ 10 ] - بررسی چهار روش نمونهبرداری به‌منظور برآورد سطح تاج پوشش در جنگلهای بلوط زاگرس (مطالعه موردی جنگلهای مهریان شهرستان یاسوج)
به‌منظور بررسی و تعیین روش نمونهبرداری مناسب برای جنگلهای بلوط یاسوج با توجه به مشخصه دقت آماربرداری (مقدار خطای قابل قبول) و صحت برای مشخصه سطح تاجپوشش در هکتار، چهار روش آماربرداری منظم تصادفی با قطعات نمونه مستطیلی، خط نمونه، نواری و نمونهبرداری با مونه‌بندی (استراتیفیکاسیون) انتخاب و عملکرد آنها در جنگل مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور ابتدا یک آماربرداری صددرصد در منطقهای به وسعت 100...
[ 11 ] - زادآوری طبیعی گونه های درختی در ارتباط با ویژگی های روشنه ها در یک راشستان طبیعی (مطالعه موردی: بخش گرازبن جنگل خیرود)
بررسی و تشخیص فرایندهای طبیعی در اکوسیستمهای جنگلی از قبیل توالی و وجود روشنه‌ها، امروزه در مدیریت جنگل جزء اهداف به روز شده است. به‌منظور بررسی زادآوری گونه‌های درختی در رابطه با اندازه و شکل روشنه‌ها و همچنین شیب و جهت آنها در روی زمین، تحقیقی در جوامع راشستان موجود در بخش گرازبُن از جنگل آموزشی و پژوهشی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام شد. با جنگل‌گردشی، سه قطعه نمونه 25 هکتاری مربعی ...
[ 12 ] - بررسی کاربرد روش نمونهبرداری k-nn در جنگل های زاگرس (مطالعه موردی: جنگل کارزان ایلام)
برای تداوم نقش به‌سزای جنگلهای زاگرس در حفاظت آب، خاک و حیات وحش باید راهکارهای مناسب برای ارزیابی شرایط موجود و برنامه‌ریزی این جنگلها ارائه نمود. این مطالعه در مناطق جنگلی اطراف شهرستان ایلام (منطقه کارزان) در یک محدوده جنگلی با منشأ دانه و شاخه‌زاد به مساحت 86 هکتار اجرا شد. ابتدا در منطقه مورد پژوهش آماربرداری صددرصد انجام شد. سپس مختصات جغرافیایی (طول و عرض) هر درخت روی زمین و مشخصه‌های ...
[ 13 ] - برآورد میزان تولید میوه درختان زغال‌اخته (Cornus mas L.) و فندق (Corylus avellana L.) در جنگلهای ارسباران
اهمیت و ارزشی که محصولات غیرچوبی در تهیه غذا، دارو، مواد بهداشتی و صنعتی دارند، موجب شده که سالانه مقادیر زیادی از محصولات غیرچوبی از جنگلها تهیه شده و به بازارهای محلی، ملی و بین‌المللی وارد شود و از این طریق درآمد قابل‌توجهی عاید ساکنان منطقه گردد. از این رو، شناسایی و اندازه‌گیری کمّی محصولات غیرچوبی جزء اولویت‌های تحقیقاتی می‌باشد. هدف این تحقیق، جمعآوری اطلاعات آماری لازم به‌منظور برآورد م...
[ 14 ] - بررسی وضعیت زادآوری طبیعی سرخدار در جنگلهای ارسباران
گونه سرخدار در جنگلهای ارسباران به‌صورت آمیخته با پهن‌برگانی همچون ممرز، بلوط و افرا ظاهر شده و در گذشته مورد تخریب بسیار زیادی قرار گرفته است. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت تجدید حیات طبیعی سرخدار در جنگلهای ارسباران انجام شد. بدین منظور 111 قطعه نمونه یک آری (100 مترمربع) با شبکه آماربرداری 250×100 متر به‌روش منظم- تصادفی از تودههای سرخدار برداشت شد. نتایج بررسی نشان داد که در هر هکتار 520 نه...
[ 15 ] - برآورد موجودی حجمی جنگل با استفاده از شاخص‌های بافتی تصاویر هوایی
وجود خطاهای رادیومتریک متعدد در تصاویر هوایی موجب میشود که برآورد موجودی حجمی جنگل با استفاده از شاخص‌های طیفی از دقت زیادی برخوردار نباشد. در مقایسه با شاخص‌های طیفی، شاخص‌های بافتی پایداری بیشتری نسبت به این خطاها دارند. در تحقیق حاضر، برآورد موجودی حجمی جنگل براساس شاخص‌های بافتی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور 150 قطعه نمونه با طرح منظم- تصادفی (سیستماتیک) برداشت شد. تصاویر هوایی مورد...
