تقابل ضرورت علّی با ارادة آزاد از مباحث مهمی است که همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. خلط بین اراده و اختیار و تقریر نادرست اشکال ارادة آزاد، باعث شده تا این مسئله با ابهامات فراوانی همراه باشد. برخلاف تصور رایج محور اصلی اشکال ارادة آزاد، تسلسل اراده‎ها نیست، بلکه از یک طرف پذیرفتن ضرورت علّی، و از طرف دیگر حدوث اراده و منتهی‎شدن آن به علتی خارج از نفس انسان است که مستقیماً اراده را در نفس...

در این نوشتار رابطه دین و اخلاق از دیدگاه کانت، یکی از بزرگ ترین متفکران مغرب زمین، بحث و بررسی می شود. مکتب اخلاقی کانت که یک مکتب وظیفه گرایانه است، بر آن است که عقل عملی با ارائه معیارهایی می تواند خوبی و بدی تمامی اعمال را مشخص کند. او اوامر عقل را به دو دسته شرطی و مطلق تقسیم می کند و اوامر مطلق که تنها اوامر اخلاقی است، از طریق فرمول ها و صورت بندی های قانون کلی، قانون کلی طبیعت، غایت فی ...

  این مقاله به روایت­شناسی داستان هفت­گردان به روایت فردوسی در شاهنامه و قصه افراسیاب بن پشنگ به روایت انوشیروان مرزبان در روایات داراب هرمزدیار می­پردازد. به این منظور پس از بررسی خلاصه دو روایت از دیدگاه راویان، روایت­شناسی، ساختارشناسی تطبیقی و ریشه­شناسی بنیادهای آیینی و اساطیری، دو روایت مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی­ها نشان می­دهد که روایت فردوسی، روایتی دهقانی، ملّی و خردگراست که در آن...

انسان به نیروی عقل در مقام کردار قرار می‌‌گیرد. کردار انسانی ساختۀ شناخت و خواست (= اراده) اوست. کردارهای عقلی تابع قانون‌‌های واقعی‌اند که می‌‌توانند و شایسته‌‌اند که اراده را متعیّن سازند. عقل این قانون‌‌ها را کشف می‌‌کند و خود را به پیروی از آن‌‌ها ملزم می‌‌بیند. نبرد عقل با خواسته‌‌های غریزه تا منضبط کردن آن‌‌ها لازم است، لیک بخش قابل توجهی از توانایی‌‌های عقل در نگهداشت غرایز از طغیان و سرک...

برخی از متفکران آلمانی مانند ژلی­نک و ایهرینگ در قرن نوزدهم تحت تأثیر فلسفه اندیشمندانی چون ارسطو و هگل و با نگاه رمانتیک ساوینی، نظریه خودمحدودیتی قدرت را بنیان نهادند. طبق این نظریه، دولت با اراده خویش، خود را محدود می­کند. بر اساس این دیدگاه، دولت و به ‌تبع آن حقوق به ­عنوان محصولی تاریخی از بطن جامعه برمی‌خیزند. علاوه بر شرایط اجتماعی و فرهنگی، با استفاده از مفاهیم روان‌شناختی، خودمحدودیتی ...

شکل گیری عمل حقوقی و عناصر سازنده ی آن و آسیب هایی که در مراحل مختلف تکوین اراده ممکن است بر آن وارد شود، از موضوعات مهم فقهی و حقوقی است. از جمله مسائل قابل تعمق در این زمینه، تعارض اراده ی ظاهری و باطنی در ایجاد عمل حقوقی است و سؤال این است که، کدام یک از آن دو، اصل و حاکم تلقی می گردد. اگر چه غالباً در ایجاد عمل حقوقی، اراده ی باطنی و ظاهری با یکدیگر تطابق دارند، ولی گاهی بر یکدیگر منطبق نمی ...

مقوله¬ی انحرافات جنسی، خاستگاه بروز آن¬ها و چگونگی مواجهه با آن ها از جمله موضوعاتی است که به ویژه در قرن معاصر مورد توجّه بسیاری از اندیشمندان جامعه¬شناس، روان¬شناس و جرم¬شناس قرار گرفته و پاسخ به این پرسش که اساساً در چه صورتی می¬توانیم یک رفتار جنسی را انحرافی بدانیم خود محلّ مناقشات فراوان میان متخصّصان امر است. گذشته از این مسایل، توجّه به چگونگی مسئولیت کیفری منحرفان جنسی که در راستای برآورده ...

کانت اصل خودآیینی اراده را اصل اعلای اخلاق می‌داند. به باور وی، اگر اصولی که اراده می‌کنیم صرفاً برساختۀ موجودی باشد که واضع قوانین عام است، «اراده یا خواست» ما نیز خودآیین و مستقل عمل می‌کند. بر این اساس، نه‌تنها انسان خود قوانین اخلاقی را وضع‌کرده است بلکه خود را ملزم می‌کند تا به قوانینی که وضع کرده، عمل کند. ازاین‌رو کانت خودآیینی را در حوزۀ عمل و عاملیت موردتوجه قرار می‌دهد. مقالۀ حاضر با ...

«رادیو» به مثابة یک رسانة «حسی ـ شنیداری» به خواست و ارادة تام وابسته است و نه خواست و ارادة ناقص. این «اراده» (will) گاه به دلیل جبر سازمانی از سوی «مدیر رسانه» به منظور طرح یک برنامه اثرگذار و گاه از سوی «برنامه ساز» یا فاعلِ رسانه ای به نیّت «نفوذ در مخاطب» برای تحریک و برانگیختگیِ او به کار می آید. این مقاله، در هدف بنیادی خود بر آن است تا مفهوم «اراده» را به لحاظ «فلسفی ـ روان شناختی» بکاود و...

خوشبختانه ادب فارسی از دیرباز تا امروز ناب ترین، بلندترین و زیباترین مضامین را در حوزه های مختلف به تصویر کشیده و همواره بر غنای فرهنگی سرزمین ما افزوده است. یکی از مضامینی که به طور گسترده در ادب فارسی بدان توجه شده، قیام عاشورا و نهضت امام حسین(ع) است که در دوره های مختلف با رویکردهای متفاوت به آن پرداخته شده است. توجه به این موضوع به اندازه ای بوده که بعد از انقلاب اسلامی جریان مستقلی با عنو...