عطاالله ندیری
استادیار هیدروژئولوژی، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
[ 1 ] - بررسی ویژگی‌های هیدروژئوشیمیایی و طبقه‌بندی کیفی منابع آب زیرزمینی دشت هرزندات برای مصارف مختلف با استفاده از روشهای هیدروشیمیایی
زمینه و هدف: در دشت هرزندات به دلیل کمبود بارندگی همواره یکی از چالش‌ها برای فعالیت‌های انسانی، کمبود منابع آب و یا نبود منابع مناسب است. هدف از این پژوهش بررسی هیدروژئوشیمی، نابهنجاریهای هیدروژئوشیمیایی و تعیین کاربری (مصارف مختلف شرب، کشاورزی و صنعت) آبهای زیرزمینی منطقهی مورد مطالعه است. روش بررسی: با توجه به منابع محدود آبی در دشت هرزندات، 16 نمونه آب زیرزمینی از چاهها، چشمهها و قنوات...
[ 2 ] - مقایسه کارایی روشهای هوش مصنوعی و زمین‌آمار در پیش‌بینی مکانی نا‌هنجاری آرسنیک دشت چهاردولی
هدف از تحقیق حاضر مدلسازی توزیع آرسنیک در دشت چهاردولی با استفاده از زمین‌آمار، منطق فازی و برنامه‌ریزی بیان ژنتیک (GEP) میباشد. بدین منظور گروه زمین‌شناسی دانشگاه تبریز در مهر 1393 اقدام به نمونه‌برداری از منابع آب زیرزمینی این دشت نمود. که نتایج حاصل حاکی از غلظت‌های بالای آرسنیک در منطقه میباشد. پارامترهای هیدروشیمیایی شامل آرسنیک و سیلیس، پتاسیم و سدیم که همبستگی بالایی با مقادیر آرسنیک ...
[ 3 ] - تعیین مناطق آسیب‌پذیر آبخوان دشت ملکان به نیترات با استفاده از روش جنگل تصادفی
به دلیل وجود آنومالی نیترات در آب زیرزمینی دشت ملکان، 27 نمونه از منابع آب زیرزمینی در شهریور سال 1393 جمع‌آوری و در آزمایشگاه آبشناسی دانشگاه تبریز تجزیة هیدروشیمیایی شد. در مطالعة حاضر روش جنگل تصادفی (RF)، که روشی یادگیری مبتنی بر دسته‌ای از درخت‌های تصمیم است، برای ارزیابی آسیب‌پذیری پیشنهاد شده است. روش RF نسبت به روشهای دیگر دارای مزایایی مانند دقت پیش‌بینی بالا، توانایی زیاد در تعیین مت...
[ 4 ] - بررسی کارایی تصفیه‌خانۀ فاضلاب تبریز با استفاده از مدلهای هوش مصنوعی
با توجه به محدودبودن منابع آب شیرین در جهان، استفادۀ مجدد از پساب‌های شهری تصفیه‌‌شده به خصوص در مناطق خشک و نیمه‌‌خشک مانند ایران ضرروی به نظر میرسد. از این رو تصفیۀ صحیح، مدیریت و کنترل فرایند تصفیه نیازمند بررسی دقیق پارامترهای مـؤثر در این فرایند است. لذا با توجه به عدم قطعیت در پارامترهای کیفی فرایند تصفیه و پیچیدگی ارتباط آنها، در این مطالعه از مدلهای هوش مصنوعی مانند فازی (FL) و شب...
[ 5 ] - استفاده از مدل هوش مصنوعی مرکب نظارت شده برای پیش‌بینی سطح آب زیرزمینی
منابع آب زیرزمینی از مهمترین منابع تأمین آب هستند، لذا مدلسازی آنها حائز اهمیت میباشد. در این میان مطالعه و بررسی نوسانات سطح آب زیرزمینی از نظر مطالعات مدیریتی، ایجاد سازههای مهندسی، مصارف کشاورزی و حصول آبهای زیرزمینی با کیفیت بالا از اهمیت بالایی برخوردار است. عمده تقاضا برای آب شرب و کشاورزی در دشت مشگینشهر نیز از طریق آب زیرزمینی تأمین میشود. در این تحقیق چهار مدل هوش مصنوعی که عبا...
