علیرغم وجود خشونت در خاورمیانه، خشونت جاری در این منطقه از جمله در بحران سوریه، ماهیت متفاوت با گذشته دارد. از این رو، سوال اصلی این است که آنچه امروزه در سوریه در حال وقوع است، با کدامیک از اقسام خشونت قابل تطبیق است؟ و چه عواملی، شکل‌دهنده و گسترش‌دهنده آن است؟ خشونت‌های کنونی در سوریه موج جدیدی از خشونت است که ماهیت چندضلعی داشته و در بستری ساختاری، از خشونت واکنشی در ابتدای امر، به ترکیبی ا...

گفتمان سلفی وهابی پس از یک قرن منزلت هژمونیک، از دهه 1970 با چالش‌های درون گفتمانی مواجه شده است. گفتمان صحوه (بیداری) یکی از گفتمان‌هایی است که به دنبال بازاندیشی در بنیادهای فکر سیاسی گفتمان سلفی وهابی بوده است. این گفتمان ضمن نقد تجویز «تبعیت» و بی‌تفاوتی سیاسی در گفتمان سلفی وهابی از آموزه‌های سیاسی اخوان المسلمین بهره گرفت و با تأکید بر احیای نقش دین در جامعه و سیاست به دنبال واسازی گفتمان...

سابقه‌ی گروهای سیاسی و احزاب سیاسی در جهان اسلام، به‌خصوص در منطقه‌ی خاورمیانه، ریشه در اندیشه‌های اسلامی و تعلقات این اندیشه‌ها در چند صدسال اخیر دارد به‌طوری‌که پس از دوره‌ی عثمانی شاهد تبدیل این اندیشه‌ها و دگرگونی‌شان در قالـب احـزاب و گروه‌هـای سیاسی هستیم. مهم‌ترین بخش تحولات خاورمیانه در جهان اسلام رخ می‌دهد، جهان اسلام در عمل مناطقی از شـمال افریقـا تـا خاورمیانـه و آسیای مرکزی را شامل ...

سید قطب، نظریه ­پرداز بزرگ اخوان­ المسلمین، از جمله اندیشمندانی است که نمی­ توان تأثیــر اندیشه­ های او بر زمانه­ اش را نادیده انگاشت. سید قطب را می­ توان پیوند دهنده نسل اول و نسل­ های بعدی اخوان دانست. افکار و شیوه زندگی و مبارزات او برای نسل­ های بعدی الگوی ایستادگی و خستگی­ ناپذیری بوده است. از سوی دیگر، نیروهای مبارز مذهبی در ایران نیز در تلاش برای رسیدن به اهداف اسلامی-انقلابی خود، مسیر د...

برای ترسیم افق امنیتی منطقه غرب آسیا - پس از انقلاب های عربی سال 2011 -  ضروری است مؤلفه ها، متغیرها و عناصر مهم آن از جمله اسلام سیاسی مورد واکاوی قرارگیرد. بر این پایه، اسلام سیاسی از عمده ترین جریان ها و گفتمان های اثرگذار در تحولات اخیر منطقه بوده است. در این چهارچوب، رفتار اسلام گرایان در سه محور اصلی قابل بررسی است: نخست، افراط گرایی و خشونت با پیدایش جریان های نوظهور تکفیری مانند داعش. د...

تقابل هویتی یکی از منابع اصلی تقابل و تضاد در عرصه سیاست بین‌المللی به شمار می‌آید. به این معنا که وجود اختلاف در هویت کشورها، موجبات تنش بین آنها را فراهم می‌آورد، در حالی که همگرایی و شباهت بین کشورها می‌تواند منجر به همکاری شود. مقاله حاضر با درک چنین تناقضی درصدد پاسخ با این سوال است که چرا عربستان سعودی که خود را رهبر جهان اسلام می‌داند، بارها با قدرت گرفتن کشورها و جنبش‌های اسلام‌گرا در م...

تقابل هویتی یکی از منابع اصلی تقابل و تضاد در عرصه سیاست بین‌المللی به شمار می‌آید. به این معنا که وجود اختلاف در هویت کشورها، موجبات تنش بین آنها را فراهم می‌آورد، در حالی که همگرایی و شباهت بین کشورها می‌تواند منجر به همکاری شود. مقاله حاضر با درک چنین تناقضی درصدد پاسخ با این سوال است که چرا عربستان سعودی که خود را رهبر جهان اسلام می‌داند، بارها با قدرت گرفتن کشورها و جنبش‌های اسلام‌گرا در م...

سید قطب به سال 1906 در یکی از روستاهای کشور مصر‘ در یک خانواده مذهبی به دنیا آمد. پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه وارد دانشگاه شد و در رشته زبان عربی به اخذ درجه لیسانس نائل آمد و به کار معلمی مشغول گشت و در ضمن به نویسندگی و کارهای علمی روی آورد. او در سفری که به آمریکا رفت در نوشته هایش از دنیای غرب و سیاست خصمانه آنها انتقاد کرد. تا اینکه مجبور شد از کارهای آموزشی کناره بگیرد و به جما...

سید قطب یکی از اعضای اخوان‌المسلمین مصر بود که به اتهام فعالیت علیه حکومت، در سال 1966 اعدام شد. بیشتر اندیشه‌های وی مربوط به مفهوم جاهلیت است که عبارت می‌شود از رد مسلمانی مسلمانانی که از شیوه زندگی اسلامی (از نظر قطب) فاصله گرفته‌اند. در این پژوهش، نوشته‌های سید قطب به روش کتاب‌خانه‌ا...

محمد قطب یکی از اعضای اخوان المسلمین مصر است که پس از مهاجرت به عربستان تلاش کرد تا افکار اخوانی و وهابی را با یکدیگر ترکیب کند و نشر دهد. ازجمله دیدگاه های وی نظرات خاصی بود که  دربارۀ سیر وقایع تاریخ اسلام داشت. او معتقد بود هدف از پرداختن به تاریخ اسلام، کسب شناخت بیشتر از حقیقت اسلام است. او در زمینۀ تاریخ نگاری نیز تواریخ کهن مسلمانان را به دلیل دارا بودن روایات فراوان که موجب سردرگمی است،...