تحلیل گفتمان، امروزه گرایشی بین رشته ای در مجموعه دانشهای علوم انسانی و علوم اجتماعی است. این رویکرد در ادبیات از اواسط دهه 1960م تا 1970م، ظهور کرده است و از اندیشه های زبانشناسان، نشانه شناسان، محققان هرمنوتیک و آرای میشل فوکو سرچشمه می گیرد. این اصطلاح را نخستین بار زلیگ هریس به کار گرفته است. تحلیل گفتمان انتقادی، رویکردی نو از تحلیل گفتمان است و امروزه شاخه مهم آن به شمار می رود. این شیوه ...

دوران تیموری زمانۀ تقابل گفتمان دو نهاد امارت و وزارت است. این دو نهاد و دیدگاه‌های وابسته به آن‌ها، رویکرد وزارت‌محور به نمایندگی از وزرا و طرف‌داران آن‌ها و رویکرد امارت‌محور با محوریت امرا و حامیان‌شان، هدایت‌گر جریان‌های سیاسی و اجتماعی عصر تیموری بوده‌اند. در این میان نقش مؤلفان دوران تیموری در توصیف، تفسیر، و تبیین دو گفتمان مذکور حائز اهمیت است. از جملة این افراد، در جبهۀ گفتمان امارت‌مح...

گفتمان خاورمیانه ای جمهوری اسلامی ایران دکتر حسن بشیر تاریخ دریافت: 13/08/1387 تاریخ پذیرش: 11/10/1387 چکیده ایران پس از انقلاب اسلامی، گفتمان ویژه ای را در سطح جهان و به ویژه، در خاورمیانه به وجود آورده است که نه تنها اختلاف اساسی با قبل از انقلاب داشته بلکه ماهیت آن نیز متفاوت است. این تفاوت بر سه محور «اسلام گرایی»، «استقلال گرایی» و «وحدت گرایی» متکی است. اسلام گرایی پایۀ اصل...

چکیده: عصر صفوی دوره‌ای مهم در صورتبندی گفتمان هویت سیاسی- اجتماعی ایران است. در این دوران، پس از سال‌ها فترت، حکومتی مستقل، فراگیر، انحصاری، قدرتمند و دارای ایدئولوژی ویژه سیاسی شکل گرفته و با کاربست سخت و نرم افزارهای قدرت جامعه را همسو با خویش متحول نمود. مدارهای سازنده سیاست و امر سیاسی در عصر صفوی دستخوش بازاندیشی و مفصل‌بندی‌دگرباره گردید. در این دوره اندیشه و عمل سیاسی- اجتماعی ایرانیان،...

عناصر گفتمان امام خمینی (ره) در واکنش به تبعات سیطره گفتمان مدرن بر ذهنیت فردی و جمعی، حول محور اسلام سیاسی فصل بندی می شوند و به نظر می رسد این گفتمان به دلیل انطباق با نظام صدقی جامعه ایران می تواند به هژمونی دست یابد و نظام معنایی خود را در ذهنیت جمعی اجتماعی تثبیت کند. بر این اساس سوژه ها وکارگزاران، جهان و پدیدارهایش را در بستر گفتمان امام معنادار می یابند، امری که از یکسو بی تردید در نحو ...

قدرت به دلیل محوریت در علوم سیاسی موضوع علم سیاست شده است که با تمامی مولفه هایش متشکل از اندیشه سیاسی است و پرداختن به آن بسیار قابل تأمل است. این مفهوم که در میان مفاهیم موجود در اندیشه سیاسی بسیار پررنگ و برجسته جلوه می کند، موضوع این رساله است که در کلیله و دمنه بررسی می شود. بنابراین قرار است مهمترین مولفه های گفتمان قدرت سیاسی، اجتماعی و دینی در آن مورد مداقّه قرار گرفته که هدف از آن شناخت...

چکیده مهم ترین شرط باز تولید سلطه و اقتدار سیاسی، دسترسی به گفتمان هایی است که سلطه حاکمان سیاسی را در افکار عمومی مشروعیّت بخشد. رسانه های جمعی، مراکزآموزشی و دانشگاهی، نهادهای مدنی، اجتماعی، مذهبی در باز تولید سلطه و اقتدار در جامعه مهم ترین نقش را ایفا می کنند. تحلیل انتقادی گفتمان به عنوان یکی ازرویکردهای تحلیل، لایه های پنهان زبان را در متون شفاهی و کتبی به منظور نشان دادن چگونگی شکل گیر...

انقلاب اسلامی باعث شکل­ گیری گفتمان و نظام معنایی جدیدی در ایران شد. یکی از گونه­ های  بررسی ومطالعه پدیده­ های سیاسی، تحلیل آن­ها بر اساس روش تحلیل گفتمانی است. نظریه تحلیل گفتمان لاکلا وموفه یکی از غنی­ ترین نظریه­ ها در حوزه تحلیل گفتمان می­ باشد. پرسش اصلی این مقاله آن است که بر اساس نظریه یاد شده، مفصل­ بندی مفاهیم، فرایند هویت­ یابی و استقرار گفتمان انقلاب اسلامی ایران چگونه بوده است. در ...

انقلابی‌گری از موضوعات بسیار مهم و قابل بررسی در حیطه اندیشه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران است و ضرورت دارد از دریچه ارزش‌های بومی و اسلامی درباره آن سخن گفته شود، به همین سبب در مقاله حاضر به بررسی این موضوع در اندیشه سیاسی رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای پرداخته و به این سؤال پاسخ داده شده است که: اجزای گفتمان انقلابی‌گری در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای چیست؟ با توجه به اینکه در بیانات م...

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تحولات گسترده ی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در ایران، منجر به شکل گیری گفتمان های مختلف شد. هدف از این پژوهش، بررسی جامعه شناختی این تحولات در دو سال آغازین پس از انقلاب و چگونگی انعکاس آنها در شعر مقطع زمانی مذکور است. بر اساس دیدگاه های سیاسی- اجتماعی، این گفتمان ها را می توان به سه دسته ی کلی 1- لیبرال- دموکرات 2- مارکسیستی و سوسیالیستی و 3- اسلامگرا و مکتبی تقسیم کرد...