حق آزادی بیان که می‌توان گفت زمینه‌ساز سایر حقوق بشر است در اولین اسناد حقوق بشری داخلی و بین‌المللی منعکس شده است. با وجود این، تعریف این حق و اهمیت اجزاء و مؤلفه‌های آن در گذر زمان تغییر کرده است. البته می‌توان مدعی شد اکثر اسناد جهانی و منطقه‌ای حقوق بشر تعاریف بسیار مشابهی از حق آزادی بیان ارائه داده‌اند. به‌موجب این تعاریف، حق آزادی بیان، حق «هر انسان» است به اینکه «اطلاعات» و «نظرهای» خود...

یکی از راه‌های تبیین مسألة تحول آرای مفسران در برخی از عبارت‌های قرآنی، فهم میثاق‌های ‌اجتماعی (قرارداد اجتماعی) عصر مفسر است. میثاق‌های اجتماعی، عادت‌های فکری رایج در عصر حیات مفسرند که به‌گونه‌ای ناخودآگاه بر تفسیر او از متن قرآنی، اثر می‌نهند و موجب می‌شوند که تفسیر مفسر، متناسب با گفتمان‌های رایج در عصرِ حیات او باشد. از آنجا که مفسران در دوره‌های تاریخی گوناگونی زیسته‌اند، با تحول گفتمان‌ها...

مقاله حاضر به ترجمه و نقد مقاله «عقود و عهود» از دایرة‌المعارف قرآن «لیدن» پرداخته است. نویسنده مقاله‌ به دو واژه «عقد» و «عهد» در قرآن کریم و وجوه تفاوت آنها، مباحث کلی مرتبط با عقد بیع، مصادیق عقد، حق فسخ و تفاسیر مختلف از مفهوم «عقد» و «عهد» پرداخته است. عقود و قراردادها از مباحث مهم کتب فقهی هستند، به‌خصوص بیع که چنانکه خود نویسنده اذعان دارد، هسته تمام التزامات قانونی را تشکیل می‌دهد و بسی...

بررسی مفاد رمزآلود «آیات الست» (اعراف/172ـ 174) از دیرباز مورد توجه محدثان، مفسران و اندیشمندان مسلمان بوده‌است. نگاهی به دیدگاه‌های ارایه شده از «ألست» در تاریخ تفکر اسلامی، حکایت از اهتمام پیوسته برای عرضة اندیشه‌ای نو در تفسیر این آیات است، تفسیری که در عین انطباق با ظواهر آیات و مبانی دینی، خردپذیر و نمایانگر ابعاد پیچیده و مبهم آیه باشد. قلم حاضر، با بکارگیری روش توصیفی- تحلیلی، پس از ریشه...

«هدایت» و «ضلالت» از سوی خدا ازجمله مباحث توحید افعالی است. هدایت منسوب به خداوند چند گونه است که از جمله آنها هدایت تکوینی است که شامل همه موجودات می‌شود و هدایت تشریعی که ضد ندارد (اضلال)؛ زیرا هیچ‌گاه خداوند حکیم با وضع قوانین، موجبات گمراهی بندگان را فراهم نمی‌کند. در مقابل هدایت تکوینی خدا، اضلال تکوینی است، که به‌معنای اضلال کیفری محقق می‌شود، نه ابتدایی و بدوی. شبهه چرایی اضلال از سوی خد...

مساله اخذ میثاق و پیمان از انسانها مبنی بر پذیرش ربوبیت یگانه خدای متعال پیش از آفرینش دنیوی ایشان یکی از مباحث مهم قرآنی است که در آیه ۱۷۲ از سوره اعراف- معروف به آیه پیمان الست- مطرح گردیده است. روایاتی که در جوامع روایی به " روایات عالم ذر" مشهور است به نوعی موید وجود عالم ذر در آیه مذکور است. مسئله این است که برخی از اندیشمندان این روایات را در عداد اخبار آخبار آحاد و برخی در زمره اخبار متو...

در چارچوب حقوق بین‌الملل، حق بر غذا، حق بنیادین هر شخص بر دسترسی پایدار به غذا به‌گونه‌ای‌ست که پاسخگوی نیازهای غذایی وی باشد. با توجه به جایگاه ویژه‌ دولت‌ها در حقوق بین‌الملل، بررسی تأمین حق بر غذا به عنوان یکی از تعهدات دولت‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. پرسش اصلی آن است که اساس حقوقی تعهدات دولت‌ها در زمینه حق بر غذا چیست و چگونه باید به این تعهد عمل کنند. در این مقاله نشان داده ‌می‌شود که...

اعلامیۀ جهانی حقوق بشر و میثاق حقوق مدنی و سیاسی، بر وجود حق بر تجمع مسالمت‌آمیز برای شهروندان فارغ از مکان تجمع و محتوای آن صحه گذاشته است. با این همه، تجمع به هنگامی‌که در عرصۀ عمومی برپا می‌شود و شکل تظاهرات به خود می‌گیرد، ممکن است چندان مطلوب دولت‌ها نباشد. چراکه با احتمال بروز اختلال در روند عادی امور، ممکن است برای دیگر شهروندان ایجاد مشکل کند؛ ضمن آنکه تجمع مسالمت‌آمیز ابزاری است برای ا...

صیانت از قانون اساسی به عنوان میثاق ملی و سند حقوقی سیاسی کشور نخست به لحاظ برتری قانون اساسی بر سایر قوانین و مقررات عادی که توسط پارلمان‌ها به تصویب می‌رسد، دوم به جهت تضمین لازم برای مطابقت قوانین عادی با قانون اساسی و سوم از نقطه نظر پاسداری از نقض قانون اساسی توسط قوای حاکم امری کاملاً مهم و ضروری به حساب می‌آید که در همه نظام‌های حقوقی تدابیری برای آن اندیشیده شده است. نظام حقوقی جمهوری...

در تاریخ 28 تیرماه 1390 کتابداران کتابخانه‌های عمومی و سایر کتابخانه‌ها ملاقاتی با رهبر معظم انقلاب داشتند. انجام چنین برنامه‌هایی هر از گاه در کشور می‌تواند به معرفی گروه‌ها و اصنافی بینجامد که یا فراموش شده‌اند و یا خدماتشان فراموش شده است و یا خدمات واقعی که باید توسط آن‌ها انجام شود، انجام نمی‌شود و یا خود آنان و یا جامعه نسبت به آن بی‌تفاوت و یا بیگانه شده‌اند. به این مناسبت روز 28 تیرماه ...