کتاب «شرح شطحیات» روزبهان بقلی شیرازی (606- 522 هجری) با گردآوری سخنان و رفتارهای شطح آمیز عرفای بزرگ و تلاش در تأویل آنها، جایگاه یکه ای در بین آثار منثور ادبیات عرفانی فارسی دارد. بررسی ساختاری حکایات این کتاب می تواند به شناخت الگوی حاکم بر حکایات شطح آمیز و در نتیجه شناخت بیشتر عرفان و مقول? شطح منتهی شود. در این پژوهش با آگاهی از اهمیت کتاب از این جنبه، کوشیدیم تا حکایات آن را بر پای? روش ...

سعدی در آثارش برای پرورش معانی تربیتی و اخلاقی خود، از آموزه‌های علوم دیگر، از جمله دانش طب و علم تشریح که مقدّمه طب است، بهره برده است. در حوزه علم تشریح سخنان سعدی، غالباً، با مطالب بخش تشریح کتب طبی قدما مطابقت دارد، مثلاً وی اصل و مایه منی و شیر را خون می‌داند که در کتب تشریحی نیز عیناً همین معنی آمده است. در آثار سعدی نام بیماری‌های متعددی آمده است که مهم‌ترین آنها بیماری رشته، تب، مالیخولیا و...

کتاب چهار مقاله نظامی عروضی سمرقندی از کتب بسیار مهم پارسی در قرن ششم است . که حاوی چهار مقاله در فن، دبیری، شعر، نجوم و طب است. در مقاله طب و هدایت طبیب نکات بدیعی از اخلاق پزشکی بطور بسیار فشرده بیان شده است و این مطالعه با هدف بررسی اخلاق پزشکی دراین مقاله انجام شده است. روش این یک مطالعه کیفی از نوع تحلیل محتوی است. که مطالب مربوط به اخلاق پزشکی درمقاله طب و هدایت طبیب استخراج و مورد تجزیه ...

 مولانا فخرالدّین علی صفی، از نویسندگان قرن دهم هجری و دارای تألیفات متعددی، از جمله کتاب ارزشمند و ماندگار «لطائف الطّوائف» است. این کتاب، مجموعه ­ای از حکایات طنزآمیز مربوط به گروه­ ها و طبقات مختلف اجتماعی است که با آیات قرآن کریم، احادیث پیامبر (ص)، ائمّة اطهار (ع) و ضرب­ المثل­های عربی آراسته شده ­است.  صفی در این کتاب، به­شدت از منابع عربی و فارسی پیش از خود متأثّر شده ­است. در این پژوهش، از ...

یکی از مهم ترین و بارزترین ویژگی های آثار روایی کهن ادبیات فارسی (نظم و نثر) تصویرکردن و نشان دادن مفاهیم اخلاقی، سیاسی به صورت روایت در شکل های گوناگون: حکایت، تمثیل و لطیفه است. از جمله ی این آثار دو کتاب کلیله و دمنه و مرزبان نامه است. به دلیل استفاده ی نویسندگان این دو اثر از سبک فنی و مصنوع، درک و مفاهیم این دو اثر برای مخاطب در عصر حاضر دشوار شده است. حفظ و احیای محتوا و درون مایه ی این آ...

تذکره الاولیاء تألیف فریدالدین عطار نیشابوری کتابی در شرح احوال عرفای سرشناس اسلامی است. که شامل حکایات واقوال ایشان می باشد. واین حکایات واقوال بنا برآنچه درشیوه ی تألیف اینگونه کتب معمول بوده یا به واسطه ی ذکر سلسله اسنادی که ازطریق راویان سینه به سینه نقل شده اعتبار می یافته ، و یا با توجه به نقل از منابع معتبر و متقدم صوفیه ، که قاعدتاً اعتبار حکایات و اقوال این دست متون به واسطه ی تأثیرپذیر...

امیرخسرو دهلوی(651- 725ش) از عارفان نامدار پارسی‌گوی هندوستان، در نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او در مثنوی­سرایی تابع نظامی گنجوی است. یکی از مثنوی‌های امیرخسرو که به تقلید از «هفت پیکر» نظامی سروده منظومه «هشت بهشت» است. او در تدوین حکایات «هشت بهشت» به کتاب «جواهر الأسمار» عماد بن محمد الثغری نظر داشته است. امیرخسرو</em...

مأخذشناسانِ مهم ترین کتاب عرفانی فارسی قرن نهم هجری قمری یعنی «نفحات الانس من حضرات القدس» اثر «عبدالرحمان جامی» به دلیل عدم آگاهی بر وجود نسخه خطی فارسی منتشر نشده «تحفه المرشدین من حکایات الصّالحین» و یا عدم تطبیق محتوای این نسخه با محتوای «نفحات الانس»، سهم قابل ملاحظه ای از این نسخه خطی را در نفحات الانس نادیده گرفته و یا سهم آن را به «روض الریاحین من حکایات الصّالحین» داده اند. در واقع تحفه ا...

ترجمه رساله قشیریه، یکی از متون مهم عرفانی است. قشیری برای القای مضامین عرفانی در این کتاب از حکایت‌پردازی بهره گرفته است. حکایات او بیشتر در باب کرامات و معجزات دینی است که بسیاری از آن‌ها جنبه غیرواقعی و تخیلی دارند. او در حکایت­های خود از مؤلفه­های داستان‌نویسی استفاده کرده است. دراین‌بین، پردازش عنصر شخصیت از بنیادی­ترین ساخت‌مایه­های عناصر داستان قلمداد می­گردد که در این مقاله قابل‌بررسی ا...

فرج بعد از شدّت از جمله آثار ارزنده‌ی قرن ششم به شمار می‌رود که در بردارنده‌ی مسائل اخلاقی و اعتقادی همانند صبر در برابر سختی‌ها، توکل به خداوند در حل مشکلات، ایثار و از خودگذشتی، انسان‌دوستی، امیدواری در نیل به آرزوها با توکل به خداوند است. همان‌گونه که از عنوان کتاب برمی‌آید، نویدبخش گشایش و فرج برای انسان‌هایی است که خود را در معرض مصائب و سختی‌ها می‌بینند. درواقع، نویسنده، با بهره‌گیری از آی...