عدالت از واژگان مورد توجه حکیم سنایی است که از سر اعتقاد و آگاهی از تأثیر وجوه عدالت بر جامعه، بارها این واژه‌ی والا را در آثار و اشعار خود به کار برده است. واقع‌بینی توأم با آرمان‌گرایی حکیم سنایی سبب گردیده تا وی در عین حال که به تصویر جامعه‌ی آرمانی و مطلوب می‌پردازد از توجه به واقعیت‌های دنیای سیاست و رابطه‌ی نیروهای موجود در جامعه غافل نباشد. این متفکر و شاعر بزرگ به‌خاطر آشنایی با آراء و ...

ادبیات فارسی با بهره گیری از معارف اسلامی توانست غنی تر گردد و با زبانی گویا این معارف را به همگان بشناساند و جایگاه محکم فرهنگ ایرانی و اسلام را مستحکم تر کند. در این زمینه دو تن از شاعران نامدار فارسی که نقش برجسته ای از خود نشان دادند سنایی و حافظ هستند. شعر در آثار سنایی از حالت مدیحه سرایی و وصف طبیعت خارج شد و به عرصه های نوین عرفانی قدم نهاد، سنایی راه تکرار و تقلید در شعر را رها کرد و...

گاهی پیری راه دان یا عشقی شورانگیز یا خوابی صادق‘ سبب دگرگونی احوال صاحبدلی با ذوق و نیل او به کمال معنوی میگردد. چنان که تحول درونی سنایی را به ((دیوانه ای لای خوار)) از مجذوبان منتسب کرده اند. شاید هم اندیشه ای ژرف ‘ یا نفس گرم و مؤثر دریا دلی موجب گشته که سنایی عشرت جوی‘ترک شاهد وساغر کند و طریق زهد وانقطاع در پیش گیرد. سنایی‘ عارفی شریعتمدار است ‘ بدین جهت چکامه های او‘ آکنده از معانی دینی...

شعر قلندری بیانگر آخرین مرحلة تکامل احوال صوفیانه و اوج بیان اندیشه­های ایشان در زبان هنر است. بی­شک تنها راه شناخت تکامل احوال عارفان، تغییرات زبانی و محتوایی افکار ایشان خواهد بود. سنایی نیز همچون بسیاری از موارد دیگر آغازگر نشر این مفهوم در عرصة شعر بوده است. زبان و اندیشۀ سنایی در عرصۀ قلندریات رنگ و بویی دیگر می­گیرد، زبانی بی­پروا با اندیشه­های نامتعارف که گویی کوششی است در جهت رسیدن به...

سنایی غزنوی از پرآوازه ترین شاعران قرن ششم هجری و از پیشگامان شعر عرفانی محسوب می شود. برای نخستین بار در شعر اوست که مفاهیم و اصطلاحات عرفانی،  لطایف و دقایق قرآنی بسیاری به شعر فارسی راه می یابد، که اسماء و صفات حضرت احدیّت، مهم ترینِ آنها به شمار می­آید. در این تحقیق نحوه تجلی اسماء و صفات الهی از منظر زبانی و واژگانی مورد بررسی قرار می­گیرد. سنایی گاه نام و صفت باری تعالی را منطبق با آیات و ر...

اخلاق از دیر باز مورد توجّه بشر بوده ؛ زیرا ،آن را راهی برای رسیدن به سعادت خویش یافته است . اندرزها و تعالیم اخلاقی، همواره جزو مفاهیم برجسته ی شعر بوده و شعرا ،تلاش زیادی برای نشر فضایل اخلاقی داشته و هر یک به شیوه و روش خاص خود بدان پرداخته اند. سنایی و مولوی از جمله ی این شعرا هستند که نقد و مقایسه ی اخلاق ،در دو اثر حدیقه الحقیقه و مثنوی موضوع این پژوهش است. اساس نظام اخلاقی سنایی بر پایه ی...

چکیده واژه ی « قلندر » ، هر چند از لحاظ ریشه، در هاله ای از ابهام قرار گرفته است؛ اما، از نظر تاریخ فرقه شناسی ادیان و مذاهب و سیر عرفانی، دارای دو رویکرد تاریخی و عرفانی است. اگرچه این واژه در کنار واژگانی چون : خرابات، می، گلخن، رند، قلّاش، کفر، بت، زنّار، نمونه ای از واژگان نامقدس و گویای فرهنگی ضد دینی است؛ اما، در شعر عارفانی همچون سنایی، عطار، مولانا و حافظ، دارای قداست معنایی می باشد. ق...

چکیده رساله/پایان نامه : دربارۀ سنایی، آثار ، افکار و تأثیر وی بر دیگران تاکنون پژوهش¬های مختلفی صورت گرفته است، با توجّه به ضرورت آگاهی از مطالعات قبلی و نیز جایگاه ویژۀ کتاب¬شناسی¬ها و مقاله¬شناسی¬ها در بهبود امر تحقیق و پژوهش، این جستار با مراجعه به سایت¬های اینترنتی و منابع کتابخانه¬ای، مقالات منتشر شده در مجلّات دانشگاهی را از سال 1308 تا پایان سال 1390 شناسایی و بر اساس موضوع و زمان نشر ...

یکی از بزرگان دوره تیموری معین‌الدّین محمّد‌ زمجی اسفزاری هروی، منشی، شاعر، خوشنویس و مورّخ مشهور است، که از او آثاری برجسته به جا مانده است. از تألیفات این نویسنده دوره تیموری تنها کتاب روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات به چاپ رسیده و سایر آثار او در غبار زمان به دست فراموشی سپرده شده است. از آثار شایان توجه او «ترسّل» است. این اثر مشتمل برمقدمه، چهار منشأ و یک خاتمه است و از جمله آثاری است که از ه...

سنایی نخستین شاعری است که شعرهایی سروده¬است که جز در قلمرو عرفان معنای دیگری ندارد؛ یعنی هدف و قصد گویندة آن¬ها تصوّف است و به¬ویژه جهان¬بینی تصوّف را در آثار خود شکل¬بخشیده¬است. هیچ اندیشه¬ای از اندیشه¬های مرکزی عالم تصوّف وجود¬ندارد که رگه¬هایی از آن در شعر سنایی – به¬خصوص در حدیقه – انعکاس¬نیافته¬باشد و از این حیث، حدیقة سنایی را که نقطة شروع مثنوی¬های تعلیمی– عرفانی فارسی است، دایره المعارف تص...