[ 6 ] - مقایسه‌ی کارآیی مدلهای شبکه‌ی عصبی مصنوعی، منطق فازی و سیستم استنتاج نرو-فازی تطبیقی در تخمین هدایت هیدرولیکی آبخوان دشت مراغه-بناب
تخمین دقیق پارامترهای هیدروژئولوژیکی مانند هدایت هیدرولیکی یکی از مهمترین بخش مطالعات هیدروژئولوژی میباشد که برای مدیریت و حفاظت دقیق از منابع آب زیرزمینی بسیار ضروری است. تا حال روشهای مختلف صحرایی و آزمایشگاهی برای تخمین هدایت هیدرولیکی ارائه شده است که عموماً با استفاده از دادههای هیدروژئولوژیکی انجام می‌شوند. از این میان بهترین و کاملترین روش، روش صحرایی آزمون پمپاژ میباشد که بسیار وقت...
[ 7 ] - روشی جدید برای شناسایی و تعیین مناطق در معرض خطر فرونشست (مطالعۀ موردی: آبخوان دشت سلماس)
فرونشست زمین پدیدهای به‌وجودآمده از عوامل هیدرولوژیکی، هیدروژئولوژیکی و ژئوتکنیکی است که در بیشتر دشتهای ایران مشهود است. در این پژوهش، چارچوبی جامع (GARDLIF) برای شناسایی مناطق فرونشست احتمالی در یک آبخوان معرفی شده است. برای ارزیابی روش ارائه‌شده، آبخوان دشت سلماس انتخاب شد که با بحران فرونشست زمین مواجه است. پس از تهیۀ لایههای رستری پارامترهای GARDLIF و رتبه‌بندی آنها، مدلسازی آسیب‌پذیری...
[ 8 ] - بهینه‌سازی روش DRASTIC با استفاده از هوش مصنوعی برای ارزیابی آسیب‌پذیری آبخوان چندگانۀ دشت ورزقان
با توجه به افزایش جمعیت و توسعۀ فعالیت‌های کشاورزی و معدنی در دشت ورزقان که سبب افزایش مقادیر نیترات تا پنج برابر استاندارد سازمان بهداشت جهانی (WHO) شده، ارزیابی آسیب‌پذیری و حفاظت از منابع آب زیرزمینی در این منطقه اهمیت زیادی دارد. در این پژوهش، آسیب‌پذیری آبخوان چندگانۀ دشت ورزقان در برابر آلودگی به کمک روش DRASTIC در محیط ArcGIS بررسی شده و بهینه‌سازی روش DRASTIC با استفاده از مدل ANN صورت ...
[ 9 ] - ارزیابی توانایی مدل ترکیبی SOM-FL برای پیش بینی هدایت هیدرولیکی در محدودۀ متروی شهر تبریز
توسعۀ روزافزون، ساخت پروژههای مهندسی ازجمله قطار شهری در کلانشهرها به بررسی، مدیریت و کنترل مناسب آبهای زیرزمینی نیاز دارد. بنابراین، تخمین دقیق پارامترهای هیدروژئولوژیکی از جمله هدایت هیدرولیکی مهمترین عامل در مطالعات و مدلسازی آبهای زیرزمینی و همچنین مسائل ژئوتکنیک بهحساب میآید. در دهۀ اخیر روشهای مختلف آزمایشگاهی و صحرایی برای تخمین این پارامتر وجود داشته است، اما تخمین هدایت هیدرو...
[ 10 ] - ارائۀ روشی جدید به‌منظور ارزیابی آسیب پذیری آبخوان دشت مغان برمبنای ترکیب روش های دراستیک، سینتکس و اس آی.
