بعد أن فرغ علماء النحو من جمع المادة اللغویة التی أرادوا تقعیدها من وسط شبه الجزیرة العربیة، و بعد أن نسقوها و صنفوها تحت عناوین بارزة تستغرق جمیع مناحی الکلام العربی و مرافقه، بعد القیام بکل تلک المراحل المنهجیة اعتقدوا بوجود مرحلة منهجیة أخری أوجبوا علی أنفسهم إنجازها و القیام بها، و هذه المرحلة هی عملیة التعلیل؛ فذکروا لکل ظاهرة من ظواهر اللغة، ولکل مسألة من مسائل النحو و الصرف علة لتساعد عل...

تسهیل نحو در عصر جدید حاصل شکوِه از دشواری نحو، کاربردی نبودن قواعد و حرکت های ضد فرهنگی در محو عناصر اصلی زبان یعنی اعراب و خط می باشد. دشواری نحو خود ناشی از پر و بال دادن قواعد نحوی به علّت اجتهاد و استنباط شخصی هر نحوی در این دانش و عدم مدیریت صحیح در جمع آوری اطلاعات نحوی بود. البته وجود قبائل مختلف با لهجه های مخصوص به خود، هم در این زمینه سهیم بود و شاید خودنمایی نحویان جدید در شناساندن خو...

الإیجاز علی ضربین: قصر وحذف. ولکلا الضربین منزلة عالیة من اللغة وأثر فی العربیة عظیم. أمّا الحذف یکون بالاستغناء عن شی‏ء من اللفظ إما جملة أو أقلّ‏ منها أو أکثر من جملة، ویکون ترک هذا المحذوف وطرحه أحمد من ذکره. یرتبط الحذف ارتباطًا وثیقًا بمعنی القول ودلالته وقدرته علی التأثیر. یشترک الحذف بین النحو والبلاغة وقد اهتمّ بها النحاة والبلاغیون من جوانب عدیدة منها: الفوائد والأسالیب والأدلة والشروط والأ...

در این پایان نامه که به شرح کتاب «علل النحو» اختصاص دارد،ابتدا به بررسی پیدایش علم نحوو مکتب های نحوی پرداخته شده است وپس از آن،زندگی فردی و اجتماعی ابن وراق،جایگاه او در نحو،آثارش به ویژه کتاب «علل النحو» مورد بررسی قرار گرفته است.همچنین با توجه به عنوان کتاب و موضوع آن که پیرامون مسائل و علل نحوی است،تاریخچه ای از تعلیل نزد علمای نحو،انواع و اقسام آن، مطرح شده است.و در نهایت،در فصل سوم، مباحث...

کثُرت الدراسات فی تقویم محاولات التجدید والتیسیر فی اللغة العربیة. هناک باحثون لهم دور کبیر فی محاولات التجدید منهم، تمام حسان الذی ینادی بالتجدید فی ترتیب الأفکار والنظریات اللغویة وقد ذکر آرائه التجدیدیة فی کتابه المعروف اللغة العربیة معناها و مبناها حیثُ تحدَّث فی الفصل الخامس من هذا الکتاب عن «القرائن» اللفظیة والمعنویة.جاءت فکرة «تضافر القرائن» لإیضاح المعنى الواحد المتمثل أساساً فی تفکیک بنیة ...

یعتبر أسلوب الاشتغال -بوصفه باب من أبواب النحو- أحد الأسالیب البیانیه الذی استعمل فی القرآن الکریم، وهو یعنی أن یتقدّم اسم ثم یذکر عامل عمل فی ضمیر ذلک الاسم المقدم أو فی اسم مضاف إلی ضمیر ذلک الاسم المقدم أو عمل فی اسم متبوع لتابع مضاف إلی ضمیر ذلک الاسم المقدم. أحکام الاشتغال کثیره مع أن هذا الأسلوب استعمل فی القرآن 43 مره، وقد اتفق علی کون هذا الأسلوب اشتغالاً فی سبعه، ولا توجد نماذج لأکثر وجو...

الملخّص تکوّنت فی مصر مدرسه تعرف بالمدرسه المصریّه کان شیوخها من الصحابه الّذین رحلوا إلیها أیّام الفتح ونزلوا فی موضع الفسطاط والأسکندریّه، ثمّ جاءت طبقه التابعین، وکان منهم أئمه ودعاه، ومن هولاء: أبو رجاء الأزدی کان من جلّه العلماء العاملین، ارتفع بالتقوی. وعلماء هذه المدرسه فی النحو لم یکونوا إلاّ تابعین لعلماء البصره أو الکوفه، ولم یتجاوزوا الاجتهاد فی الفروع. لایزال الباحثون یبحثون عن موضوعات ال...

أبوالأسود الدولی ، (او ظالم بن عمرو) من أبرز شخصیات صدرالأسلام، و من الطلائع المبدعه و الرموز البارزه التی کان لها الدور الأکثر فاعلیه فی ترسیخ الفکرالاسلامی فی مختلف أبعاده و جوانبه، فهو مخضرم تابعی ، تألق نجمه فی مختلف میادین العلم و الأدب، لاسیما عصر خلافه أمیرالمومنین، علی بن أبی طالب (ع)، أبوالأسود فضلاً عن کونه من رجال السیاسه، و الفقاهه، و الروایه، و القضاء و الحرب، فهو من الشعراء المجیدی...

قصدت هذه الدراسه الکشف عن الوظائف الصرفیه والنحویه لقواعد الإملاء العربی، وذلک، بتبیان الحاله التی کانت علیها الکتابه العربیه قبل التقعید الإملائی، والحاله التی آلت إلیها تلک الکتابه بعد التقعید، ومن ثم، الکشف عن محاولات الإملائیین فی تثبیت أشکال کتابیه محدده علی حساب أشکال أخری، علی أن یؤدی الشکل المعیار والمقیس وظیفه صرفیه أو نحویه، أو أن یؤدی الوظیفتین کلیهما. کما، وخلصت الدراسه إلی أن کثیراً...