کتاب اوستا به زعم زردشتیان در زمرۀ متون وحیانی قوم ایرانی است که از جانب اهوره مزدا و توسط وهومنه فرشتۀ وحی بر «زره­توشتر» پیامبر آریایی نازل شده است. یسنا یکی از اجزای اوستای ایرانیان است که معتبرترین بخش سرودهای زردشت به نام «گاتها» یا «هات­ها» درآن قرار گرفته است. این نوشتار با روش توصیفی و تحلیل محتوای متون ایرانی به معرفی یسنای هفت فصل ایرانیان باستان و بررسی مفاهیم مندرج در آن می­پرد...

تأمل در مقدمه کتاب کلیله و دمنه و باب برزویه حکیم این کتاب نشان می‌دهد که این دو بخش از افزوده‌های بزرگمهر حکیم و یا به اعتقاد برخی از ابن‌مقفع است. آنچه مهم است اینکه این دو بخش هندی نیست و دریچه‌ای به فرهنگ و ادب ایرانیان باستان است. موضوعات اصلی این دو بخش عبارت است از خردورزی، عشق به دانش و کتاب، اعتقادات دینی، پایبندی به صفات نیک اخلاقی، مبارزه با رذایل اخلاقی و پندهای حکیمانه. در این جستا...

تأمل در مقدمه کتاب کلیله و دمنه و باب برزویه حکیم این کتاب نشان می‌دهد که این دو بخش از افزوده‌های بزرگمهر حکیم و یا به اعتقاد برخی از ابن‌مقفع است. آنچه مهم است اینکه این دو بخش هندی نیست و دریچه‌ای به فرهنگ و ادب ایرانیان باستان است. موضوعات اصلی این دو بخش عبارت است از خردورزی، عشق به دانش و کتاب، اعتقادات دینی، پایبندی به صفات نیک اخلاقی، مبارزه با رذایل اخلاقی و پندهای حکیمانه. در این جستا...

پژوهش در سیر هنرهای بلاغی و سخنوری که با شکار معانی و نشاندن آن در ساختارهای سخن سروکار دارد، از روزگاری کهن، توجه ارباب نقد و اندیشه را برانگیخته و در ایران پیش از اسلام نیز نشانه‌‌هایی از این توجه به گفتار پیراسته و نیک وجود داشته‌است. سخنان ایجازگونه و حکمت‌‌آمیز، عبارت‌‌های آکنده از تشبیه و استعاره، جملات شیوا و رسا در کلام ایرانیان باستان، به حدی است که موجب شده تا شخصی همچون جاحظ را به تح...

از متون ایرانیان باستان چنین بر می آید که هرگاه شخصی عملی خلاف اخلاق یا شرع مرتکب می شد به عنوان کفاره گناه خود باید به یک اقدام سودمند اجتماعی قیام می کرد تا روح خود را از عقوبت آن گناه و عذاب دوزخ رهایی بخشد...

یکی از مسائل بااهمیت در فلات ایران، نحوه و چگونگی تشکیل ابر و ریزش باران بوده است که همواره ذهن ساکنان ایران را به خود جلب کرده است. بیان این موضوع در نوشته­های پهلوی که مربوط به دوره اشکانیان و ساسانیان  است، خود شاهد این مدعا است. در این نوشته­ها توصیف باران­سازی به صورت آمیزه­ای از اسطوره، علم، و امور مینوی بیان شده است. این مقاله برآن است که از مجموعۀ نوشته­های پهلوی، بخش­های علمی در باب با...

از آفت‌های بزرگ در شرح و تحلیل متون ادب فارسی، به‌­ویژه مثنوی،جلال‌لدین بلخی، استناد بسیار به امثال و اشعار عربی و بی­‌توجهی به فرهنگ و ادب باستانی ایرانیان است. کافی است نگاهی به فهرست اشعار و امثال عربی مربوط به شرحهای مثنوی بیندازیم تا حضور سنگین آنها را دریابیم. در این میان چیزی که مورد غفلت قرار گرفته، اندیشه و فرهنگ ایران باستان است که بدبختانه جایگاه مناسبی در شرح متون ...

موسیقی در ایران باستان از سابقه ای بسیار طولانی برخوردار است بررسی آثار و مدارک مبین جایگاه رفیع موسیقی در ایران باستان است در میان گونه های مختلف موسیقی بعد مذهبی آن منزلت ویژه ای دارد در این مقاله سعی شده جنبه مذهبی موسیقی و جایگاه آن مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد بدین منظور به بررسی مدارک مکتوب و آثار به دست آمده از کاوش های باستان شناسی پرداخته شده است شواهد ارائه شده نشان دهنده آن است که ...

آتش یکی از عناصر بنیادی ، در تکوین هستی و در جهان مادی به شمار می آید . با توجَه به ارزش و اهمیَت آن در زندگی بشر ، از دوره های باستان تاکنون ، روایت های اعتقادی و آئینی بیشماری را نقل کرده اند. جایگاه خدای آتش در باورهای ایرانیان باستان از مراحل گوناگون گذر کرده است . در متن های دینی واژه آتش همراه با صفات آتر و آذر آمده است . آتر را می توان خدای توانای پاک معنی کرد و پیدایش و پیوند صفات آتر را ...

در ایران باستان شادی مایۀ فزونی شور و سرور و امید و سبب بیرون شد ذهن و ضمیر انسان از سستی و انفعالِ مرگ‌آور و بی‌ثمر بود. می‌توان آن را یک موهبت بزرگ ایزدی که بیش از همۀ مواهب در خور سپاس است، تلقی کرد. نه فقط داریوش در کتیبۀ خویش، اهورا مزدا آفرینندۀ زمین و آسمان را به خاطر همین شادی که برای انسان آفرید سپاس جداگانه گفت، بلکه در اوستا و برخی کتاب‌های پهلوی نیز خداوند به سبب این هدیۀ ارزشمند، فر...