نقد روانشناسی یکی از رویکردهای نقد ادبی معاصر است که با وجود ابهامات و کاستی­هایی که دارد، در تحلیل روانی شخصیت­ها و فهم ­بهتر آثار ادبی به پژوهشگران کمک شایانی می­کند. یکی از نظریه­های مطرح در این رویکرد نقدی، نظریة «نیازها» است که برای اولین­بار توسط روانشناسی آمریکایی به نام «هنری موری» مطرح شد. از نظر او نیازها به سبب وجود فشار است که در انسان خودنمایی می­کنند و انسان برای برطرف ساختن ا...

نقد و بررسی ساختار شخصیت از نظریه‌های مدرن نقد ادبی و مبتنی بر مبانی روان‌شناسی است که توسط فروید بنیان‌گذاری شد. وی فرایندهای ذهنی هر فرد در مراحل رشد را به سه ساختار شخصیتی نهاد، خود و فراخود تقسیم نمود و آن را شرح و گسترش داد. در پی این دریافت، ناقدان به آثار ادبی نگاه تازه‌ای افکندند و تحلیل‌گران تلاش کردند به بررسی این سطوح در شخصیت‎های آثار ادبی بپردازند. پژوهش حاضر به بررسی و بیان تعارضا...

نقد کهن­الگویی از نظریّه­های نوین نقد ادبی و مبتنی بر نقد روان‌شناختی است که بر اساس آرای یونگ بنا شده است. در این نوع نقد، ضمن مطالعه و بررسی کهن­الگوهای یک اثر، چگونگی جذب آن­ها توسّط ذهن شاعر و نویسندۀ این اثر نشان داده می‌شود. کهن­الگو که محصول تجربه­های مکرّر بشر در زندگی است و در ناخودآگاه وی به ودیعه نهاده شده، از زوایا و ابعاد گوناگون مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. بر پایۀ این مطالعات،...

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های متغیر و بارز عرفان و آثار عرفانی و آثار منثور غنایی، کهن‌الگوی قهرمان است. سیر قهرمان نیز از مهم‌ترین مسائل عرفان و آثار منثور غنایی است تا آن‌جا که کهن‌الگوی قهرمان با سیری بغرنج به تکامل شخصیتی نزدیک می‌شود. تکامل شخصیتی قهرمان به اشکال گوناگونی در آثار عرفانی و آثار منثور غنایی به‌ویژه مقالات شمس تبریزی نمود می‌یابد. قهرمان عرفانی در مقالات شمس همچون قهرمان ژانر حما...

در بسیاری از داستان های اساطیری، روایت های عامیانه و قصه های پریان، تولد قهرمان ابعاد اسطوره ای و افسانه ای چشمگیری دارد. زمینه های تولد قهرمان و چگونگی آن ها بر زندگی پسین او اثر می گذارد و موجب شگفتی های بسیار در آینده اش می شود. در بیشتر داستان هایی که خویشکاری تولد در آن ها برجسته است، موانعی در تولد قهرمان پدید می آید که کهولت والدین یا ناتوانی آنان برای داشتن فرزند ازجملة آن هاست. نکتة در...

فرانسوا مورباک یکی از پیشگامان رمان نویسی در ادبیات فرانسته محسوب می شود. از جمله آثاری که بسیار مورد توجه منتقدان و کارشناسان ادبی قرار گرفته است ، همین کتابی است که این پایان نامه در مورد آن به بررسی می پردازد. در واقع در این پژوهش سعی شده است تا از ورای مفاهیم کتاب به نگرشی کلی در مورد شخصیت انسانهایی دست یابیم که همچون قهرمان داستان، دچار نوعی کمبود ناشی از عدم شناخت خویشتن شده اند. از سویی...

تئاتر سبث یکی از برجسته ترین آثار داستانی است که به طور قابل ملاحظه ای برخی از کاربردی ترین مفاهیم روانکاوی را مورد توجه قرار داده است. فروید به عنوان برجسته ترین تئوریسین و لاکان به عنوان یکی از اشخاص تاثیرگزار این حوزه، مفاهیمی از قبیل هویت، عقده ادیپ، فالوس، مرگ و زندگی و سوگواری را روانکاوی کرده اند. محقق در مطالعه حاضر، این مفاهیم را در رمان تئاتر سبث اثر فیلیپ راس (1995) بررسی کرده است. ...

کهن الگوها انگاره هایی یکسان و مشترک در ذهن و ضمیر ناخودآگاه افراد بشر هستند که در هر عصری به شکل باورهای رایج آن دوره خود را نشان می دهند و بازشناسی تحوّلات و دگرگونی های آن ها می تواند شناخت ما را در مورد جریان های عمیق فرهنگی، اخلاقی و مذهبی در دوره های تاریخی افزایش دهد. یونگ در آثار خود از کهن الگوهای متعدّدی نام می برد و هر یک از آن ها را به تنهایی و در پیوند کلّی با هم، در شمار پرمعناترین ت...

مطالعه ی کنونی به بررسی و بحث رمان بسی هد با عنوان " مسئله قدرت" میپردازد. الیزابت قهرمان دو رگه ی داستان از زادگاهش ، افریقای جنوبی ، به تبعیدی خود خواسته در کشور باتسوانا میرود. این تحقیق میکوشد سفر الیزابت را دردو شکل فیزیکی و روحانی به تصویر بکشد. الیزابت همزمان با تبعیدش از افریقای جنوبی شاهد سه دوره مختلف استعمار ، ناسیونالیسم پسا استعمار و فراناسیونالیسم که دنیای الیزابت به عنوان یک دو...

در این جستار تعامل ادبیات (رمان) و سینما با جامعه ی ایرانی در دهه های 30 تا 50، مورد بررسی قرار گرفته است. رویکرد اصلی این پژوهش نیز تاکید بر نقش گفتمانها و ایدئولوژیهای حاکم بر فضای جامعه با تکیه بر جریان روشنفکری بوده است. در این راستا جدال سنت و مدرنیته مهمترین مولفه، به شمار می رود که شیوه های زیست، اندیشه و ادراک حسی را تنوع بخشیده است. متاثر از چنین جدالی، ادبیات و سینما به عنوان شیوه های...