مسجد در اسلام، دارای جایگاه قدسی و اهمیت معنوی است. «تزیین» در هنر معماری مساجد ایرانی و اسلامی، یک بخش مهم و جدایی ناپذیر و همواره از جایگاهی والا برخوردار بوده است. هنرمند ایرانی همواره مشتاق بوده تا آثارش را در قالب طرح و شکل های زیبایی ارائه دهد. در سده های نخست دوره اسلامی با جانشین شدن الفبای عربی به جای حروف پهلوی، خوشنویسی و کتیبه نگاری از جایگاهی مهم برخوردار شد. در این دوران انواع بسی...

در مطالعات تاریخی، معنی خط را همواره در عبارتِ نوشتار جستجو کرده‌اند، حال اینکه صورتِ بصریِ نوشتار مفاهیم بیشتری می‌رساند. در این مقاله، نگارندگان با هدف دستیابی به یک نظامِ معنایی، برای صورتِ بصری خط کوفی در دورۀ سامانی، نخست چارچوب نظری را بر اساس دیدگاه بنیامین و دریدا مطرح می‌کنند. سپس بنا بر این چارچوب، شیوۀ خط‌شناسی را به روش تحلیلی و تاریخی با اصول خوشنویسی و حوزه‌های مرتبط با خط‌شناسی در دور...

سیر تحوّل هنر قرآن‌‌آرایی و ترجمه تا دورۀ سلجوقیان، روند طبیعی خود را طی کرد. این روند در عصر سلجوقیان از نظر کمّی و کیفی شتاب مضاعفی یافت، به‌طوری‌که هم ‌اکنون فقط در گنجینۀ مصاحف آستان قدس رضوی تعداد 1084 نسخه‌خطی نفیس قرآن منتسب به عصر سلجوقی موجود است که قرآن شمارۀ 77 یکی از آن‌ها است. مسئلۀ این مقاله این است که ویژگی‌های قرآن‌‌آرایی و ترجمه در عصر سلجوقیان چه بود و قرآن شمارۀ 77 موزۀ آستان ق...

فاطمیان شیعی مذهب توانستند، برای نخستین بار در جهان اسالم مصر را مستقل کرده و هنرهای بسیاری را شکوفا و پرورش دهند و قاهره را به مرکز عمده تمدن و هنر اسالمی مبدل سازند. پارچه طراز از شاخصترین نمونههای نساجی و زاده و محصول تفکر اسالمی، در این دوران به وفور تولید میشد و در امور سلطنتی نقشی بسیار مهم ایفا میکرد و بارزترین منسوج اسالمی به لحاظ سیاسی، اجتماعی و جذابیت هنری بشمار میرفت. طرازها، با توج...

در این مقاله جمع آوری قرآن از جانب خلفای راشدین از جانب عثمان ابن عفان بیان شده،و راجع به قدیم ترین نسخه ی قران مجید درآسیای مرکزی اطّلاعات سودمند فراهم آمده است.

قرن پنجم هجری و دوره حکومت سلجوقی، آغاز دوره¬ای پربار در هنر¬های مربوط به کتاب¬آرایی ایرانی و اسلامی است. در این¬دوره قطع کتاب¬ها از عمودی به افقی تبدیل شده و به¬جای پوست از کاغذ استفاده شد. از کاتبان مشهور این¬دوره عثمان بن حسین ورّاق غزنوی است که نسخه¬های متعددی از قرآن را کتابت کرده است و از میان آنها یک نسخه کامل موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد(466 هجری) و بخشی از یک نسخه دیگر در مو...

چکیده: خط در تزئین بناهای مساجد کاربرد فراوانی دارد و به عنوان عنصری غیر تصویری جایگاه شایسته ای برای بیان مفاهیم و ارسال پیام روحانی اسلام به شیوه ای زیبایی شناسانه در همه ی هنرها مخصوصاً تزیینات معماری داشته است ؛ خطوط کوفی بنایی و معقلی که که به لحاظ استحکام ساختاری و اقتداربصری خودارتباط نزدیکی با معماری دارند، بیشترین کاربرد را در بنای مساجد داشته که در جهت ترویج فرهنگ اسلامی مورد استفاده ...

مجموعه ی سپهسالار، شامل مسجد و مدرسه، دارای زنجیره ای از تزیینات هنر و معماری دوران قاجار، بویژه در زمینه ی کاشیکاری، نقاشی، کتیبه نگاری، گچ بری و هنرهای مرتبط با چوب و درودگری است. این مجموعه را حسین خان ملقب به سپهسالار (1241ـ 1298 هـ . ق) با استفاده از اموال شخصی خود و به کارگیری معماران و هنرمندان بنام و طراز اول زمان، احداث و وقف نمود. کتیبه های بکار رفته در مجموعه، همراه با کاشیکاری های ر...

ایلخانیان از دست نشاندگان مغولان پس از تصرف ایران بودند که میراث هنر سلجوقیان را در تصرف خود گرفتند و تحولاتی در آن ایجاد نمودند که به شکوفایی برخی از آن ها انجامید. یکی از تزئینات وابسته به معماری که در این دوره بسیار مورد توجه بود و به اوج رسید، هنر گچبری است که آثار بسیار زیادی از آن در قالب تزئینات معماری به جای مانده است. تقریباً تمامی نمونه های موجود از این دوره توسط محققین شناسایی شده، اک...