هدف این مقاله بررسی نقش انواع قافیه‌ در سیر دگرگونی‌های آوایی و تلفظ واژگان در زبان فارسی است. بدین منظور، به اشعار شاعران فارسی از قرن چهارم تا قرن هشتم و به‌بیانی دورۀ رشد و تکوین زبان فارسی پرداخته شده است. قافیه همواره از ارکان مهم و کلیدی شعر فارسی بوده است. شاعران نیز پیوسته به قافیه اندیشیده‌اند و چنانکه از برخی نقد و نظرها و آثار منتقدان بلاغت پیداست، سرودن شعر با قافیۀ دشوار را نشان مه...

چکیده تذکره ها یکی از منابع مهم نقد شعر فارسی محسوب می شوند.این منابع را می توان اصلی ترین میدان ارزش گذاری و نقد شعر دانست، زیرا تذکره نویسان در ضمن شرح احوال شاعران و گزینش اشعاره ارزیابی شعر و محاسن و معایب کلام ایشان توجه جدی کرده اند. ارزش همه ی تذکره ها ی فارسی در زمینه ی آرای انتقادی یکسان نیست. برخی تذکره ها اساس کار خود را برارائه ی شرح احوال شاعران و گزینش اشعار ایشان گذاشته اند و ...

سعدی شیرازی (دهۀ اول قرن هفتم ـ 658 ق.) بزرگ ترین شاعر قرن هفتم، در شعر خود به ویژه در قصاید عربی، بیش از هر شاعر جاهلی، از معلّقۀ امرؤالقیس تأثیر پذیرفته است. این تأثیرپذیری را می­توان به دو بخش تقسیم کرد: در بخش نخست، شاعر برخی از اسلوب، محتوا و واژگان این شاعر عصر جاهلی را آشکارا به کار برده ­است، تا آنجا که می توان به صراحت اعلام کرد که آن رویکردها، خاص معلّقۀ امرؤالقیس بوده و سعدی از آن ها م...

در دوره هزار ساله شعر سرزمین ایران ،سده های هفتم وهشتم هجری بسیار درخشان است زیرا به جز سده ی چهارم که سده ی حکیم فردوسی بود،دیگر ادوار شعر وادب مانند سده هفتم وهشتم، نبود ظهور دو قله شعر یعنی سعدی ومولوی در قرن هفتم که غزل عارفانه وعاشقانه را به اوج رساندندوسرانجام ظهور حافظ در قرن هشت که جلوه تازه ای به غزل بخشید،خود بیانگر این موضوع است. شهرت این سه شاعربزرگ ضمن آنکه ارزش وعیار شعرفارسی رابا...

در بررسی حاضر تاثیر دو زبان فارسی و عربی بر یکدیگر و برخورد آنها از نظر آوایی، دستوری و معنایی مورد مطالعه قرار گرفته است . نتیجه اینکه هر دو زبان عربی و فارسی به علت تماس هایی که در طول سالها با یکدیگر داشته اند در سطوح نامبرده بر روی هم تاثیر گذاشته اند ولی بطور کلی زبان فارسی بیشتر تحت تاثیر زبان عربی قرار گرفته است . این تاثیر از قرن پنجم به بعد گسترش بیشتری یافته و در همین قرن دروازه زبان ...

تجلی قرآن و حدیث در سروده های پارسی گویانِ سده های سوم و چهارم چندان گسترده نبود و دوران اولیه خود را می گذراند. مضامین ادبی در آن عصر، بیش تر بر محور مدح و ستایش، عشق، تغزل سرایی می چرخید تا این که بلوغ و تحول شعر فارسی با سنایی آغاز شد و بازتاب انوار آیات قرآنی، احادیث، معارف دینی، تفکرات عرفانی و معانی دلپذیر را با قداستی ژرف جایگزین ستایش های مبالغه آمیز گردانید. حکیم سنایی معارف، معانی و اح...

چکیده ندارد.

یکی از مضامینی که از دیرباز مورد توجّه شاعران فارسی زبان قرار گرفته است ، موضوع وطن و وطن دوستی است . این مضمون از قرن سوم هجری تا ربع اوّل قرن چهاردهم در شعر فارسی درباره ی توصیف زادگاه شاعران یا غم و رنج دوری آنان از زاد بومشان به کار رفته است . پس از انقلاب مشروطه ، در اثر تحوّلات خارج و داخل ایران، مفهوم جدیدی از وطن به عنوان یک عنصر فرهنگی وارد ایران شد و سطح وسیعی از ادبیّات فارسی را فرا گرفت...

 شاعران فارسی زبان با دلبستگی به دین اسلام تمدنی اسلامی– ایرانی را پایه­گذاری کردند که آموزه­های دینی معطوف به انتظار در شعر کهن فارسی توسط این شاعران متجلی شده است. در این پژوهش با استخراج اشعار با مضامینی پیرامون مفاهیم آخرالزمانی شامل مقولاتی چون: دجال، رجعت، امامت و ... در محدوده زمانی قرن پنجم الی دهم هجری قمری، یک طبقه­بندی از اشعار ارائه شد و سپس با توجه به تفسیرهای ادبی، سیمای موعود، نش...

تحقیقات فراگیر در حوزه ادبیات متصوفه ایران حاکی از آن است که متون نظم و نثر شاعران و نویسندگان صوفی مسلک به شدت تحت تأثیر آیات قرآن و روایات و احادیث قدسی و نبوی بوده است؛ عرفان و تصوف که مبتنی بر عشق و شور و وجد و شوق و بیان اسرار قرآن و حدیث است به خودی خود مستعد اثرپذیری از آیات قرآن بود و از این منظر تفکرات و عقاید متصوفه عامل مهم شکل گیری اشعاری شد که به وجوه مختلف دربردارنده مفاهیم و اشار...