سرگشتگی روشنفکرِ شرقی به عنوان یکی از پیامدهای تقابل سنّت و تجدّد، موضوع پژوهش حاضر است که به طور موردی رمان­های راه­آب­نامة جمال­زاده و قندیل امّ هاشم یحیی حقّیرا بررسی می­کند. پس از مطالعة تاریخی ایران و مصرِ معاصر و بیان شباهت­های اجتماعی این دو کشور، مضمون دو داستان تحلیل و بررسی می­شود تا شباهت­ها و تفاوت­های موجود در محتوا، کنش شخصیّت­ها، بحران روحی و سرگشتگی آن­ها و راه­های برون­رفت از این بحر...

دنیاگریزی، از مضامین عمده در شعر و ادب فارسی و عربی است که از بن مایه های شعر زهد و تحقیق (قرن دوم هجری) ابوالعتاهیه، شاعر قدرن دوم و سوم هجری است. شاید بتوان گفت در سیر تکامل شاعر زهد و تحقیق ادب فارسی، ناصرخسرو و سپس اوج آن سنایی است. هدف از این تحقیدق ، پیدا کردن نقار مشترک این دو شاعر مانند بسامد بالای مضمون در شار، وابستگی به دربار و مهجور شدن شان می باشد. تصاویری که از دنیا در ذهن و اندیش...

چکیده   نویسندگان این جستار، بر این باورند که اسلوب "امر و نهی" و سخن گفتن از بالا که مهم‌ترین سبک رایج در سروده‌های زهد به شمار می‌آید، تا اندازه زیادی متاثر از خود محیط عرب‌زبان و متون دینی آن به ویژه کتاب آسمانی قرآن بوده که پیش از ظهور در شعر زهد، در گفتار واعظان و خطیبان سده نخستین اسلامی، نمود یافته است. این تاثیر را هم در رو‌ساخت سروده‌های زهدی می‌بینیم و هم در ژرف‌ساخت آن.   به نظر می...

اندیشة عرفانی، اندیشه‌ای سیاسی نیز هست. به گواهی تاریخ، صوفیان و خانقاه‌ها در امنیت و آبادانی و رشد سیاسی کشور ایران نقش اساسی داشته‌اند و علت عقب‌ماندگی سیاسی ایران، به ویژه پس از دورة مغول، علتی فرهنگی بوده است، نه زهد و انزواطلبی صوفیان. عارفان برای سلامتی نفس خود و جامعه، وخدمت به مردم به ریاضت روی آورده‌اند. آنها بهترین روان‌شناسان جامعه‌اند، زیرا با گزارش مراحل سلوک، راه حل اصلاح فردی و ج...

چکیده   نویسندگان این جستار، بر این باورند که اسلوب "امر و نهی" و سخن گفتن از بالا که مهم‌ترین سبک رایج در سروده‌های زهد به شمار می‌آید، تا اندازه زیادی متاثر از خود محیط عرب‌زبان و متون دینی آن به ویژه کتاب آسمانی قرآن بوده که پیش از ظهور در شعر زهد، در گفتار واعظان و خطیبان سده نخستین اسلامی، نمود یافته است. این تاثیر را هم در رو‌ساخت سروده‌های زهدی می‌بینیم و هم در ژرف‌ساخت آن.   به نظر می...

تصور در باره ی زهد همان تصور درباره ی دنیاپرستی و ترک دنیا و معانی و مفاهیمی از این قبیل است. در ادبیات اسلامی یعنی در نظم و نثر اسلامی، خواه در مظهر عربی خواه در مظهر فارسی مسئله زهد بسیار مطرح شده است. از جمله در اشعار دوشاعر، ابولعتاهیه و ابن عبدربه. این دوشاعر در جوانی به لهو و لعب مشغول بودند، اما بعد از سپری شدن ایام جوانی حسرت و افسوس به سراغشان آمد و از گناهان دوران جوانی توبه کردند. ا...

طراحی شهری به عنوان دانشی مدون برای ارتقای کیفیت محیط های انسان ساخت، همواره داعیه توجه به ارزش های فرهنگی و هویت خاص هر منطقه را داشته و دارد. اما شهرهای معاصر روز بروز بیشتر شبیه به هم می شوند. این مسئله در شهرهای مختلف یک کشور نمود بیشتری یافته است. دلیل این امر را می توان نادیده انگاشتن خرد فرهنگ ها و هویت اقلیت ها (اقوام) دانست؛ که معمولاً در زیر چتر هویت ملی محو می شوند. هویت خاص هر قوم ...

عناصر علم و فرهنگ و تمدن از مهم ترین شاخصه های هویت یک ملت است. برای نشان دادن موقعیت تمدن و فرهنگ یک ملت، باید به تاریخ علم، تمدن و فرهنگ در گستره حیات آن از آغاز تا کنون توجّه شود. بخشی از میراث فرهنگی در قالب نسخ خطی، علاوه بر ارزش ادبی، حاوی اطلاعات ارزنده ای در حوزه های اجتماعی، سیاسی، تاریخی و دینی است. ما در این رساله بر آن شده ایم تا به احیا و معرفی یکی از متون مهم عرفانی قرن هشتم در شبه...

بیداری اسلامی جریان نیرومندی است که به منظور احیای ارزش های اسلامی و رهایی از زنجیر استبداد و استعمار ایجاد شده و به تدریج دامنه آن تمام ملت های اسلامی، به ویژه عراق، را دربر گرفته است. مردم عراق در دهه های اخیر شاهد حوادث تلخی بوده اند؛ زیرا آنان هنوز از چنگال استبداد صدام رهایی نیافته بودند که گرفتار استعمار خارجی شدند. پس از سقوط صدام در سال 2003، جنبش های مردمی ضد فقر، ناامنی، خفقان سیاسی و...

خوان اخوان تاکنون دوبار به چاپ رسیده است: یک‌بار در مصر به دست یحیی الخشاب و یک‌بار در ایران، توسط علی‌اکبر قویم. مشکلات فراوانی در روش تصحیح هر دو چاپ وجود دارد که موجب شده است هم متنی مضبوط از این اثر در دست نباشد و هم در سایر تحقیقاتی که از این متن بهره جسته‌اند، کاستی‌هایی راه یابد. در این مقاله با بررسی انتقادیِ روش تصحیح در دو چاپ موجود از خوان اخوان، تحلیل ویژگی‌های زبانی و...