مانی از پدر و مادری ایرانی در بابِل، که از استان‌‌های حکومت اشکانی بود، زاده شد. به گواهی تاریخ، ایرانیان مردمانی بلیغ بوده‌‌اند و بین‌‌النهرین محل تلاقی عقاید، افکار، و اساطیر گوناگون محسوب می‌‌شد. تبار ایرانی و پرورش در بابل زمینه‌‌های رشد و تعالی اندیشه و هنر را در مانی مهیا ساخت. بی‌‌شک جنبه‌‌ای از بلاغت ایرانیِ پیش از اسلام در اشعار او تجلی ‌‌یافته بود که نمونه‌‌های بازمانده به زبان فارسی می...

ادبیّات تطبیقی یکی از رویکردهای نو در ادبیّات معاصر جهان است و بی‌تردید نقش سازنده و مؤثّری در غنی‌سازی ادبیّات هر ملّتی ایفا می‌کند و زمینه‌های شناخت و بهره‌مندی وسیع از انواع ادبی ملل مختلف را ایجاد می‌کند. یکی از انواع ادبی که بسامدهای گوناگون آن در آثار بیشتر شاعران پارسی‌گو و عربی‌سرا واقع شده و آثار قابل ملاحظه و خواندنی در این نوع به وجود آورده، «هجویه‌سرایی» است. مقایسۀ سبکی این نوع ادبی در ...

امروزه، اینترنت با ضریب نفوذ گستردۀ خود توانسته است حوزه های مختلف زندگی افراد را متأثر کرده و با ایجاد حوزه ای متعلق به خود، فضایی ایجاد کند که افراد بتوانند با گریز از محدودیت ها به بیان خود اقدام کنند. افراد در اینترنت به اسامی قابل جستجویی تبدیل می شوند که رخدادها و فعالیت های زندگی روزمرۀ آن ها از دید کسی پنهان نمی ماند. در پژوهش حاضر رابطۀ استفاده از اینترنت و تمایل به خود اظهاری بررسی شد...

ادبیات مکاشفه‌ای، به عنوان یک نوع ادبی در حوزۀ متون ادبیِ دینی و عرفانی مطرح است و با کارکرد امیدآفرینی و نویدبخشی برای "آینده"، در عین خبر دادن از اسرار و رموز "گذشته"، مورد توجه و استقبال بوده‌ است. این پژوهش، پس از مروری بر این نوع ادبی و تاریخچۀ آن و بررسی انواع مکاشفه، مکاشفات پیشگویانۀ حافظ شیرازی را مورد نقد و تحلیل قرار داده، مشابهت‌های موجود در نگرش و موتیف‌های این شاعر و اندیشمند بزرگ ...

نقد ادبی در سال­های اخیر با اقبال فراوانی از سوی پژوهشگران مواجه گردیده است. جدای از انبوه کسانی که نقد آثار ادبی را رسالت و خویشکاری خود ساخته، آثار متعددی در نقد آثار شاعران و نویسندگان آفریده­اند، برخی دیگر از پژوهشگران معاصر به مباحث پیرامونی نقد ادبی چون جامعه شناسی نقد توجّه کرده، به نقد و مباحث آن پرداخته­اند؛ تاریخ نقد ادبی یکی از این مباحث پیرامونی است که درچند دهۀ گذشته نگاه بسیاری از ...

بوطیقا دانشی است که به ادبیّت اثر می‌‌پردازد؛ بنابراین بیش‌تر‌ به مقوله‌‌های مجرد مربوط می‌‌شود. البته این امر مسلم است که بوطیقا تنها از طریق ساختار اثر می‌‌تواند نحوۀ تحول و تکوین آن را تبیین نماید. اثر ادبی، در حوزۀ ساختار بوطیقایی‌‌اش، در سه رخداد پیشامتن، متن، و پسامتن شکل می‌‌گیرد. پس، تحت تأثیر فرایند نوشتار، بوطیقا، همواره در زمان گذشته، حال و آیندۀ خود، هم‌چون پدیده‌ای تجریدی و تجربی جر...

ظرافت­های بلاغی آیات قرآن کریم که از جنبه­های اعجاز این کتاب جاودانه به شمار می­آید، از دیرباز مورد بررسی دانشمندان علوم قرآنی بوده است. یکی از مباحث بلاغی قرآن کریم، سبک شناسی (stylistics) است که به عنوان یک حوزۀ نوین، ضمن بهره­گیری از دست آوردهای علم بلاغت، با معیارهای جدید به بررسی جلوه­های سبکی قرآن می­پردازد. مقاله حاضر با روش توصیفی­ ـ ­تحلیلی و بر اساس معیارهای سبک شناسی، به بررسی زیبایی...

تاریخ بیهقی ازجمله متون برجستۀ نثر کلاسیک فارسی است که با وجود آن‌که نام تاریخ بر خود دارد، به‌دلیل رویکرد ادبی و هنری نویسنده به تاریخ، به حوزۀ ادبیات راه یافته است. سرشت اثر، زبان و رهیافت زیبایی‌‌شناسانۀ آن، لحنی خاص بر این اثر حاکم کرده است. لحن در هر اثر ادبی، برایند عناصر متعددی همچون فضای روایی، فضای زبانی و فضای گفتمانی است. در تاریخ بیهقی نیز لحن متأثر از عناصر مختلف روایت ادبی مانند ص...

مفهوم «دیگری» به وسیلۀ میخائیل باختین به حوزۀ ادبیات و نظریه‌های ادبی وارد شد. باختین در میان انواع ادبی، تنها نوع ادبی رمان آن هم رمان‌های داستایفسکی را واجد شرایط گفت‌وگویی و حضور «دیگری» می‌پنداشت. بر همین اساس، باختین ژانر حماسی و تراژیک را همچون رمان‌های تولستوی فاقد خصلت مکالمه‌ای می‌داند. او معتقد است بنیاد آثار حماسی بر پایۀ حذف و طرد دیگری استوارست. در مقالۀ حاضر کوشیدیم با رویکردی سلب...