آذربایجان در تحولات تاریخی دورۀ سلجوقی همانند اکثر ادوار تاریخ ایران جایگاه و اهمیت برجسته ای داشته است. با بررسی و مطالعه در منابع اصلی و مهم دورۀ سلجوقی روشن می گردد که از نیمۀ اول قرن پنجم هـ.ق. گروه های وسیعی از عناصر ترکمن (که غز یا اغوز نیز نامیده می شدند) به آذربایجان در نزدیکی مرزهای بیزانس سرازیر شدند. از همین دوره اهمیت ویژۀ آذربایجان به عنوان پایگاه اصلی ترکمنان و دولت سلجوقی آغاز شد...

هنر فلزکاری از جمله هنرهای دستی ایران است که پیشینۀ آن به هزاران سال پیش می‌رسد. آثار به‌جامانده از این هنر در دوره‌های مختلف ایران معرف آداب و رسوم اقوام است. از دوره‌های درخشان پیش از اسلام دورۀ هخامنشی و دورۀ ساسانی و پس از اسلام نیز دورۀ سلجوقی را می‌توان نام برد، که آثار ارزنده‌ای از آن زمان بر جای مانده‌است. از جمله آثار تولیدشده در ایران طی دوره‌های قبل از اسلام و پس از آن آینه‌های فلزی ...

سفالینه ها اساساً اولین محل ابراز یا بیان اندیشه های آدمی بوده است، چنانکه سفالینه های سلجوقی بیانگر مفاهیمی چون اعتقادات، باورها، آداب و رسوم، خواستها و آرزوهای انسان در طول این دوران و نشاندهنده تحولات هنری، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی این دوره می باشد. در این میان بخشی از نقوش این دسته از آثار را نقش زن به خود اختصاص می دهد که پژوهش حاضر به مطالعه و بررسی این نقوش پرداخته است. تأکید اص...

سفالگری یکی از دستاوردهای بزرگ تمدن بشری است. در دوران اسلامی به علت حمایت بازرگانان، حکام و عامه مردم و نیز منع استفاده از ظروف طلا و نقره سفال گری رواج گسترده ای یافت. سفالگران، لعاب کاران، خوشنویسان و طراحان از جمله افرادی بودند که در تولید اشیاء سفالین نقش داشتند. دوره سلجوقی یکی از درخشان ترین ادوار هنری ایران است، دوره ایی که در آن هنرهای مختلفی از جمله بافندگی، معماری، فلزکاری و قلم زنی...

از جمله منابر موجود در ایران از دوره سلجوقی، منبر فریزهند و منبر برزرود می باشد، که قطعات این منابر از مرغوبترین چوب ها به صورت اتصال فاق و زبانه بدون چسب و میخ ساخته شده است. این منابر دارای نقش مایه های گیاهی و هندسی و کتیبه هایی به خط کوفی تزئینی و نسخ است که اطلاعات ارزشمندی از هنر های چوبی و باورهای مذهبی دوران خود در اختیار می گذارد. پژوهش حاضر، با هدف بررسی خصوصیات و ارزش های هنری دو م...

در این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و جمع¬آوری اطلاعات آن به شیوه¬ی کتابخانه¬ای است، نقوش محراب¬های دو دوره¬ی¬¬ سلجوقی و ایلخانی مورد مطالعه و بررسی بصری قرار گرفته و به طور کلی هدف از این پژوهش، شناخت وطبقه¬بندینقوش محراب¬های دوره¬ی سلجوقی و ایلخانی و مقایسه¬ی آن¬ها با یکدیگر است. برای رسیدن به این هدف، ابتدا به مطالعه¬ی ساختاری، زیبایی¬شناسی و خصوصیات ویژه¬ و کلی محراب¬های این دو...

شناخت رویدادها و تحوّلات تاریخی ایران عصر سلجوقی، در قیاس با دیگر ادوار تاریخی ایران دوره اسلامی، به جهت ویژگی‌های خاص حاکم بر تاریخ‌نگاری و منابع تاریخی این دوره، دچار برخی محدودیت‌ها و کاستی‌های اساسی است. فقدان سیاست رسمی دولت سلجوقی در حمایت از تاریخ‌نگاری و دوری غالب مورّخین این دوره از مراکز سیاسی و تصمیم‌گیری‌های حکومتی و به تبع آن، عدم دسترسی آنان به اسناد، اخبار و رویدادهای مرتبط با سیاس...

منطقه شمالی ایران به ویژه مازندران و گلستان، سرشار از هنرهاست؛ در میان هنرهای گوناگون، هنر فلزکاری این خطه، خصوصا در دوره اسلامی، بنا به دلایل مختفی مانند کمبود موزه های استانی، نگهداری اشیاء در گنجینه ها، کمتر مورد توجه و پژوهش قرار گرفته است و هنوز منبع مکتوب مستقلی درباره این آثار هنری به دست نیامده است؛ بیشترین آثار بر جای مانده، متعلق به دوران سلجوقی، صفوی و قاجاری است و از دیگر دوره های ا...

ایدئولوژی و سیاست در جامعه و تاریخ (از جمله در دوره سلجوقی) رابطه تنگاتنگی با یک دیگر دارند. به سبب نادیده انگاشتن پویایی تاریخی ایدئولوژی ها و بحث فرهنگی و هویتی آن، تاریخ ایدئولوژیک دوره سلجوقی و مهم ترین بخش آن، ایدئولوژی خواجه نظام الملک، همواره موضوع پیچیده تاریخی است و سبب بروز گمراهی هایی در تاریخ نگاری دوره سلجوقی شده است. در این مقاله، با استفاده از روش تحلیل هرمنوتیکی، نسبت ایدئولوژی ...

شناخت رویدادها و تحوّلات تاریخی ایران عصر سلجوقی، در قیاس با دیگر ادوار تاریخی ایران دوره اسلامی، به جهت ویژگی های خاص حاکم بر تاریخ نگاری و منابع تاریخی این دوره، دچار برخی محدودیت ها و کاستی های اساسی است. فقدان سیاست رسمی دولت سلجوقی در حمایت از تاریخ نگاری و دوری غالب مورّخین این دوره از مراکز سیاسی و تصمیم گیری های حکومتی و به تبع آن، عدم دسترسی آنان به اسناد، اخبار و رویدادهای مرتبط با سیاس...