مثنوی معنوی از جمله متن‌هایی است که مؤلف-راوی آن با به‌کارگیری مداوم فرازبان، سطوحی از حاشیه را همسو با متن به‌وجود آورده است؛ به‌طوری‌که در قیاس با سایر متن‌های کلاسیک فارسی، حاشیه‌پردازی مذکور به‌لحاظ کمیت و کیفیت، متنوع و برجسته است. حاشیه‌پردازی مثنوی عمدتاً به قصد ایضاح سامان یافته است، اما کارکرد «هدایتی-بازدارنده» ای که کنش ایضاح به‌همراه دارد، سبب شده است که مثنوی به‌مثابۀ متنی اقتدارگرا...

این مطالعه در پی بررسی موقعیّت متنی راوی در رمان طبل حلبی گونترگراس است. توجّه پژوهش حاضر بر روابط درونی اظهارات دگرزبانه (heteroglot) بدانگونه که در کلام راوی اوّل شخص و غیر قابل باور داستان، اوسکار ماتزراس، نمود یافته و در پرتو مفاهیم باختینی کارنواله و چندآوایی (polyphony) می باشد. بر مبنای گریزپایی و بیقیدی عمل داستان پردازیِ راوی، جهان کارنواله و شادمانه خلق میگردد؛ جهانی که در آن اظهارات عدید...

بی‌تردید، مباحث رجالی سهم بسزایی در اعتبارسنجی روایات دارند، اما اختلاف دیدگاه‌های عالمان در برداشت از تعابیر رجالیان متقدم، گاه نیل به حقیقت را دشوار ساخته است. تبیین اندیشه‌های رجالی شیخ محمد عاملی نواده شهید ثانی که از مدققان فن است، می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد. نوشتار حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، به تبیین برخی دیدگاه‌های خاص وی در حوزه اعتبارسنجی روایات و علم رجال می‌پردازد. بنا به یا...

نظم نمادین ساحت مرگ ابژه هاست. دال و نماد با مرگ گره خورده­اند. با طلوع دال­ها، مدلول­ها غروب می­کنند و خرسندی­های پیشانمادین از زندگی بشر رخت برمی­بندند و نگاه سنگین و خیره­ای بر زندگی حاکم می­گردد که سوژه را از ذاتی­ترین بخش وجودی خود محروم می­کند. اما نظم نمادین خود پیرامون یک هستۀ تروماتیک برساخته شده است؛ پیرامون چیزی که از نمادینه شدن می­گریزد. رانۀ مرگ در روان­کاوی نوفرویدی لاکان عنصری ا...

پروپ در کتاب ریخت شناسی قصه های پریان کوشید تعریف روشنی از روایت ارائه دهد. به همین منظور پروپ سعی کرد رخدادهای اساسی هر روایت را بیابد و آنگاه از آنها فهرستی تهیه کند. وانگهی، وی این رخدادهای پایه را کارکرد نامید. در حقیقت، او براین اعتقاد است که قصه های مورد مطالعة او علی رغم شـــکل متفاوتشان دارای ساختار مشترکی اند. از نظر او کارکرد ساده ترین و کوچکترین واحد روایتی است. به عبارتی دیگر کارکرد...

پژوهش حاضر، به نقد و تحلیل عناصر داستان در گزیده­ای از شعر­های روایی شاعران معاصر اختصاص یافته است. در این پژوهش، پس از مقدّمه که اشاره­ای به اشعار روایی است، مهمترین عناصر داستان: شامل پیرنگ (طرح)، شخصیّت، دیدگاه، فضا و صحنه در ده شعر روایی معاصر بررسی شده است. برخی از این شعر­های روایی دارای پیرنگی ساده­ و بر اساس زمان خطّی، و برخی دیگر پیچیده­اند و بر اساس زمان غیر­خطّی گسترش می­یابند. شخصیّت­های...

چکیده روایت شناسی متن گرا، از آنجائیکه می کوشد تا به زبان و شیوه های روائی داستان آگاه باشد، ناگزیر از مطالعه کم و بیش عمیق زبان است. در حقیقت این شاخه از روایت شناسی در چارچوب بررسی های خود پیرامون «زمان در راستان» الزاماً از دستور زبان کمک خواهد گرفت. تحقیق پیشرو تلاشی است برای ارائه تحلیلی در حد امکان دقیق از ساختار و نوع روایت عشق سوان اثر مارسل پروست. در اولین خوانش متن داستان، نکته ای...

مطالعه و تحلیل علمی جلوه های گوناگون ادبیات عامه موجب درک شایسته تر ماهیت، عناصر سازندة درونی و عوامل تأثیرگذار در پردازش فرهنگ شفاهی می گردد. قصه گویی یکی از کهن ترین اشکال ادبیات شفاهی است. در روزگاران کهن، قصه گوها تاریخ، سنت، مذهب، آداب، قهرمانی ها و غرور قومی را از نسلی به نسل دیگر منتقل می کردند. اصولا قصه زمانی شکل می گیرد و عینیت می یابد که از زبان راوی نقل شود. قصه گو یا راوی خواه ناخو...

نوشتار حاضر کوششی است برای تحلیل و واکاوی داستان هایی که نویسنده از درگیری در طرح پیگیر داستان طفره رفته و به نقش گزارش دهنده صرف بسنده کرده است. شایع ترین روش برای دستیابی به چنین طرحی، بازنویسی واقعه ای است که در کتاب یا دفترچه خاطرات ثبت شده و نویسنده وانمود می کند به طور تصادفی به دست او رسیده و به عنوان ناشری امین آن را بی کم و کاست منتشر کرده است. در اندک مواردی نویسنده سهم بیشتری برای خو...

رمان "رود راوی" با استفاده از روش بینامتنیت خلق شده است. قرآن، اندیشه‌های اسلامی، رساله عربی حدود الاعمال فی شیئ و... زنجیره‌های نقل قول آن‌را تشکیل می‌دهند. اساﺳاً این اثر شرح خلقت جهان و نقش مایه‌ی شیطان از منظر فرقه‌ی نمادین مفتاحیه است، که نماینده فکری- عقیدتی شخصیت اسطوره‌ای ابودجانه است. ابوتراب خسروی در حین بازآفرینی اسطوره‌ی آشوب ازلی، به همزادان او، درد، رنج، بیماری و مرگ پرداخته است. ا...