ابوالفضل ذوالفقاری
استادیار جامعه شناسی دانشگاه شاهد
[ 1 ] - بررسی جامعه‌شناختی فرقۀ سیاسی مذهبی طلوعیان(با تاکید بر قوم بختیاری)
در دوره‌ای که دکتر مصدق و دکتر فاطمی‌درگیر مسئلۀ ملی کردن صنعت نفت بودند در حدود سال‌های 1329-1330در مناطق لرنشینِ جنوب غرب کشور از کهگلویه وبویراحمد تا چهارمحال و بختیاری و ناحیۀ شرقی استان خوزستان شامل مالمیر(ایذه) و مسجدسلیمان واقعه‌ای رخ داد که از آن در بین مردم ناحیه به سال طلوعی یاد میشود. این واقعه که با عنوان طلوعی یا سروشی ذکر شده؛ شباهت به یک فرقۀ یا شبه فرقه دارد که دارای مناسک خاص د...
[ 2 ] - انواع گرایشات دینی و تمایلات (Trends) اسلامی در اسلام معاصر نقد دو تیپولوژی مطرح شده توسط عبدالله سعید و طارق‌رمضان در زمینه انواع دینداری‌های اسلامی
تا کنون نوع‌شناسی‌های بسیاری در مورد گرایشات اسلامی صورت گرفته است بخش عمده‌ای از این نوع‌شناسی‌ها مربوط به نویسندگان غربی است که سعی نموده‌اند اندیشه‌های اسلامی را به جناح بندی‌های چپ و راست غربی ربط دهند و لذا موفق به تفکیک درست گرایشات اسلامی از نگرش‌های غربی نشده‌اند. آنها از برچسب‌ها و عناوینی استفاده کرده‌اند که با نگرش اسلامی بیگانه است. در حالیکه دو نویسندة مسلمان یعنی عبداله سعید و طار...
[ 3 ] - عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان اعتماد اجتماعی دبیران متوسطه شهر خرم‌آباد
اعتماد مهمترین مولفه نظم اجتماعی و یکی از ارکان سرمایه اجتماعی محسوب میشود. اعتماد همچنین یکی از جنبه‌های مهم روابط انسانی و زمینه ساز همکاری میان اعضای جامعه است. مفهوم اعتماد اجتماعی از مفاهیم کلیدی جامعه شناسی بوده و از شاخص‌های مهم در جامعه تلقی میشود که کاهش آن میتواند زمینه را برای رشد نا بسامانی‌ها و بی‌نظمی‌‌ها و رشد جرائم و انحرافات در جامعه فراهم سازد. اعتماد یکی از عناصر جامعه مد...
[ 4 ] - رابطه میزان دینداری (التزام دینی) با نوع دینداری
با برآمدن جنبش دوم خرداد در ایران و رهبری این جنبش توسط روشن فکران دینی، مخالفان جنبش دائماً روشن فکران دینی را متهم به عدم التزام دینی می‌نمودند. التزام به دین، همان مفهوم رایج در مطالعات جامعه شناسی دین است که اصطلاحاً به آن میزان دینداری[1] گفته میشود و روشن فکری دینی نیز حداقل یک نوع تلقی از دین[2] یا نوعی قرائت رایج دینی[3] محسوب میشود. که نوعی تجدد گرائی دینی است. این مقاله در صدد است تا...
[ 5 ] - بررسی و تبیین انحرافات موجود در عزاداری های مذهبی از منظر استاد مطهری ( مطالعه موردی: دسته جات و عزاداری های مذهبی شهرستان بیجار)
این مقاله به دنبال بررسی و تبیین برخی از «انحرافات موجود در عزاداری های مذهبی شهرستان بیجار» می باشد. لذا محققین در این پژوهش با اتخاذ رویکردی کیفی و با بهره گیری از تکنیک های «مشاهده ساخت نایافته» و «مصاحبه نیمه سازمان یافته» و با رویکردی ترکیبی، به توصیف، تبیین و تا حدی هم تفسیر موضوع مورد بررسی پرداخته اند. جامعه آماری مورد نظر در تکنیک مشاهده میدانی، کلیه دسته های عزاداری و سینه زنی این شهر...
