چکیده: علم نحو به راهنمایی امام علی (ع) توسط ابوالأسود و شاگردانش در بصره تدوین گردید سپس دو مکتب مشهور و متقابل بصری و کوفی مسائل این علم را بسط و گسترش دادند که بصریان بر قیاس و کوفیان بر اصول شنیداری(سماع) تکیه داشتند. آشفتگی های سیاسی عصر دوم عباسی، فعالیت های فکری و ادبی را به بغداد کشانید و در آنجا جدال های فکری میان علماء بالا گرفت، تا اینکه علم نحو از مشرق وارد دیار اندلس گردید که ...

هرچند بین ملت ایران و تاجیکستان ریشه های عمیق تاریخی و اشتراکات فرهنگی و ادبی و زبانی وجود دارد، متأسفانه رشد این مشترکات در طول تاریخ برای تاجیکان یکسان نبوده است. در دوران حاکمیت شوروی، رهبران وقت کشور با تغییر الفبای فارسی به لاتینی و سپس سیریلیک تیشه بر ریشۀ فرهنگ و علم و ادب مردم تاجیک زدند و به جدایی آن ها از میراث گران سنگ کهن خود منجر شدند؛ بنابراین، زمانه ایجاب می کرد تا راه های برون ر...

چکیده بسیاری از بحث های کشفی، علمی و فلسفی را می توان با محوریت خیال تبیین کرد. کاربرد خیال در مباحث هستی شناسی و معرفت شناسی عرفان و فلسفه همواره مورد توجه اهل نظر در علوم فلسفی و شهودی بوده است تا آنجا که می توان ادعا کرد که عرفان با خیال زنده است. اما در این نوشتار ما به این مسئله می پردازیم که از نظر ابن سینا، سهروردی و ابن عربی انواع خیال کدام اند؟ و چه ارتباطی میان این انواع وجود دارد؟ ...

نظام آموزش اسلامی در مغرب عمدتا بر پایه حفظ و آموزش رسم الخط قرآن مبتنی بود و به علوم عقلی و استدلالی کمتر توجه می شد. از جمله علومی که در این ساختار آموزشی توانست تکاملی بایسته یابد، علم قرائت بود؛ این علم اگرچه به دلیل فعالیت علمای افریقیه و اندلس، نتوانست در سده های اولیه اسلامی در مغرب مجالی شایسته یابد، اما در سده هشتم به دلیل مهاجرت علمای اندلس به مغرب از یک سو و اهتمام سلاطین مرینی از سو...

بیدل دهلوی، شاعر و عارف قرن یازدهم هجری، آثار عرفانی فراوانی دارد که در شکل گیری آنها اندیشه های عارفان پیش از او و مکتب های عرفانی گوناگون اسلامی و هندی تأثیر بسیاری داشته است. این میان ابن عربی اندلسی برجسته تر از همه عارفان است و در جای جای آثار بیدل می توان ردّ پای اندیشه های ابن عربی را به وضوع مشاهده کرد، به ویژه در مثنوی های محیط اعظم و عرفان او که متأثّر از ساختار فصوص الحِکَم و اندیشه های ...

محیی الدین ابن عربی، یکی از نوابغ روحانی و یکی از بزرگترین مشایخ صوفیّه است که عرفان و وحدت وجود و اسلام در اندیش? وی به شکل غیر قابل تفکیکی در هم تنیده شده است. او برجسته ترین نظریه پرداز عرفان اسلامی است که پدید آمدنش، نقط? عطفی در تاریخ تصوّف بود؛ هر یک از اندیشمندان و فیلسوفان عارف مشرب در جهان اسلام، به گونه ای تحت تأثیر اندیشه های او قرار گرفتند. افکار و دیدگاههای ابن عربی در طی چندین قرن، ...

این مقاله به بررسی اندیشه سیاسی ابن رشد  می­پردازد. متفکری که او را پل انتقال علوم اسلامی به اروپا و جهان مسیحیت برشمرده­اند. وی در قرطبۀ اندلس (595 – 520) در خاندان با سابقه بنورشد دیده به جهان گشود. پدر و پدر بزرگش، جملگی از امامان جمعه و جماعت، قاضی و مدرس بودند؛ همین زمینه سبب شد که او به فراگیری علوم دینی روی آورد. ابن رشد، در موقعیت­های گوناگون علمی – فرهنگی قرار گرفت. از جمله حضور در شور...