زبان فارسی ازجمله زبان‌هایی است که در آن کانونی‌سازی[1] رخ می‌دهد. درنتیجۀ رخ‌دادِ این پدیده، که نمونه‌ای از قلبِ نحوی[2] به‌شمار می‌رود، سازۀ نحویِ کانونی شده یا در سطح ساخت ظاهری جابه‌جا می‌شود و یا در سطحِ صورتِ منطقی به جایگاهِ شاخصِ فرافکنِ کانون. یافته­ها  نشان می‌دهد که: (الف) حرکت کانونی‌سازی، قبل از بازنمون[3]، ضرورتاً منجر به خوانشِ تقابلی نمی‌شود، (ب) کانونی‌سازی شامل حرکتِ کلِ سازة کانونی‌شده د...

در این تحقیق، ساختار جملات اسنادی شده فارسی در چهارچوب دستور نقش و ارجاع که به دنبال تعامل میان ویژگی های نحوی، معنایی و کاربردشناختی زبان است، بررسی می شود. به عبارتی این پایان نامه از یک سو در پی تبیین ویژگی های نحوی جملات اسنادی شده فارسی در قالب این دستور است و از سوی دیگر به دنبال یافتن ارتباط بخش ساخت اطلاع و به ویژه ساخت کانون این نظریه در استفاده از این جملات و نیز پی بردن به عوامل مختل...

با توجه به دستاوردهای علم زبان‌شناسی نقش­گرا، درک پیام متن برای مخاطب، صرف دانش زبانی و آشنایی با معانی واژگان و عبارات و نیز دستور صوری جملات امکان­پذیر نیست؛ بلکه باید دانست صورت­های مختلف زبانی متناسب با نقش ارتباطی خود در موقعیت­های متفاوت، ساختارهای متفاوتی به عنوان ساخت اطلاعی می­گیرند که دلالت ارتباطی معنایی دارند. از جمله ساخت­های اطلاعی نشان­دار، ساخت­های کانونی شده است. نمایشنامه «شهر...

هدف این پایان نامه، بررسی نظام آهنگِ کانونی در ساخت جملات خبریِ زبان فارسی، در قالب نظریه خودواحد ـ وزنی است. این پایان نامه دارای دو بُعد آواشناختی و واج شناختی است و براساس ساخت های از پیش تعیین شده که گویشوران در شرایط آزمایشگاهی تولید کردند، تاثیر اعمال کانون بر این ساخت ها را مورد تحلیل قرار داده است. از دیدگاه آواشناختی، تاثیرات کانون به لحاظ دیرش و بسامد پایه بر روی جملات خبری ساده نشان می ...

ساختار اطلاعی در تمام لایه هایی از نظام دستوری که معنا وجود دارد انعکاس می یابد. جملاتی که ترتیب سازه ای غالب در زبان فارسی ندارند و نشاندار محسوب می شوند از این دسته هستند. ترتیب بی نشان سازه ها از لحاظ وضعیت اطلاعی کهنه-نو است. اما در ساختارهایی با ترتیب سازه ای نشاندار وضعیت اطلاعی نیز می تواند نشاندار باشد. به بیان دیگر تقطیع جمله به مبتدا- خبر ممکن است با تقطیع اطلاعی نو - کهنه منطبق باشد....

اصطلاح تاکید [focus] حداقل در دو معنی در مباحث زبانشناسی به کار رفته است: نخست، اشاره به سازه یا عبارتی دارد که از حیث آوایی برجسته تر از سازه های دیگر جمله تلفظ می شود (جکنداف1972، ولدووی 1990، ولدووی و انگدال 1996، روت 1995)، و کاربرد دوم آن به معنای بخشی از جمله است که دارای اطلاع نو می باشد و از آن به عنوان تاکید جمله یاد می شود (جکنداف1972، ولدووی 1990، روت 1995، کیدوای 2000، ایشی هارا 200...

در مقاله‌ی حاضر با برگزیدن یازده فیلم نامه و نمایشنامه از آثار محسن مخملباف، به بررسی 120 جمله‌ی نشاندار حاصل از عملکرد دو فرآیند مبتداسازی و مجهول سازی پرداخته‌ایم. در این پژوهش سعی بر آن است تا شأن اطلاعی عنصر پیشایند شده در هر یک از این دو فرآیند تعیین گردد. همچنین نقش اطلاعی دو فرایند مذکور در بافت زبانی خود براساس انواع ساخت اطلاع کانونی و نیز عوامل مؤثر در تعیین نقش اطلاعی دو فرایند فوق م...

قلب نحوی، سازه‌ای را از جایگاه بی‌نشان خود جابه‌جا کرده، بدون آنکه باعث نادستوری شدن جمله شود، بار اطلاعی جمله را دست‌خوش تغییر می‌کند. در این فرایند، الگوی آهنگی جمله نیز برای تعیین ساخت اطلاعی آن تغییر می‌کند. دراین مقاله، به بررسی و مقایسة ساخت اطلاعی و الگوی آهنگی جملات مقلوب در زبان فارسی می‌پردازیم. نتایج نشان می‌دهد که قلب نحوی در زبان فارسی از لحاظ اطلاعی، کهنه- شنونده و کهنه- بافت بنیا...

در این مقاله سعی در پاسخ به این پرسش داریم که دلیل خروج بند موصولی در زبان فارسی چیست. از آن جاکه خروج و عدم خروج بند موصولی معمولاً به جملاتی دستوری در پدیده خروج بند موصولی، این بند از مجاورت هسته خارج شده و به جایگاهی در انتهای جمله حرکت می کند و باعث بوجود آمدن ساخت ناپیوسته می شودمی انجامد، نمی توان دلایل نحوی را در این امر دخیل دانست و باید در جستجوی دلیل یا دلایل نقشی بود که باعث جابجایی ...

قلب نحوی، سازه ای را از جایگاه بی نشان خود جابه جا کرده، بدون آنکه باعث نادستوری شدن جمله شود، بار اطلاعی جمله را دست خوش تغییر می کند. در این فرایند، الگوی آهنگی جمله نیز برای تعیین ساخت اطلاعی آن تغییر می کند. دراین مقاله، به بررسی و مقایسة ساخت اطلاعی و الگوی آهنگی جملات مقلوب در زبان فارسی می پردازیم. نتایج نشان می دهد که قلب نحوی در زبان فارسی از لحاظ اطلاعی، کهنه- شنونده و کهنه- بافت بنیا...