طبق نظریۀ بیش­متنیّت ژنت، شاهنامه یک پیش­متن است و نگاره­های شاهنامه که بر مبنای آن تولید شده و برای روایت متنیِ شاهنامه یک روایت تصویری خلق کرده­است، بیش­متن به­شمار می­آید. حال پرسش این است که بیش­متن نگاره­ها در چه مواردی مطابق با پیش­متن شاهنامه بوده و در چه مواردی دچار تراگونی و تغییر شده­است؟ برای پاسخ به این پرسش به خوانش تطبیقی و بینانشانه­ای متن و تصویر می­پردازیم. به این منظور روایت «گذ...

تعداد واژگان و لغات روزافزون واردشده در زبان فارسی و فعالیت های فرهنگستان سوم زبان و ادبیات فارسی ایجاب می کند که زبان فارسی در مقام زبان ثانویه در مورد فرآیندهای واژه سازی به تکامل برسد. در این تحقیق سعی شده است روش های اصلی فرآیندهای تولید واژگان فارسی و انگلیسی با رویکرد تطبیقی مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور دو هزار واژه از رشته های علوم انسانی ،علوم پایه، هنر و مهندسی از زبان انگلیسی و مع...

شاهنامه داوری از آخرین کتاب های مصور نفیس خطی به شمار می آید که مجالس آن توسط دو هنرمند شیرازی یعنی آقا لطفعلی ومحمد داوری اجرا شده اند.نگاره های این شاهنامه منعکس کننده ویژگی های مکتب شیراز و همچنین هنر مصور سازی کتاب دوران قاجار در واپسین روزهای حیاتش می باشند، به همین جهت در این پژوهش سعی شده تا با بررسی نگاره های منتخب به ویژگی های مصور سازی شیراز که تا آن زمان به صورت سنت حفظ شده بودند، دس...

فردوسی ابَر مرد حماسه ساز ایران و جهان است که با سرودن شاهنامه بر بلندای قلّه ادب و هنر با افتخار ایستاده است. داستان های این اثر عظیم به روش های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. پس از رونق مباحث مربوط به نقد ادبی، روش های نوینی برای تجزیه و تحلیل داستان ها به وجود آمد. تحلیل ساختاری به ویژه در آثار روایی از شگفت ترین دستاوردهای نقد ادبی معاصر به شمار می رود. در این شیوه، داستان ها را طبقه بندی ...

ایران با آن که به دلیل پل ارتباطی میان شرق و غرب بوده؛ همواره مورد هجوم فرهنگ های مختلف قرار گرفته است؛ اما دارای روند رو به تکامل در هنر تصویر سازی بوده است که هیچ گاه متوقف نشده و اندک اندک با حل فرهنگ های بیگانه در خود توانسته به انسجامی بی بدیل، دست یابد. آنچه در این پایانامه پیگیری خواهد شد تطبیق نگاره های سه نسخه؛ شاهنامه قوام الدین حسن (یکی از کتاب های دوره آل اینجو)، ورقه و گلشاه (دوره ...

یکی از دلایل جذابیت داستان‌های حماسی حضور حیوانات در شاهنامه با جلوه تمثیلی و نمادین، است. فردوسی با هنرمندی تمام توانسته از حیوانات در جهت افزایش بار محتوایی شاهنامه بهره بگیرد. البته لازم به ذکر است مقوله تمثیل در ادبیات دارای قدمت بسیاری است وایفای نقش توسط حیوانات در فرهنگ ادبی ایران پررنگ بوده است. درچنین فرهنگی، داستان وتمثیل در زندگی انسان جاری و ساری بود و همواره به همین دلیل نوعی نقش پ...

در آغاز قرن دهم هجری، با قدرت یافتن صفویان، مذهب تشیع در ایران رسمی شد. در طول تاریخ، مذهب به عنوان عاملی مهم در روند اندیشه‌ها و افکار ملت‌ها مطرح بوده‌است. از این‌رو در هر دوره تأثیرات عمیقی بر فرهنگ و هنر جوامع داشته است. در دورۀ صفویه نیز هنر از نهضت مذهبی ایجادشده در این عصر بی‌بهره نماند و هنرمندان این دوره توانستند با تأثیرپذیری از مذهب تشیع، افکار و عقاید خود را در آثار هنری و صنعتی تول...

موضوع اصلی این مقاله بررسی رجز و رجزخوانی در شاهنامه ‌فردوسی است. در بخش نخست، پس از بحث از معنای لغوی و اصطلاحی رجز و رجزخوانی، به اختصار پیشینه تاریخی آن در ادبیات یونان، عرب و ایران باستان و ادبیات سده‌های چهار و پنج هجری بیان شده است. در بخش دوم، هنر فردوسی در پرداخت فن رجزخوانی پهلوانان شاهنامه‌ بررسی شده است و کارکردها و ارزش بلاغی رجز در داستانسرایی فردوسی مورد ارزیابی قرار گرفته است.

دیوارنگاره های پنجکنت تاجیکستان پدیده ای مهم تاریخی است که از فرهنگ، هنر و به طور کلی تمدن پارسی زبانان حکایت می کند. این پژوهش با این فرض صورت گرفته است که دیوارنگاره های پنجکنت در قرون اولیه هجری انجام شده اند و هدف از به وجود آوردن آن ها بازنمایی داستان های شاهنامه، مسائل روزمره زندگی و تبلیغات مذهبی بوده است. اجرای آن ها نیز به طریق فرسک خشک بوده است و دارای ارزش های زیبایی شناسی می باشند. ...

شاهنامه‌ی حکیم توس، دایره المعارف بزرگی است که فرهنگ و تاریخ کهن ایران زمین را در بردارد. یکی از هزاران مفاهیم ارزشمند معنوی که در این اقیانوس فراخ گستر و ژرف عمق به زیبایی و شیوایی موج می‌زند، نیایش پروردگار یگانه است. بازتاب گسترده‌ی این کردار معنوی در شاهنامه نشان از آن دارد که نیایش همچون خداجویی، از نخستین روزگاران شکل گیری تمدن بشری کرداری پسندیده و همراه با باور و اعتقاد در فرهنگ مردم ای...