مسأله تأویل در منظومه اندیشه ابن­رشد جایگاه ویژه‌ای دارد، این مسأله کلید حل تعارض دین و فلسفه، نشان دهنده نادرستی نسبت کفر به فلاسفه و عامل فهم و تبیین نصوص دینی است. از نظر ابن­رشد تأویل گذر از معنای ظاهری و پی بردن به مقصود باطنی متن است. روش تأویلی ابن­رشد، براساس مذهب جمع است وی تلاش درجمع میان عقل و وحی و دین و فلسفه دارد. بر این اساس برای تأویل ضوابطی ارائه می­دهد و تصریح می­کند، فلاسفه ک...

ماهیت فهم، داوری میان دریافت‌‌های گوناگون از پدیده‌‌ها و میزانِ اعتبارِ آن دریافت‌‌ها، اکنون به یکی از مباحث مرکزی در فلسفۀ معاصر تبدیل شده است. بررسی رویکردها و اندیشه‌‌های هرمنوتیکیِ مدرن، تنوع بی‌‌سابقه‌ای را در زمینۀ مسائل مربوط به تأویل متن نشان می‌دهد. در این پژوهش سعی شده است با نگاهی کوتاه به رویکردهای هرمنوتیکی جدید، نیک و بد اندیشه‌‌های تأویلی تازه در تأویل شعر معاصر به محک نقد آزموده و ...

تأویل به معنی بازگشت به اصل شیء است و معانی اصطلاحی که برای آن گفته شده به همین معنی باز می گردد. ملاک صحت تاویل دو چیز است: یکی قول معصوم (ع) و دوم عدم مخالفت لفظ با معنی تأویلی...

واژه تأویل در تفاسیر عرفانی و اثری نقش پررنگی دارد. در بین تفاسیر اثری، تفسیر فیض کاشانی به دلیل اشتمال آن بر تأویلات ائمه(ع) و به طور محدود تأویلات خود فیض از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در بین تفاسیر عرفانی نیز تفسیر منسوب به ابن عربی مشتمل بر تأویلاتی است که منطبق بر معنا و مفهوم تأویل در حوزه عرفانی است. مقایسه این دو اثر از جنبه مفهومی و و روشی می تواند در روشن شدن مفهوم تأویل در این دو ح...

مقاله ی حاضر در پی ارائه ی تأملاتی در یکی از مبانی فکری مکتب تفکیک، یعنی مبنای اتکا بر ظواهر و پرهیز از تأویل، است. مراد از تأویل در این جا برگرداندن لفظ از معنای ظاهر به معنایی است که لفظ در آن ظهور ندارد. تفکیکیان به شدت از این مبنا دم می زنند و غیرتفکیکیان (به ویژه فلاسفه و عرفا) را به عدم رعایت آن و ارتکاب تأویل و دورشدن از فهم ناب و خالص متون مقدس متهم می کنند. در این تأملات، نشان داده ایم...

ابن عربی، معروف به شیخ اکبر، چهره ی برجسته ی عرفان اسلامی در زمینه های تفسیری و تأویلی دارای آرای ویژه ای است که بررسی و شناخت این آرای منوط به درک صحیح نظریّه ی تفسیر او است. نظریه ی تفسیر او در صدد بیان مبانی، اصول و روش تفسیری او است. این نظریّه در دو محور تفسیر و تأویل، دارای مبانی و اصولی ویژه است. این تحقیق در صدد بیان و بررسی هریک از مبانی و اصول حاکم بر تفسیر و تأویل از دیدگاه ابن عربی اس...

اومبرتو اکو با الهام از نگرش‌های زبان‌شناختی یلْمْسلف و تأثیرپذیری از پرس در باب وجه تفسیری نشانه، که حاصل تأملات وی در باب معناپردازی نامحدود است، کوشیده است با  تکیه بر روش‌شناسی ساختگرا  و پراگماتیسم آمریکایی نظرات بدیعی در باب چگونگی تأویل متن به‌دست ‌دهد. او با طرح موضوع «بنیان‌های نشانه‌شناختی تأویل» نشان می‌دهد که تأویل به مثابه امری تلقی می‌شود که از تعامل خواننده و متن شکل می‌گیرد؛ به هم...

تأویل از ویژگی‌های مشترک زبان قرآن و متون عرفانی است. در این مقاله با تمرکز بر تأویلات حدیقة سنایی، تقسیم‌بندی‌های متنوعی برای تأویل ارائه می‌گردد. تأویل‌های حدیقه را می‌توان در دو گروه کلی تأویل مستقیم و غیرمستقیم بررسی کرد. همچنین این تأویل‌ها با توجه به اقتضای حال مخاطب، گوینده و متن به سه نوع مخاطب‌محور، گوینده‌محور و متن‌محور تقسیم می‌شود. در بررسی سطح باطنی تأویل‌های حدیقه می‌توان دریافت ...

در این پژوهش کوشیده ایم، ضمنِ بررسی بنیان های تئوریکِ رویکردهای هرمنوتیکی جدید، تا جای ممکن گستره ی آن ها را پیش چشم خواننده روشن کنیم و سپس با تمرکز ویژه بر تأویل های شعر نو، نیک و بد جریان های تأویلی تازه را در عمل به محک نقد بیازماییم. این رساله در پنج فصل فراهم آمده است. فصل نخست، کلیاتی شاملِ پرسش ها، فرضیه ها، پیشینه ها و روش پژوهش را در بر می گیرد. فصل دوم پیش درآمدی است، برای روشن کردن ...

تأویل، شیوه ای کهن در تفسیر متون مقدس است که سابقة آن به حماسة "ایلیاد و ادیسه" بر می گردد. در میان مسلمانان، این روش، نخست در تأویل حروف مقطعه رخ نمود و آنگاه فرقه های گوناگون مانند معتزله، باطنیه، اخوان الصفا، فلاسفه، حروفیه، عرفا و ... به تأویل «قرآن» و حدیث دست زدند. در عرفان، عروج از لفظ به معنا و سیر صعودی از عبارت به اشارت تأویل نام دارد که مبنای آن انسان است که با تحول و ارتقای وجودی به...