اختلافات نظری، پیرامون نسبت میان علم مدرن با دین، منجر به نوعی طیف بندی میان متفکرین این حوزه شده است. دیدگاه علم تجدد طلب، پیرایه زدا و سنت گرایی اسلامی، سه رویکرد کلان این میدان منازعه هستند که هر یک به گونه ای متفاوت نسبت به موضوعِ امکان یا امتناع تحقق علم دینی به طور عام و علوم اجتماعی اسلامی به طور خاص اظهار نظر کرده اند. تمامی نظریه ها و رویکردهای این حوزه با اتکای بر پیش فرض های فلسفی شکل...

ایده‌پردازی‌های اساساً بدیع سوسور در باب زبان و مسئلة نشانه که با انتشار کتاب گردآوری‌شدة دورة زبان‌شناسی عمومی به ساحت علوم انسانی معرفی شد، نوید چرخشی پایه‌ای در معرفت‌شناسی و ایجاد یک علم عمومی نوین جبرگون و رابطه‌بنیاد را می‌داد. این ایده‌ها را خیل عظیمی از زبان‌شناسان و دیگر دانشمندان علوم انسانی پی گرفتند که به‌ طور کلی از ایشان با عنوان «ساختارگرا» (و بعضاً «پساساختارگرا») یاد می‌شود. در ا...

ساختار سنتی بلاغت فارسی محدودیت‌هایی دارد که اصلاح و بازنگری را در آن ضروری می‌نماید. متقدّمان معمولاً بلاغت را به سه حوزه‌ی معانی، بیان و بدیع تقسیم کرده‌اند و هریک از آن‌ها را به بخش‌هایی محدود ساخته و تعاریفی برای آن‌ها ارائه داده‌اند. متأخرین علمای بلاغت نیز اغلب از آنان پیروی کرده‌اند و همین تقسیم‌بندی و تعاریف را پذیرفته‌اند. کاربرد این تقسیم‌بندی و مصداق‌یابی آن در آثار مختلف ادبی با مشکلا...

مطالعات علمی ادیان از قرن 19 میلادی و با کوشش های مکس مولر 1 آغاز شد و به لحاظ ماهیت کاملاً باآنچه که دین داران و متکلمان دربارۀ دین خود آموختند و یا آموزش می دادند، تفاوت داشت . از مکس مولر بهعنوان بنیان گذار مطالعات علمی ادیان یا همان علم دین یاد می شود، اما در کنار او باید از کرنلیوس پترس تیلههم یاد کرد که کوشید رهیافتی متفاوت از متکلمان در زمینۀ پژوهش دربارۀ پدیدارهای دینی ارائه دهد .انجامید...

چکیده: علوم بلاغی از برترین و برجسته ترین علوم زبان عربی و فارسی است؛که فراگیری و بکار گیری آن باعث تأثیرگذاری و شیوایی کلام می شود. شناخت این علم،در فهم آثار ادبی،از اهمیت خاصی برخوردار است.علوم بلاغی و بررسی قواعد و قوانین آن برای کشف و بیان فصاحت و بلاغت کلام است ؛که شامل سه علم:معانی،بیان و بدیع می شود.هر شعری از جنبه زیبا شناختی به عواملی بستگی دارد ؛که تحلیل آنها می تواند ،کاشف بخشی از آ...

جناس، آوردنِ واژگانی است همگون در لفظ، با معناهایی غیر همگون. قید لفظ، هم­زمان هم به گفتار و هم به نوشتار اشاره دارد. به بیانی دیگر، جناس هم صنعتی است موسیقایی و هم خوش­نویسانه. بر بنیاد قاعدۀ «جنس رود سوی جنس»، کلمات نیز ناخودآگاه، هم­جنس خود را می یابند و با هم می نشینند و این، شیرین ترین جناس­هاست. اگر دو لفظی که در معنا با یک­دیگر مختلف است، در شش چیز (نوع حروف، تعداد آن­ها، شکل و هیأت و حرک...

قرآن کریم سامان­ یابی علوم بسیاری از جمله علم بدیع را سبب شده ­است و «استطراد» یکی از آرایه­ های بدیع است که با وجود سابقۀ طولانی و اهمیت بسیار، تعریف منسجمی از آن ارائه ­­نگردیده و کاربرد آن در قرآن کریم آن­چنان­که باید، نمایان نگشته­­است؛ به نحوی­که برخی از تفاسیر، با استناد به سیاق، منکر آن شده و از درک حقایق بازمانده­اند؛ اما اینک، این مسئله مطرح می شود که آیا می­ توان با بازتعریف آن، تفسیر...

بخشی از زیبایی‌‌ها و ظرافت‌‌های شعر فارسی، در قالب آرایه‌‌های ادبی به ظهور رسیده‌است؛ بنابراین بررسی چندوچون پیوند پژوهش‌‌های بدیعی و تحولات شعری، ضرورتی گریزناپذیر است. آیا به‌راستی لوازم این پیوندِ دوسویه رعایت شده‌است؟ این پژوهش، با بررسی نمونه‌‌های شعری از سبک‌‌های برجستۀ شعر فارسی در شیوه‌‌ای تطبیقی و مقایسه‌‌ای، به این پرسش پاسخ گفته‌است. پژوهش حاضر نشان می‌‌دهد که پژوهش‌‌های بدیعی و تحولا...

علوم و فنون بلاغی شامل معانی، بیان و بدیع در شکل گیری زبان عرفانی نقش مهمّی دارد. با توجّه به قواعد و اصول علم معانی، نقش و اهمّیّت انواع جمله در انتقال مفاهیم قابل بررسی است. این علم انواع جمله را به خبر و انشاء تقسیم و از نظر معانی ثانوی مطالعه می کند. عارفان برای برای تعلیم و بیان تجارب عرفانی خود، ابزارهای گوناگون زبان را به خدمت می گیرند. انشا، یکی از عناصر مهمّ زبان عرفانی است و در آثار عرفانی...