[ 6 ] - بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی (مطالعه موردی شهرستان کاشان)
احساس امنیت اجتماعی در مقالۀ حاضر به چهار بعد امنیت فردی، امنیت اقتصادی، امنیت سیاسی و امنیت جامعه‌ای تقسیم شده و تأثیر سرمایه اجتماعی افراد با مؤلفه‌های شبکۀ مشارکت اجتماعی، هنجار اعتماد، هنجارعمل متقابل و آگاهی اجتماعی بر آن، بررسی شده است. تحقیق به روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه، در بین ساکنان 18 سال و بالاتر شهرستان کاشان، در سال 1391 به انجام رسیده است. در این تحقیق از شیوۀ نمو...
[ 7 ] - هویت زن در غزل مدرن و پست مدرن
دوران مدرن و پست مدرن قبل از هر چیز با پارادایم معرفت شناسی مشخص می شود که بازتاب آن را در همه حوزه ها، از جمله در ادبیات و شعر نیز می توان یافت. شعر پست مدرن ایران در شمارآخرین و جدیدترین اشعار معاصر قراردارد که نگاههای منتقدان و بسیاری از جوانان جامعه را به سوی خود جلب کرده است. یکی از موضوعات عمده در این اشعار، بازتاب چهرۀ زنان در طیفهای گوناگون است که در برخی موارد بیانگر احوال وکردار و ...
[ 8 ] - تحلیل پیامدی جنبش‌های مردمی منطقه خاورمیانه از منظر گسترش شکاف مذهبی شیعه و سنی
جنبش‌های منطقه اسلامی، تحت عنوان بهار عربی، یکی از چالشی‌ترین موضوعات روز جامعه جهانی است. این جنبش‌ها که از دسامبر 2010 در تونس آغاز گشتند، کشورهای مختلفی را دستخوش تحولات جدی قرار دادند. ابعاد مختلف خیزش‌های مردمی در خاورمیانه و شمال آفریقا، پیچیدگی و گستردگی زیادی دارند. یکی از این ابعاد، تاثیری است که این جنبش‌ها بر شکاف فرقه‌ای بین شیعه و سنی در بین کل مسلمانان، خصوصا مسلمانان منطقه خاورم...
[ 9 ] - بازنمایی جامعه مدنی در مطبوعات (تحلیل گفتمان جامعه مدنی در مطبوعات ایران در دوره 1393-1388)
جامعه مدنی مجموعه ویژه‌ای از نهادهای مختلف غیر دولتی است که میتواند مانع از تسلط دولت بر جامعه و فعال سازی سایر بخش های جامعه شود. این پژوهش با هدف شناخت تفاوت های نحوه‌ی بازنمایی مفهوم جامعه مدنی و صورت بندی گفتمانی آن در روزنامه‌های اصلاح‌طلب و اصول‌گرا انجام شده است. بدین منظور 85 متن (سرمقاله‌ها ، صفحات اندیشه) از میان روزنامه‌های پرتیراژ متعلق یه دو جریان سیاسی عمده کشور یعنی اصول‌گرا...
[ 10 ] - بررسی تقابل دو رویکرد مشروعیت‌‌بخش و مشروعیت‌‌زدا در سینمای ایران (1392-1390)
سینما بهعنوان یک هنر ـ رسانه، هم بازتاب واقعیت‌‌های جامعه است و هم میتواند نقشی جریان‌‌ساز داشته و تأثیرات اجتماعی ایجاد کند. از سوی دیگر، مسئله مشروعیت، موضوعی مهم در جامعه‌‌شناسی سیاسی و مباحث قدرت محسوب میشود. سینما این ظرفیت را داراست که در راستای افزایش مشروعیت نظام حاکم عمل کند و یا موجب مشروعیت‌‌زدایی از قدرت مستقر گردد. ما برآنیم تا با استفاده از نظریات صاحب‌‌نظران حوزه مشروعیت ...