[ 16 ] - بررسی ویژگیهای مورفولوژیک و سلامت درختان راش قطورتر از یک متر (مطالعه موردی: طرح جنگلداری سیستان، گیلان)
برای بررسی ویژگیهای مورفولوژیک درختان راش قطورتر از یک متر و ارتباط آن با سلامت درختان، تعداد 33 اصله درخت راش قطورتر از یک متر در طرح جنگل‌داریسیستان واقع در استان گیلان انتخاب شد. در این بررسی ابتدا مشخصه‌های کمی (ارتفاع کل، ارتفاع تنه، ارتفاع تنه بدون شاخه و ارتفاع تاج) و همچنین صفاتی از قبیل شکل تاج، شاخه‌های رشد کرده بر روی تنه، کج‌تاری، سبیل ترکمنی، نوع و شدت زخم‌های پایین تنه مورد بررسی ...
[ 17 ] - بررسی تغییرات ذخیره‌گاه جنگلی بلوط سرسختی با استفاده از عکسهای هوایی و آماربرداری صددرصد
سطح زیادی از جنگلهای ایران در ناحیه ایرانی- تورانی قرار گرفته است. استفاده بیرویه از جنگلهای این ناحیه در سالیان متمادی موجب شده که این جنگلهای با ارزش به اکوسیستمهای حساس و شکنندهای تبدیل شوند. مشخصه تاجپوشش بهعنوان مهمترین مشخصه برای آگاهی از وضعیت کمی جنگل و بررسی و پایش تغییرات آن محسوب میشود. امروزه استفاده از عکسهای هوایی با توجه به گستردگی، هزینه کم و سرعت عمل زیاد در مقایسه با ع...
[ 18 ] - مقایسه روشهای نمونهبرداری با قطعه نمونه دایره‌ای شکل و خط‌نمونه در جنگلهای بلوط زاگرس (مطالعه موردی جنگل آموزشی- پژوهشی دانشگاه رازی کرمانشاه)
در جنگلهای حفاظتی غرب کشور (جنگلهای بلوط زاگرس) به‌منظور انتخاب مناسبترین روش نمونهبرداری برای برآورد تعداد در هکتار و درصد تاجپوشش در بخشی از جنگل آموزشی- پژوهشی دانشگاه رازی کرمانشاه با توجه به معیار هزینه و دقّت نمونهبرداری (E%2×T)، دو روش خط‌نمونه با اندازه‌گیری فاصله بین درختان و روش قطعه نمونه دایره‌ای 10 آری در سطح 50 هکتار که در آن آماربرداری صددرصد انجام گرفته بود اجرا گردید. برای هر...
[ 19 ] - کاربرد عکسهای هوایی و تصاویر ماهوارهای در نماسازی تغییرات پوشش جنگل در زاگرس (مطالعه موردی: جنگلهای منطقه کاکارضای استان لرستان)
نماسازی یکی از مناسبترین روشهای ارائه اطلاعات مربوط به محیطهای طبیعی بهشمار میرود. در این مطالعه با استفاده از عکسهای هوایی و تصاویر ماهوارهای، تغییرات پوشش جنگلی در بخشی از جنگلهای زاگرس به مساحت 741 هکتار نماسازی گردیده است. بدین منظور در عکسهای هوایی مربوط به سال 1376 تصحیحات هندسی و تصحیح جابه‌جایی ناشی از پستی و بلندی انجام شد. عکسهای هوایی مربوط به سالهای 1334 و 1348 با استفاده از روش...
[ 20 ] - برازش توزیع فراوانی قطر برابر سینه با به‌کارگیری برخی مدل‌های (توزیعهای) آماری (مطالعه موردی: جنگل خیرودکنار- نوشهر)
به‌منظور بررسی چگونگی توزیع قطر برابر سینه درختان در تودههای ناهمسال و برازش آن به‌وسیله توزیعهای آماری، از اطلاعات مربوط به طرح جنگلداری بخش گرازبن جنگل خیرودکنار، 196 اصله درخت بهعنوان نمونه تصادفی انتخاب شده و دادههای قطر این درختان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بعد از بررسیهای مقدماتی از سه توزیع نمایی، گاما و لگنرمال برای برازش دادهها استفاده شد. نتایج حاصل از آزمونهای خیدو () و ک...
[ 21 ] - بررسی تأثیر خشکه‌دارها در استقرار نهالهای راش و ممرز در جنگل آمیخته راش
استقرار زادآوری طبیعی در جنگل، ضامن بقای جنگل و تولید مستمر در آن می‌باشد که به این جهت همواره مورد توجه جنگل‌شناسان بوده است. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر خشکه‌دارها بر فراوانی تجدید حیات طبیعی در یک جنگل آمیخته راش و ممرز در جنگل خیرودکنار نوشهر صورت گرفت. در حدود 100 هکتار از این جنگل مورد بررسی اولیه قرار گرفت و 108 قطعه نمونه در اطراف خشکه‌دارها و درختان سالم در پارسل‌های 112 و 214 پیاد...
