ریشه‌یابی معنایی عبارت نوظهور «ولایت تکوینی» نزد متکلمان مکتب بغداد اهمیت فراوانی دارد و این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی، اندیشه متکلمان بغداد را در مسئله «ولایت تکوینی» بررسی می‌کند. برخی از عالمان معاصر برای ولایت تکوینی شاخصه‌هایی مانند: خلق ایجادی کل یا بخشی از عالم توسط اولیا (علت فاعلی‌بودن اولیا برای عالم)؛ ابقای وجودی کل یا بخشی از نظام عالم توسط اولیا (اولیا علت ابقای عالم باشند)؛ تدب...

مصورسازی کتب علمی از دیرباز مرسوم بوده است و کتاب های علمی با ارزشی پس از اسلام در ایران و سایر ممالک اسلامی مصور گردیده است. تصاویر این نسخ به دلیل مضامین علمی از ویژگی خاصی برخوردار است. یکی از نسخ علمی تصویر شده که جزو اولین نسخه های تصویری در این زمینه به شمار می آید کتاب الحشایش است که بخش عمده آن مربوط به گیاهان دارویی است. این کتاب ترجمه کتاب د ماتریا مدیکا از تالیفات داروشناس و گیاه شنا...

چکیده پژوهش حاضر که با هدف شناسای چگونگی ارتباط انسان با اشیاء در نقاشی و استمرار ویژگی ارتباط پیکره با اشیاء در نقاشی مکتب اصفهان تا دوره اول قاجار تنظیم شده است می تواند کاربرد فراوان در حوزه های پژوهشی و آموزشی در خصوص ترکیب بندی و اصول آن خصوصاً ترکیب بندی در تک پیکره نگاری باشد. مسئله پژوهش حاضر این است که اشیاء چگونه نقشی می توانند در ایجاد ترکیب بندی در آثار هنری داشته باشند که تمرکز ...

دوره صفویه از سال های 905تا 1135 ق 1499-1722م را شامل می شود که شاه اسماعیل موسس حقیقی سلسله صفویه بود و مذهب تشیع را مذهب رسمی اعلام کرد .این دوره تاریخی خود در برگیرنده پنج مکتب نقاشی است که شامل تبریز، قزوین ،مشهد ،شیراز و اصفهان است که بعضا خود این مکتب ها نیز قابل تقسیم اند و بنابر تغیر پایتخت سیاسی کشور در هر مرحله یکی از مکاتب رونقی افزونتر یافته و پر رنگ تر جلوه گر شده است .به موازات تغ...

ابن سینا بر متکلمان شیعه و سنّی از مهم ترین مباحث مطرح در ابن سینا پژوهی و کلام پژوهی است. یکی از پیامدهای گسترش فکر فلسفی ابن سینا در دوران میانی، تکوین مکتب کلام فلسفی در میان اهل سنت به همت فخر رازی و نزد امامیه به دست نصیر الدین طوسی بود. ورود آموزه های فلسفی ابن سینا به مجادله های کلامی، سبب تحولاتی شگرف در نحوۀ پرداخت متکلمان امامی به مسائل مختلف کلامی شد. در مقالۀ حاضر با مقایسۀ مباحث معر...

در قرن نهم هجری در دوره تیموری، که یکی از پربارترین دوره های هنری در تاریخ فرهنگ ایران زمین به شمار می آید، با حمایت سه فرزند شاهرخ، دو شاهنامه بایسنقری (833 هـ.ق) با 22 نگاره و شاهنامه محمد جوکی (848 تا 843 هـ.ق) با 31 نگاره در مکتب هرات و شاهنامه ابراهیم سلطان (833 هـ.ق) با 43 نگاره در مکتب شیراز کتابت و نگارگری شد. در میان این سه شاهنامه، در برخی از نگاره ها تصویر موجودات غریبی به ...

هنگامی که به نگرشهای آن دوره نیز نگاهی می افکنیم همچنان حیرت افزوده می گردد. زیرا هم عنصر زمان و هم عنصر مکان در سلسله مراتب وجوداز خاک تا افلاک تلطیف می گردند و گونه دیگری یعنی عدم کوشش نگارگر برای ایجاد وهم بعد سوم، حضور نور در همه جای تصویر، نبود سایه روشن، همارایی بر اساس هندسه کیفی، و دیگر عناصر توجه می شود، این پرسش در اندیشه شکل درنگی ژرف نگرانه بر نگاره های ایرانی پدید آمده در مکتب هرات...

در قرون میانه‌ی اسلامی، جناح‌های مذهبی متفاوتی در بغداد حضور و فعالیت علمی داشتند. مشرب علمی بعضی از این گروه‌های مذهبی، نظیر جماعت اخوان‌الصفاء و مکتب متکلمان و محققان امامی بغداد، فلسفی و کلامی بود. با وجود آنکه مشرب علمی این دو جناح به یکدیگر نزدیک می‌نماید، اما با بررسی تطبیقی آرای این دو گروه روشن می‌شود که در بعضی از مسائل با یکدیگر اختلافات مبنایی و جدی داشتند. <st...

مکتب عرفانی بغداد تقریباً از اوایل سده دوم هجری و اندکی پس از تأسیس بغداد، توسط برخی از صوفیان، از جمله معروف کرخی، در این شهر شکل گرفت و بعد از او از طریق سری سقطی ادامه یافت تا نهایتاً به وسیله جنید بغدادی شکل کامل خود را به دست آورد. این مکتب در قرن چهارم به پشتوانه آموزه های جنید و توسط شاگردانش هم‌چون شبلی، واسطی، جریری و... به اوج شکوفایی خود رسید. مهم‌ترین وجه تمایز پیروان این مکتب، تقید و...

چکیده پوستر در لهستان از جایگاه ویژه ای برخوردار است و پوسترسازان لهستانی با تکنیکهای دستی و تصویرسازیهای قوی، استفاده از نماد، استعاره، طنز و تأثیرپذیری از سبکهای هنری جهان به خلق پوسترهای بدیع و متفاوت هنری دست زده اند و این موجب شده که آنها در یک مکتب جهانی با عنوان مکتب پوستر لهستان قرار گیرند . با این حال در طول دهه های متوالی پوسترهای لهستان دستخوش تغییراتی شده اند . از آنجا که تا کنو...