رشد روزافزون جمعیت سبب افزایش فعالیت‌های انسانی از جمله فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی شده و افزایش این فعالیتها و استفادۀ بیرویه از کودها، آفتکشها و حشرهکشها، موجب آلودگی خاک و آبهای زیرزمینی شده است. در این میان ارزیابی آسیب‌پذیری میتواند تأثیر بسزایی در مدیریت فعالیت‌های آلاینده داشته باشد. در این پژوهش روش جدیدی برای ارزیابی آسیب‌پذیری دشت مغان به‌عنوان اصلیترین تأمین‌کنندۀ تولیدات ک...
[ 11 ] - بررسی آلودگی آب زیرزمینی دشت ملکان به آرسنیک
از آنجا که در زمینۀ وضعیت پراکنش عناصر سنگین در آبهای زیرزمینی دشت ملکان اطلاعاتی وجود ندارد، این مطالعه با هدف بررسی فلزات سنگین، به‌خصوص آرسنیک در آب زیرزمینی و تعیین عوامل مهم بر آنومالی آرسنیک این دشت انجام پذیرفت. به همین‌منظور، نمونه‌برداری از منابع آب زیرزمینی انجام شد و آنالیزهای هیدروشیمیایی در آزمایشگاه آبشناسی دانشگاه تبریز انجام شد. همچنین برخی عناصر سنگین از قبیل آهن، آلومینیوم، ...
[ 12 ] - بهینه سازی مدل دراستیک با استفاده از ماشین بردار پشتیبان و شبکۀ عصبی مصنوعی به‌منظور ارزیابی آسیب پذیری ذاتی آبخوان دشت اردبیل
با توجه به افزایش جمعیت و توسعۀ کشاورزی در دشت اردبیل، ارزیابی آسیب‌پذیری آبخوان این دشت برای مدیریت منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از آلودگی آبهای زیرزمینی ضروری است. در این پژوهش آسیب‌پذیری آبخوان دشت اردبیل در برابر آلودگی با استفاده از روش دراستیک بررسی شد. در مدل دراستیک هفت پارامتر مؤثر در آسیب‌پذیری شامل عمق آب زیرزمینی، تغذیۀ خالص، محیط آبخوان، محیط خاک، توپوگرافی، محیط غیر‌اشباع و هدایت ...
[ 13 ] - ارائه مدل ترکیبی ژنتیک ـ کریجینگ برای پیش‌بینی زمانی و مکانی سطح آب زیرزمینی
استفاده از روشهای هوشمند تکاملی و مدلهای ترکیبی برای پیش‌بینی زمانی ـ مکانی نوسانات سطح آب زیرزمینی در دهه‌های اخیر بیشتر مورد توجه محققین قرار گرفته است. الگوریتم ژنتیک و نروفازی از روشهای جدید پیش‌بینی نوسانات سطح آب زیرزمینی هستند که برای پیش‌بینی مسائل پیچیده و غیرخطی میتوانند به‌صورت منفرد و ترکیبی به‌کار روند. در این پژوهش، از روشهای فوق برای مطالعه آبخوان دشت هادیشهر که به دلیل بردا...
[ 14 ] - توسعه مدلهای هوش مصنوعی مرکب در برآورد قابلیت انتقال آبخوان، مطالعه موردی: دشت تسوج
پارامترهای هیدروژئولوژیکی از جمله قابلیت انتقال یکی از مهمترین پارامترهای ورودی در مدلسازی آبهای زیرزمینی است که عموماً تعیین آن برای نقاط مختلف آبخوان با هزینه‌های فراوانی انجام می‌گیرد. آبخوان دشت تسوج یکی از آبخوانهای حاشیه دریاچه ارومیه میباشد که در دهه اخیر با افت سطح آب زیرزمینی مواجه شده و نیازمند مدیریت کمی و کیفی است. بنابراین، در این تحقیق به عنوان مرحله اول، از مدلهای منطق فازی، شب...
[ 15 ] - ارزیابی آسیب‌پذیری ذاتی آبخوان دشت اردبیل با استفاده از روشهای DRASTIC، SINTACS و SI
افزایش جمعیت، توسعه کشاورزی و صنایع باعث افزایش شدید در مصرف منابع آب و بهتبع آن کاهش کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی شده است. افت گسترده در سطح تراز منابع آب زیرزمینی شیرین و نفوذ آبهای سطحی و بارشها به این منابع، جریانات سطحی را با کاهش دراماتیک مواجه کرده و در اکثر مناطق ایران آب زیرزمینی مهمترین منبع تأمینکننده آب کشاورزی، شرب و صنعت گردیده است. از اینرو اهمیت مدیریت، حفاظت و جلوگیری از ...