[ 22 ] - برآورد سطح تاج پوشش جنگل در عکسهای هوایی با استفاده از شاخص سایه در زاگرس
در جنگلهای زاگرس مشخصه تاج پوشش به عنوان معیار مهمی برای مطالعه و بررسی تغییرات و پایش جنگل محسوب می‌گردد. با توجه به ساختار این جنگلها که اغلب شاخه زاد بوده و قادر به تولید چوب صنعتی نمی باشد، حجم سرپا و سطح مقطع در ارتفاع برابر سینه شاخص‌های مناسبی از توده برای مطالعه و پژوهش نیستند. استفاده از عکسهای هوایی در جنگلهای زاگرس با توجه به گستردگی آنها و به دلیل هزینه کم و سرعت عمل زیاد (در مقایس...
[ 23 ] - بررسی کاربرد روش نمونه برداری مربع تی دربرآورد مشخصه های کمی جنگلهای زاگرس (مطالعه موردی: سرخه دیزه کرمانشاه)
روش نمونه برداری مربع تی(T-square) یکی از روشهای نمونه برداری فاصلهای می‌باشد که برای اندازه گیری تراکم (تعداد در واحد سطح) و تاج پوشش گیاهان بکار می رود. در این پژوهش کاربرد این روابط (با توجه به معیار صحت) به منظور برآورد تعداد در هکتار و درصد تاج پوشش درختان در جنگل های بلوط زاگرس در جنگل آموزشی و پژوهشی مرکز آموزش عالی قصرشیرین استان کرمانشاه بررسی شد. ابتدا در جنگل مذکور محدوده ای به مساح...
[ 24 ] - تعیین مساحت و شکل مناسب قطعه نمونه در برآورد تاج پوشش با استفاده از شبیه سازی جنگل در زاگرس
جنگلهای زاگرس در حفاظت از آب و خاک منطقه غرب کشور تاثیر به سزایی دارند. به دلیل اهمیت این جنگلها تهیه و تنظیم یک برنامه منسجم و کامل مدیریتی ضروری به نظر می رسد. اطلاعات کمی و کیفی مورد نیاز برای این منظور را می‌توان از طریق آماربرداری تامین نمود. پوشش گیاهی این جنگلها قادر به تولید چوب صنعتی نمی‌باشد. بنابراین حجم سرپا عامل مناسبی برای بررسی و اندازه‌گیری نیست. بنابراین مشخصه تاج پوشش در هکتار...
[ 25 ] - تهیه جدول حجم صنوبرهای بومی منطقه زنجان‌رود
صنوبرکاری‌ها از عمده‌ترین منابع تأمین نیازهای چوبی کشور می‌باشند و حاشیه زنجان‌رود یکی از باارزش‌ترین این عرصه‌ها است. صنوبرکاریهای این منطقه بیشتر از دو گونه شالک Populus nigra cv. "Pubescens" و کبوده P. alba cv. "shirazi" تشکیل شده‌اند.بعد از انتخاب نمونه‌های لازم از سطح 98 قطعه صنوبرکاری در حدفاصل دو روستای کوشکن و نیک‌پی واقع در غرب شهرستان زنجان، عملیات با قطع درختان و اندازه...
[ 26 ] - بررسی کمی و کیفی صنوبرکاریهای منطقه زنجان‌رود
نظر به اهمیت صنوبرکاریهای مردمی در تأمین قسمتی از نیازهای چوبی کشور و کاستن از فشار وارده به عرصه‌های جنگلی و با توجه به صنوبرکاریهای قابل توجه در حاشیه زنجان‌رود (ابتدای جاده زنجان- میانه) طرح حاضر به‌منظور کسب اطلاع از ساختار، تنوع ارقام و وضعیت رویشی این توده‌ها طراحی گردید. در گام اول پس از شناسایی منطقه، نقشه تودههای صنوبرکاری منطقه تهیه شد که تعداد 98 توده صنوبرکاری مجزا را در حد فاصل...
[ 27 ] - بررسی جوامع پده در حاشیه رودخانه کارون
پده (Populus euphratica) به‌علت تحمل در برابر دامنه زیاد درجه حرارت و شوری خاک یکی از مهمترین درختان در مناطق گرم و خشک بعضی از کشورها از جمله ایران محسوب میشود. این گونه در استان خوزستان به‌صورت بیشه‌زارهایی در حاشیه رودخانه‌های بزرگ خوزستان به‌طور وسیع گسترش داشته و اهمیت زیادی از جنبه حمایتی و نیز تولید چوب و تأمین علوفه دام دارد. از نظر اقلیمی، رویشگاه این گونه در منطقه مورد بررسی بر اساس...
نویسندگان همکار