ابن ادریس حلی ( 543-598 ه. ق.) ، فقیه بزرگ شیعی ، بدان جهت که با نگارش « کتاب السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی » سد حدود یک قرن رکود اجتهاد را ، با جسارت علمی خویش شکست و دیگر بار باب اجتهاد را گشود جایگاهی بس والا در فقه شیعه دارد. کتاب ارزشمند او یک دوره فقه را بگونه ای استدلالی مورد بررسی قرار می دهد و دارای اختصاصاتی است که نویسنده کوشیده است فهرست وار بدانها بپردازد. عمل نکردن به اخبار آحاد ،...

این پایان نامه با عنوان ابن مسعود و روایات تفسیری او در دو فصل تدوین شده است . در فصل اول به طور اجمال در باره ابن مسعود ، اصل و نسب او، مقام علمی او ، شاگردان او ، روش تفسیری او بحث شده، و در فصل دوم روایات تفسیری او آمده است . مفسر در تفسیر آیات ، از خود آیات قرآن ، احادیث نبوی ، سبب نزول و اجتهاد شخصی بهره برده است . او در تفسیر آیات از علوم قرآنی مثل : محکم و متشابه ، مکی و مدنی ، تشبیه و ت...

روش نظریه‌پردازی به­صورت عام و روش اکتشاف نظریة اسلامی از منابع و متون دینی به­صورت خاص از دغدغه‌های مهم پژوهشگران معاصر است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که «چگونه می‌توان از منابع و متون دینی به اکتشاف و استنباط "نظریه"‌ پرداخت؟». نویسنده با هدف ارائة روشی نو و اطمینان‌آور در این باره، با اشاره‌ای به مفروضات معرفت‌شناختی و دین‌شناختی بحث، با نگاهی کلان به نظام فکر اسلامی و با استفاده ...

مصلحت، وصفی مترتب بر حکم شرع، تشخیص صلاح از فساد و خیر از شر است. پیشینه طولانی مصلحت نزد شافعیه و امامیه، مطالعات تطبیقی را موجه می­‌نماید. شافعیه مصلحت­‌اندیشی را نوعی استدلال­‌کردن دانسته و با گسترش دامنه قیاس هر نوع اجتهاد مبتنی بر مصلحت را پوشش داده­‌اند. ایشان از ادراکات عقلی و تطابق مسائل نوین با ادله موجود، به اجتهاد به رأی، قیاس و استصلاح روی آوردند. امامیه ادراکات یقینی عقل را حجت دان...

درکتاب مقایسه ادیان از منظر فقه، یهودیّت و اسلام، که ترجمه فصلهای دوم تا پنجم آن در این رساله ارائه شده است، مشخّصه های فقه اسلامی و فقه دین یهود در کنار هم نشانده شده اند که این کار، فضای مناسبی را برای فهم بهتر شریعت هر یک از این دو دین توحیدی مهیّا می کند. آنچه به عنوان منابع مکتوب در فصل اول رساله مطرح شده قرآن، و کتابهای فقهی مثل رساله شافعی و موطّأ مالک، صحیح بخاری و مسلم و در بخش یهودیّت، تور...

پژوهش حاضر بر اساس این سوال اصلی طرح گردیده که حجیت قرآن در مقام اجتهاد بر پایه چه مبانی کلامی استوار است؟ برای پاسخ به این پرسش اقدام به تبیین فرضیه های زیر نموده ایم: 1- قرآن وحی الهی است. 2- قرآن جامعیت دارد و افزون بر مسائل اخلاقی و عقیدتی مشتمل بر احکام عملی نیز هست. 3- قرآن جاودانه است. 4- قرآن جهان شمول است. برای رسیدن به درستی این فرضیه ها، مطالب در قالب شش فصل سازماندهی گردید. در فصل ا...

یکی ازمهمترین ویژگیهای فقهای مکتب تشیع نسبت به دیگر مکاتب اسلامی مساله اجتهاد و تطبیق مسائل اجتماعی درهرعصری با شرع انور می باشد به تعبیر دیگر اجتهاد به فقها این اجازه را داده است که درهر عصری مسائل مبتلا به اجتماع خود را با شرع مطابقت بدهند و بتوانند آن را در احکام مستحدثه زمان خود بکار برند. این مساله باعث اختلافات اندک اما قابل توجهی در حوزه ی فقه شده است واین خود از نشانه های پویایی فقه ش...

البیان فی تفسیرالقرآن، اثر فقیه شیعی معاصر، آیت الله سید ابوالقاسم خویی (متوفی 1371 ش ) است. این کتاب از دو بخش تشکیل شده است : مقدمه ای در علوم قرآن و تفسیر سوره حمد . با وجود توجه گسترده به بخش علوم قرآنی این اثر، متأسفانه بخش تفسیری آن چندان مورد توجه و ژرفکاوی های پژوهشی واقع نشده است . این در حالی است که به نظر می رسد در این بخش، مباحث ارزشمندی از جهت محتوا و روش شناسی تفسیر قرآن ارائه شده...

این پایان نامه به بررسی بخشی از دیدگاه های آیت الله شهید مرتضی مطهری، آیت الله شهید دکتر بهشتی و امام موسی صدر در زمینه ی ارتباط احکام اسلامی و مقتضیات زمان می پردازد. هر سه اندیشمند بزرگوار، به دخیل بودن عنصر زمان در تغییرپذیری احکام معتقدند. اما ملاحظات خاص و زاویه ی دید ویژه ی هر یک از آنان در جریان پژوهش بررسی خواهد گردید. در مطالعه ی موجود، با تکیه بر منظومه ی فکری این سه فقیه بزرگوار، ت...

کتاب مرجعیت شیعه از آغاز تاکنون نوشته آیت الله محمدعلی تسخیری، تلاش می کند راه تازه ای فراروی مرجعیت شیعه قرار دهد. نویسنده ضمن نقد لزوم اعلمیت مرجع، پیشنهاد می کند که مرجعیت از حالت متکثر به مرجعیتی متمرکز و با محوریت ولایت شخص مرجع تبدیل شود. او این الگوی مرجعیت را مناسب روزگار معاصر و تحولات رخ داده پس از انقلاب اسلامی می داند. عنوان کتاب با محتوایش تناسبی ندارد و متأسفانه ارجاعات کتاب در پا...