[ 16 ] - پیش‌بینی قابلیت انتقال آبخوان دشت ملکان با استفاده از روش جنگل تصادفی
قابلیت انتقال یکی از پارامترهای مهم در شناسایی خصوصیات آبخوانها میباشد و به‌دست آوردن مقادیر و چگونگی توزیع آن توسط مدلسازی، برای مدیریت آبخوانها ضروری به‌نظر میرسد. برآورد این پارامتر با استفاده از آزمایشات صحرایی مانند آزمایش پمپاژ بسیار پرهزینه و وقتگیر است. برای مدیریت مناسب آبخوان دشت ملکان که یکی از قطب‌های کشاورزی شمال‌غرب کشور میباشد شناخت پارامترهای هیدروژئولوژیکی، خصوصاً قابلیت...
[ 17 ] - مقایسۀ کارایی مدلهای شبکۀ عصبی مصنوعی، منطق فازی و جنگل تصادفی در برآورد پارامتر قابلیت انتقال آبخوان دشت ملکان
آبخوان دشت ملکان به عنوان یکی از آبخوانهای حوضۀ دریاچۀ ارومیه، به مدیریت صحیح کمی و کیفی نیاز دارد. روشهای مختلفی از جمله انجام آزمون پمپاژ، روشهای آزمایشگاهی، استفاده از ردیابها و روشهای ژئوفیزیکی برای ارزیابی پارامترهای هیدروژئولوژیکی و مدیریت مناسب آبخوانها وجود دارد. هر چند تعبیر و تفسیر دادههای به‌دست‌آمده از آزمون پمپاژ، بهترین روش تخمین پارامترهای هیدروژئولوژیکی آبخوان است، اما ای...
[ 18 ] - ارزیابی وضعیت هیدروژئوشیمی آبخوان دشت سلماس با استفاده از روشهای آماری چندمتغیره
برای درک بهتر فرایندهای هیدروژئوشیمیایی در آبخوان دشت سلماس، روشهای گرافیکی و آماری چندمتغیره برای تفسیر نتایج به‌دست‌آمده از آنالیز نمونهها به کار برده شدند. نتایج دیاگرام پایپر و دیاگرام بسط داده‌شدۀ دورو نشان میدهند تیپ غالب آب زیرزمینی بیکربنات کلسیم – منیزیم است و در قسمتهای انتهایی و جنوب شرقی دشت تیپ مختلط نیز دیده میشود. آنالیز خوشهای سلسله‌مراتبی (HCA)، پنج گروه مختلف آب ز...
[ 19 ] - شناسایی مناطق مستعد آلودگی آبخوان دشت ملکان با استفاده از روشهای فازی
عدم شناخت صحیح مناطق مستعد آلودگی در آبخوانها ممکن است سبب ایجاد آلودگی‌های شدید در منابع آب زیرزمینی شود و چه‌بسا اتفاق می‌افتد که دیگر نتوان از این منابع استفاده کرد. منابع آب زیرزمینی در منطقه ملکان به دلیل وجود باغ‌های انگور و کشاورزی شدید، تحت تأثیر شیرابه حاصل از مواد نیتراته می‌باشند، لذا شناسایی مناطق آسیب‌پذیر آبخوان این منطقه با روش مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. در این تحقیق از...
[ 20 ] - تخمین پارامترهای هیدرودینامیکی آبخوان محبوس با استفاده از مدل فازی سوگنو
شناخت دقیق پارامترهای هیدروژئولوژیکی مانند قابلیت انتقال، هدایت هیدرولیکی و ضریب ذخیره یا آبدهی ویژه از جمله پارامترهای مهم برای پیش‌بینی شرایط آبخوان هستند که عموماً تعیین آنها برای نقاط مختلف آبخوان با هزینه‌های فراوانی انجام میشود. در سالهای اخیر، از مدلهای هوش مصنوعی به عنوان جایگزین روشهای انطباق منحنی تیپ برای تعیین پارامترهای هیدرودینامیکی آبخوانها استفاده شده است. بنابراین، در مطال...