[ 11 ] - انواع دینداری و اخلاق کار؛ مورد مطالعه: کارمندان دانشگاه زنجان
اخلاق کار یکی از مهمترین عوامل فرهنگی در توسعه محسوب می‌‌گردد. این پژوهش باتوجه به انواع دینداری‌‌ها، میزان اخلاق کار را مد نظر قرار داده و درصدد پاسخ به این نکته است که با توجه به شرایط اجتماعی ایران آیا میان انواع دینداری افراد و میزان اخلاق کار آنها رابطه‌‌ای وجود دارد. جامعه آماری پژوهش، کارمندان دانشگاه زنجان بوده‌‌اند که از میان آنان جمعیت نمونه به‌‌صورت نمونه‌‌گیری طبقه‌‌بندی‌‌شده، ...
[ 12 ] - مقایسه تجربی سنجه دینداری برگرفته از مدل ام. آر. پی. آی. با دوسنجه متداول دیگر
یکی از اشکالاتی که معمولاً بر سنجه‌های دینداری موجود در جامعه ما وارد میشود آن است که اغلب این سنجه‌ها مبتنی بر جهان‌بینی اسلامی نیستند. از آنجا که دینداری برحسب رویکرد و محتوای متفاوت ادیان، تعاریف متفاوتی می‌پذیرد، لازمه مفهوم‌سازی دقیق آن است که در هر دینی از جمله اسلام الگوهای بومی طراحی شود. از جمله الگوهایی که توسط مسلمانان برای سنجش دینداری طراحی شده، مدل ام. آر. پی. آی. است که در سال 20...
[ 13 ] - شناسایی صورت‌بندی گفتمانی واقعۀ «انقلاب فرهنگی در دانشگاهها» (1359-1363)
واقعه «انقلاب فرهنگی در دانشگاهها» (1359)، بهعنوان پیامد ضروری و گریزناپذیر انقلاب اسلامی، به مباحثات گسترده و اتخاذ سیاستگذاریهای متنوعی در حیطه‌های آموزشی، مدیریتی و فرهنگی نظام آموزش عالی دامن زد. مقاله حاضر با شناسایی صورت‌بندی گفتمانی حاکم بر این واقعه، نشان میدهد که در آستانة انقلاب اسلامی، خواست همهگیری در بین طیفهای مختلف نخبگان سیاسی و فرهنگی برای تحول در ساختار علمی و نظام آموز...
[ 14 ] - بررسی نسبت جادو با فرقۀ سیاسی- مذهبی طلوعی، با تأکید بر قوم بختیاری
فرقۀ طلوعی در اواخر دهۀ 30 شمسی، در منطقۀ نفت‌خیز جنوب و در میان قوم بختیاری ایجاد شد. این فرقه که دارای ابعاد مختلفی بود و از آن با عنوان طلوعی یا سروشی از آن یاد میشود، به یک فرقه یا شبه‌فرقه شباهت داشت که دارای آداب‌ورسوم و مراسم مخصوص، همراه با اوراد خاصی بود. مرام و مناسک این جریان، به‌نوعی افراد را به ترک دنیا و بی‌توجهی به آن سوق می‌داد. در میان بختیاری‌ها و در ناحیۀ مسجدسلیمان، شخصی ب...
[ 15 ] - Foucault and Islamic Revolution of Iran (1979); Modeling Factors Influencing the Formation and Victory of Islamic Revolution of Iran Based on Michael Foucault's Viewpoints
Foucault is among few western thinkers who have closely witnessed Islamic revolution happening in Iran. His interviews and articles in this regard have been published. Despite his efforts to study how Islamic revolution was formed and triumphed, his viewpoints have been published in sporadic articles and interviews lacking an integrated theoretical model. Seven variables are identifiable in his...
[ 16 ] - بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و نگرش به فرهنگ دموکراتیک (موردمطالعه شهروندان شهرستان سمنان
امروزه در حوزه علوم اجتماعی و علوم سیاسی بسیاری از مطالعات نظری و میدانی بر روی بحث فرهنگ سیاسی دموکراتیک متمرکز شده است. جامعه ما به دلیل وجود ساختار سیاسی اقتدارگرایانه و عدم شکلگیری نهادهای دموکراتیک، باعث عدم تحقق دموکراسی گردیده است. از این رو این پژوهش به دنبال آن است که نقش سرمایه اجتماعی را در نگرش به فرهنگ دموکراتیک در میان شهروندان شهرستان سمنان مورد بررسی قرار دهد و به این ترتیب ...
نویسندگان همکار