این مقاله به بررسی متنی و منبع شناختی یک روایت تفسیری می‌پردازد که نخستین بار در دو تفسیرالتبیان و مجمع البیان به نقل از امام باقر علیه السلام آمده است. مؤلف نشان می‌دهد که مأخذ شیخ طوسی در نقل این روایت، المصابیح فی تفسیر القرآن تألیف ابوالقاسم حسین بن علی معروف به وزیر مغربی (370ـ418 ق) بوده است. وزیر مغربی این سخن را به نحوی مبهم به «ابوجعفر» نسبت می‌دهد؛ اما این روایت نه در هیچ‌یک از منابع ...

به دنبال ابهام رفتن همیشه از سرگرمی های بشر از آغاز خلقت تا کنون بوده و شیرینی و حلاوت در کشف رازها و مبهمات،مطلبی بوده که بر دل و روح انسان ها مستولی می گشته. حال اگر این ابهام فردی باشد از تبار پیامبران، موضوع را پیچیده تر و لذت بخش تر می نماید. خضر(ع) از زمان تولد تاکنون ، رمزی است از رموز آفرینش و صحه ایست بر قدرت لایتناهی پروردگار بلند مرتبه.به دلیل شیرینی شناختش هر کسی رهسپار وادی تحقیق م...

از داستانهای مشهور در بارۀ خاستگاه بشر و سرآغاز زندگی انسان بر زمین، حکایت خلقت و هبوط آدم و حوا و گسترش نسل آنها ست. هم در عهد عتیق و دیگر آثار کهن دین یهود، و هم در قرآن کریم تحریرهای مختلف این داستان دیده می‌شود. به تناسب ذکر آن در قرآن، بحثهای مفصلی در بارۀ جزئیات حکایت را می‌توان در تفاسیر اسلامی نیز بازجست؛ جزئیاتی که هر یک برخوردار از خاستگاهی متفاوتند. پیشینۀ این داستان در ادبیات کتاب م...

تفسیر المیزان، با استفاده از«تفسیر قرآن به قرآن» و استخراج مقاصد الهی با استناد به آیات همگون، توانسته است مبهمات بسیاری از آیات الهی را تبیین کند و یکی از بی نظیرترین تفاسیر را به جهان اسلام تقدیم کند. یکی از ویژگی های برجسته «المیزان»، شیوه های نقد علامه طباطبایی، بر آرای تفسیری دیگر مفسران است، که در این مقاله نگارنده کوشیده است تا با مطالعه بیش از نیمی از تفسیر المیزان،  گونه های نقد را در ...

 شناسایى و بررسى روشهاى تفسیر آیات الأحکام قرآن توسط اهل بیت(ع)، است.  فهم هر متنى، نیازمند آشنایى با قواعد و اصول زبانى آن متن و دریافت سبک ویژه اثر است. اهل بیت(ع) نیز هم بر شناخت عمومى زبان و هم بر سبک ویژه قرآن جهت استنباط احکام فقهى از قرآن تکیه دارند. ایشان در بهره‌گیرى از آیات الأحکام به سه روش تمسک، تبیین و تدبر عمل مى‌کردند.  در شیوه »تمسک«، امام(ع)، براى بیان حکم، آیه‌اى را تلاوت مى...

چکیده بسیاری از ابیات دیوان شمس، اثر غنایی عظیم مولوی، به سبب سروده شدن در حالت جذبه و ناهوشیاری در هاله ای از ابهام یا بی معنایی است، ازاین رو تفسیرهای متعدد و گاه متناقضی را بر می تابد. مطمئن ترین شیوه برای شرح و رمز گشایی از مبهمات غزلیات مولوی رجوع به دیگر آثار سراینده ی آن، به ویژه کتاب ارجمند مثنوی معنوی است. ازین رو مقایسه این دو اثر بزرگ و یافتن مطالب و مواد مشترک آن ها علاوه بر اینکه ...

رساله حاضر پژوهشی است بر روی 5 غزل از دیوان حافظ (نسخه محمد قزوینی و قاسم غنی 1320) که از نظر آواشناسی، معناشناسی و دستور بررسی شده است . در بررسی آوایی این نتیجه بدست آمد که تعداد کل همخوانها بیشتر از واکه ها است . در میان همخوانها، همخوانهای انفجاری و در میان واکه ها، واکه پیشین باز پروقوع ترین واجها هستند. در این اشعار هجاهای کوتاه بیشتر از هجاهای بلند بکار رفته و تعداد هجای cvcc که بلندترین...

چکیده طومار، نسخه¬ی نوشتاری روایت¬های شفاهی است. نقّالان که قدرت باز آفرینی و تجسم و تخیل سرشاری دارند، به کمک این امتیاز و شاگردی نزد استادانِ فن و داشتن طومار به مهارت می¬رسیدند. معمولاً طومار¬ها از آغاز کار کیومرث تا پایان پادشاهی بهمن را شامل می¬شوند و نقّالان برای تدوین طومار¬های خود، علاوه بر روایات شاهنامه، از اخبار منظومه¬های پهلوانیِ بعد از فردوسی، مانند: گرشاسب¬نامه، بانوگشسب¬نامه و...، ...

منظور از تلقّیات عامیانه درباره فردوسی و شاهنامه، روایات، باورها و دانسته های عامّه مردم ایران  - به غیر از طبقه اهل قلم و فرهیختگان- است که هم خاستگاه و شیوه حفظ و انتقال آنها شفاهی بوده و هم برخلاف آگاهی ها و خواسته های دسته دیگر (ادبا و مورّخان) مجال کتابت نیافته است. بخشی از این روایاتِ شفاهی/ مردمی در جلد نخستِ مجموعه فردوسی نامه استاد انجوی شیرازی گردآوری شده است و بررسی تحلیلی و طبقه بندی آنه...

یکی از علوم ضروری برای تفسیر قرآن، آگاهی به سبب نزول آیات است. مفسران و قرآن‌پژوهان نیز به سبب نزول و نقش‌آفرینی آن در فهم قرآن توجه داشته، و به اشکال گوناگون از آن بهره برده‌اند. روایات سبب نزول می‌تواند کارکردهای گوناگونی همچون تعیین معنای واژه، تعیین زمان نزول آیات و سور، تبیین آیات الاحکام، تبیین مبهمات و متشابهات، تبیین جزئیات مربوط قصص قرآن به‌ویژه آیات مربوط به حوادث زمان پیامبر (ص) داشت...