[ 21 ] - پیش‌بینی سطح آب زیرزمینی دشت بوکان با استفاده از مدلهای منطق فازی، جنگل تصادفی و شبکة عصبی
مطالعات یک سیستم آب زیرزمینی به‌منظور شناخت رفتار آن، نیازمند حفر تعدادی زیادی چاه اکتشافی و انجام عملیات پمپاژ و آزمایش‌های ژئوفیزیک میباشد که با صرف هزینه‌های فراوان عملی می‌گردد. به همین دلیل، امروزه شبیه‌سازی جریان آب زیرزمینی توسط مدلهای ریاضی و کامپیوتری که یک روش غیرمستقیم مطالعة آب زیرزمینی میباشد، با صرف هزینة کمتر صورت می‌گیرد. در این تحقیق کارایی مدلهای شبکههای عصبی مصنوعی، منطق...
[ 22 ] - مقایسه دو روش فازی و قطعی در ارزیابی کیفیت آب شرب دشت بیلوردی
Background and Objective: Human health depends on clean and safe drinking water more than anything. In Bilverdi Plain, the main source of drinking water is groundwater that has got a low quality in some places. Therefore, the drinking water of this area needs detailed evaluation of quality. In this research, the drinking water of Bilverdi Plain was evaluated based on fuzzy and deterministic met...
[ 23 ] - ارزیابی کارایی و پهنه بندی کیفی منابع آب زیرزمینی دشت نقده جهت مصارف شرب، کشاورزی و صنعت
آبخوان دشت نقده، واقع در قسمت جنوب غربی دریاچه ارومیه تأمین کننده نیازهای آبی این ناحیه است. به منظور ارزیابی و طبقه بندی کیفی منابع آبی این دشت، نمونه برداری از تعداد 33 حلقه چاه بهره برداری در تیرماه سال آبی 96-1395 انجام گرفت و ویژگی های هیدروشیمیایی، غلظت یون های اصلی، فرعی و فلزات سنگین نمونه های آبی توسط روش های استاندارد اندازه گیری شد. با استفاده از داده های حاصل، امکان سنجی است...
[ 24 ] - بررسی شوری آب زیرزمینی آبخوان دشت نقده با استفاده از دیاگرام تحول رخساره‌های هیدروشیمیایی (HFE)
آبخوان ساحلی دشت نقده که در بخش جنوب‌غربی دریاچۀ ارومیه واقع است، بر اساس کموگراف درازمدت، دچار روند افزایشی شوری شده است. با توجه به نتایج نامطلوب نفوذ آب شور از جمله تأثیرات بهداشتی، سلامت انسان و مشکلات زیست‌محیطی مختلف، مطالعات بیشتر در این زمینه اهمیت می‌یابد. بر اساس رده‌بندی مقادیر TDS حدود 48% از منابع آب زیرزمینی این دشت برای مصارف شرب و کشاورزی نامناسب هستند. به منظور پایش منابع آب زی...
[ 25 ] - Estimation of Subsidence Potential Index Using the PCSM Method and Fuzzy Model in Ardabil Plain Aquifer
Recently, land subsidence due to natural and human factors changed to catastrophic destruction for the residential, agricultural and industrial areas. In this study, the high potential subsidence areas of Ardabil plain were identified to control and manage this phenomenon. Thus, the seven effective parameters on the subsidence were rated and weighted and the subsidence potential index (SPI) was...
[ 26 ] - Evaluation of salt dust occurrence potential in the North east Zone of Urmia Lake
Extended abstract 1- Introduction Urmia Lake as the largest domestic lake in Iran is drying. Climate change in the northwest of Iran, rainfall reduction and evaporation, due to the increase in average temperature in the Northwest of the country accompanied with the involvement of human factors such as dam construction, have caused an irreparable environmental hazard in the northwestern of Ira...
