هدف رساله حاضر تبیین فرایندهای واجی فارسی معیار و چند لهجه و گویش فارسی در چارچوب نظریه بهینگی اثر پرینس و اسمولنسکی (1993/2004) است. بر اساس این نظریه محدودیت بنیاد صورت های زبانی نتیجه تعامل محدودیت های پایایی و محدودیت های نشانداری می باشند ؛ وظیفه محدودیت های پایایی نظارت بر همانندی درون داد و برون داد ، و وظیفه محدودیت های نشانداری نظارت بر خوش ساختی گزینه های برون داد است . این تحقیق ب...

واژه‌ها همواره در بافت‌های کاربردی خود، با یکدیگر ترکیب شده و عبارت‌های مختلفی می‌سازند؛ این ترکیب و ارتباط، در هیچ زبانی، تصادفی و بدون قاعده نیست و روابط معناداری میان واحد‌های هر زبان حاکم است. در قرآن کریم نیز، کاربرد هر واژه در آیات، حکیمانه و هدفمند است و با کنکاش و بررسی ارتباط واژه‌ها با یکدیگر، می‌توان مفهوم هر واژه را در ارتباط با دیگر واژگان و در یک نظام معنایی تعیین نمود. تحقیق حاضر...

تجدّد و تمدّن مفهوم عام و گسترده‌ای است که ایران عصر قاجاریه را به خود پیچیده‌است و حیات ایرانیان در سایة آن، دستخوش تغییر و تحوّلات همه جانبه‌ای گشته، به شکلی که اثرات آن حتی تا روزگار ما محسوس است؛ بدیهی است که این گونه تحولات، واژگان جدیدی را در سطوح مختلف زندگی ایرانیان مطالبه ‌نماید. از آن‌جا که شعر این دوره، آمیختگی کاملی با وجوه و ابعاد مختلف و واقعیِ تاریخ این عصر دارد، بررسی واژگان موجود د...

نویسنده در آغاز از ضرورت آگاهی مترجم نسبت به علم زبان شناسی سخن می گوید سپس از پیشرفتهایی که در این علم در غرب به وجود آمده است یاد کرده و از عدم توجه مترجمان قرآن به آنها شکایت می کند و در ادامه کاستی هایی را که در ترجمه های قرآن وجود دارد بدین شرح نام می برد: 1 - عدم آشنایی کافی با فرهنگ قرآن، اسلام، مسیحیت، 2 - عدم آشنایی کافی با زبان انگلیسی و عربی و ظرایف این دو زبان، 3 - عدم آشنایی کافی ب...

زبان فارسی در دورۀ اسلامی به گویش­های متعدد انشعاب یافته است. بسیاری از واژه­های این گویش­های متنوع طی گذشت سده­ها دستخوش تحولات آوایی و واجی گردیده است. با نگاه دقیق به ساختمان زبان و قواعد دستوری گویش­های پراکندۀ ایرانی، می­توان به پیوند میان این گویش­ها با زبان­های دوره باستانی دست یافت. گویش رایج در منطقۀ سرکویر، به لحاظ زبانی و واژگانی دارای ویژگی­های برجسته­ای است که نویسندگان را بر آن دا...

تداخل زبانی یا به عبارتی، آمیختگی دو زبان از ویژگی‌های متمایز ارتباط زبان فارسی با زبان عربی است. ورود اسلام به ایران، نوع عمیقی از ارتباط بین دو زبان فارسی و عربی را ایجاد نمود؛ ارتباطی که منجر به تأثیرگذاری بین آن دو، به‌ویژه از جنبة واژگانی گردید؛ بدین معنا که واژگان دخیل یا وام‌واژه‌های بسیاری بین دو زبان مبادله شد که سهم وام‌واژه‌های عربی در فارسی به مراتب بیشتر و قابل توجّه است. واژگان متع...

ادبیات مقاومت به عنوان یک نوع ادبی، پیشینه‌ای دیرینه دارد و از زمان پیدایش ادبیات، دوشادوش آن حرکت کرده‌است. در میان شاعران برجستۀ این نوع ادبی در ایران، قیصر امین‌پور جایگاه ویژه دارد و زبان شعری این شاعر متمایز از زبان شعری معاصرینش است که دلیل این تمایز، توجه و تمرکز او بر جنبه‌های مختلف زبان و به خصوص مقولۀ آرکائیسم در شعر است. آرکائیسم یا باستان‌گرایی نشانگر گرایش شاعران به صرف و نحو کهن د...

در خصوص نحوه سازمان دهی دو زبان در مغز افراد دوزبانه و نیز میزان شباهت ها و تفاوت ها در پردازش زبانی در افراد دوزبانه، اتفاق نظر وجود ندارد. هدف از تحقیق حاضر، بررسی غنای واژگان و روانی زبان اول و دوم در افراد دو زبانه ی (زبان اول: آذری- زبان دوم: فارسی) مبتلا به زبان پریشی بود. 15 فرد دوزبانه راست دست مونث (زبان اول: آذری- زبان دوم: فارسی) در محدوده سنی 30 تا70 سال که به دلیل سکته مغزی و یا ضر...

پیدایش نثر فنی را به پیروی از زبان عربی دانسته‌اند؛ ولی آیا این پیروی همۀ سطوح صرفی، نحوی، بلاغی و معنایی را دربر گرفته است؟ وضعیت سطح دستوری زبان در این وام‌گیری چگونه است؟ در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی بسامدی دستورمندی جمله در منشآت خاقانی و مقایسۀ آن با دو نمونه‌ از نثر مرسل و بینابین پرداخته شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که در حدود پنج درصد جمله‌ها در منشآت خاقانی، نادستورمند ا...

  یادگیری واژگان زبان دوم: ریشه­شناسی یا واژه­های مترادف؟   الهه ستوده‌نما[1] فرزانه سلگی[2] تاریخ دریافت: 6/11/92     تاریخ تصویب: 7/2/93           چکیده تجربة تدریس نشان می­دهد که گاه ریشه­شناسی می­تواند یادگیری واژگان زبان دوم را بهبود بخشد و بعضی اوقات دانستن واژه­های مترادف به افزایش دانش واژگانی زبان­آموزان کمک می­کند. از آنجا که این دو روش از روش­های متداول آموزش زبان هستند بناب...