بسیاری از کتیبه‌های نستعلیق قاجار، توسط خوشنویسانی مانند آقا محمد باقر سمسوری و فتح الله جلالی، که در زمره‌ پیروان میرعماد و محمد صالح اصفهانی به شمار می‌روند، نوشته شده است. اصلی‌ترین سوال این پژوهش بنیادی این است که مهمترین تحولات فرمی و ساختاری کتیبه‌های نستعلیق در مساجد قاجاری اصفهان چیست؟ بدین جهت، ضمن بررسی جامعه آماری مورد نظر، بر اساس روش نمونه‌گیری طبقه بندی پسین، نتایجی قابل توجه حاص...

در این پژوهش توجهی خاص به نقطه از منظر عرفانی و محتوایی در خوشنویسی و همچنین از بعد کاربردی آن در خط نستعلیق شده است. در این تحقیق ، تلاش شده است که جایگاه اصلی نقطه در خط نستعلیق به صورت زیبایی شناسی بررسی شود و اهمیت آن در عرصه های مختلف مورد ارزیابی قرار گیرد. این مطالعه با این هدف انجام می شود که نقطه را از جنبه های مختلف و ابعادی فراتر از عنصر تجسمی صِرف، مورد مطالعه قرار داده و ارتباط می...

پس از آنکه اعراب با استفاده از الفبای خطوط پهلوی موفق به تهیه الفبای خطوط کوفی و نسخ قدیم شدند، بتدریج ایرانیان خطوط دیگری از قبیل ثلث، توقیع، محقق، رقاع و ریحان را بوجود آوردند و سپس دو خط دیگر ایرانی تعلیق وشکسته وضع گردید. تا اوایل قرن هشتم هجری خطوط متداول در ممالک اسلامی اقلام معروف به اقلام ششگانه بوده است و در اواسط قرن هشتم از ترکیب دو قلم توقیع و رقاع خط دیگری بوجود آمد که به تعلیق موس...

در فصل اول سعی نموده ام تا خواننده را با تاریخ پیدایش و تحول خط در جهان آشنا نمایم و در این رهگذر با توجه به مطالعات تاریخی و دریافتهای شخصی منشاء پیدایش خط را در سه مقوله "نظریه اساطیری"، "نظریه دینی" و "نظریه علمی" مورد بررسی قرار دهم. فصل دوم اختصاص به بیان تاریخ و سیر تحول خط در ایران باستان دارد. در این مبحث خطوط مختلف و رایج در ایران را از عنصر هخامنشیان تا دوره ساسانیان به خوانندگان معرف...

خوش­ نویسی در حقیقت، آشکارکنندۀ‌ زیبایی در عـالم هنر است که در دورۀ معاصر بسترهای نوینی را فراتر از قالب سنتی خود داشته و به شکل وسیعی در قالب تحریرات رایانه­ ای نمود پیدا کرده است. تحریرات رایانه ­ای تابع اصول و قواعد سنتی خط بوده و به واسطۀ نرم­ افزارها و قلم ­های خوش ­نویسی ایجاد می­ شوند. بحث در مورد زیبایی، امر زیبا و زیبایی هنری حاصل مواجهه با اثر هنری از دیدگاه‌های مختلف بوده و از هر سو،...

دست، با هدایت قلم بر کاغذ ابزاری مهم در نوشتار و خوشنویسی است. با توجه به موقعیت متقابل دو دست و تفاوت‌های راست‌دستی و چپ‌دستی، می‌توان از وجود و چگونگی رابطۀ دوسویه یا تک‌سویه میان ویژگی‌های حرکتی در دست‌برتری و خط پرسید. آنچه این پرسش را برجسته‌تر می‌سازد معدود نظرات پراکنده‌ و ناهمخوانی است که به‌نحوی از مسائل چپ‌دستان در خط و خوشنویسی حکایت دارد و باورهای مختلفی را دربارۀ تناسب جهت نوشتاری ...

شهرت سلطان‌علی مشهدی (841-926ق.) در خوشنویسی با خط نستعلیق، به دو موضوع کثرت کتابت نُسخ خطی نفیس در سایه‌ی حمایت حکومت تیموریان همچنین تألیف اولین رساله‌ی آموزشی در خط نستعلیق در سال 920 هجری ق. برمی‌گردد. در میان آثار متعدد سلطان‌علی مشهدی، نسخه‌ای بدون تاریخ از بوستان سعدی با قلم خفی نستعلیق در کتابخانه موزه ملی مَلک موجود است که از قوت قلم و پختگی قابل توجهی برخوردار است اما در کتاب‌های نسخه‌ش...

در میان خوشنویسان خط نستعلیق کمتر کسی باندازه ی سلطان علی مشهدی در دوره ی حیات هنری خود و در تعامل با طبقه حاکم و مردم، کسب شهرت نموده است. دلیل این امر را علاوه بر تلاشگری، ذوق و هوشمندی سلطان علی مشهدی، در چهار موضوع ذیل می توان جستجو نمود؛ 1- بیش از پنجاه سال اشتغال و اشتهار وی به امر کتابت 2- تدوین اولین رساله ی آموزش خوشنویسی در خط نستعلیق 3- حمایت شخصیت های هنردوست و هنرپرور حکومت تیموریا...

خوشنویسی، از معدود هنرهای سنتی است که با توجه به مشخصات هندسی­­‌اش، فرم و قالب‌های مختلفی را تجربه نموده و به هنر مدرن معاصر، پیوند خورده است.در این نوشتار، به تحلیل نسبت‌های خط نستعلیق و ترکیب‌بندی حاصل از آن مبتنی بر فرایند ادراک گشتالت پرداخته و تلاش شده تا به سؤال ذیل پاسخ داده شود: چگونه می‌توان با استفاده از اصول نظریه‌ی گشتالت، روش و اصولی معرفی نمود که امکان سنجش ترکیب‌های متفاوت آثار خ...

خط شکسته یکی از خطوط سه گانه ی اصیل ایرانی است؛ که پس از خط تعلیق و نستعلیق به جهت سهولت در نگارش و سرعت بخشیدن در کتابت خط نستعلیق، در مکاتبات دیوانی به وجود آمد.این خط در طول دوران، دستخوش تغییرات مختلفی بوده که در جهت به رشد رساندن و زیباتر نوشتن آن، اساتید بسیاری قلم دوانیده اند. امروزه این خط به دو شیوه نوشته می شود: یکی ادامه شیوه قدما و دیگری شیوه نوین،که از لحاظ ترکیب بندی و نرمش حروف ن...