[ 27 ] - پیش بینی نوسانات سطح آب زیرزمینی در آبخوان باروق با استفاده از مدل SOM-AI
قسمت اعظم مساحت کشور از لحاظ جغرافیایی در کمربند خشک و نیمه خشک با بارندگی کم قرار گرفته است. رشد روز افزون جمعیت و محدودیت منابع آبی و استفاده بیش از قبل از منابع آب زیرزمینی در بیشتر نقاط کشور، پیش بینی دقیق مقدار این منابع را به دلیل اهمیت در برنامه ریزی و مدیریت بهینه می‌طلبد. در این تحقیق به منظورتخمین نوسانات سطح آب زیرزمینی آبخوان باروق در استان آذربایجان غربی و محدوده مطالعاتی میاندوآب...
[ 28 ] - پیش‌بینی نشست حداکثر در حفاری مکانیزه تونلهای دوقلو به روش سپر تعادلی فشار زمین (EPB) با استفاده از مدل ترکیبی نظارت شده هوش مصنوعی
در این مقاله از پارامترهای دخیل در نشست حداکثر سطح زمین در اثر حفاری تونل به روش سپر تعادلی فشار زمین شامل فشار تعادلی جبهه‌ی کار ، فشار تزریق دوغاب پشت لاینینگ، نرخ نفوذ ماشین، زاویه انحراف قائم ماشین، سطح آب زیرزمینی، عمق تونل و مشخصات خاک (عدد نفوذ استاندارد ، مدول الاستیسیته خاک، چگالی خشک خاک، چسبندگی خاک و اصطکاک داخلی خاک) مربوط به بخشی از مسیر تونلهای دوقلوی خط یک قطار شهری تبریز در حدف...
[ 29 ] - ارزیابی آسیب‌پذیری آبخوان دشت خوی با استفاده از روش ترکیبی
توسعه کشاورزی و صنعت موجب افزایش شدید مصرف آب و به دنبال آن کاهش کمی، کیفی منابع آب زیرزمینی شده است. یکی از راهکارهای مناسب برای جلوگیری از آلودگی منابع آبهای زیرزمینی شناسایی مناطق آسیب‌پذیر آبخوانها است. در این پژوهش به منظور ارزیابی آسیب‌پذیری آبخوان دشت خوی از روشهای DRASTIC، SINTACSو روش ترکیبی(DSM) که حاصل ترکیب این دو روش است، استفاده شده‌است. روشهای DRASTIC و SINTACS از پارامترهای...
[ 30 ] - بررسی ویژگی های هیدروژئوشیمیایی آب زیرزمینی آبخوان دشت نقده و شاخص آلودگی فلزات سنگین (HPI)
دشت نقده واقع در قسمت جنوب‌غربی دریاچه ارومیه دارای منابع آبی مناسب میباشد. طی سالیان اخیر، توسعه کشاورزی و افزایش واحدهای صنعتی همراه با دفع نامناسب فاضلاب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی به رودخانه گدار، احتمال آلودگی آب زیرزمینی را افزایش می‌دهد. به منظور پایش منابع آب زیرزمینی این دشت درتیرماه سال آبی 96-1395، تعداد 33 نمونه آب از چاه‌های بهره‌برداری جمع‌آوری گردید و پارامترهای هیدروشیمیایی و غل...
[ 31 ] - تخمین هدایت هیدرولیکی و ارزیابی عدم قطعیت بین مدل‌ها و دادههای ورودی توسط متوسط‌گیری بیزین از مدلهای هوش مصنوعی
تخمین هدایت هیدرولیکی از مهمترین بخش‌های مطالعات هیدروژئولوژی بوده که در مدیریت آبهای زیرزمینی حائز اهمیت است. اما به علت محدودیتهای عملی، زمانی و یا هزینه‌ای، اندازه گیری مستقیم آن با دشواری همراه است. لذا استفاده از مدلهای هوش مصنوعی با صرف هزینه کم و کارایی بالا میتوانند جایگزین مناسبی برای این منظور باشند. از آنجا که دادههای ورودی (شامل مقاومت عرضی، ضخامت آبخوان، هدایت الکتریکی و فاصله اق...