بررسی اثر هرزآب های سطحی بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در حوزه آبخیز قهرود شهرستان کاشان

پدیده بیابان زایی در کشورهای در حال توسعه که دارای پتانسیل بالای بیابانی شدن می باشند، از شدت زیادی برخوردار است. این فرآیند، با شرایط اکولوژیکی این کشورها رابطه تنگاتنگ دارد. پارامترهایی نظیر؛ بارندگی، تبخیر و تعرق، وضعیت پوشش گیاهی، مسائل اقتصادی – اجتماعی و ...، در بیابانی شدن مناطق مختلف کره زمین نقش عمده ای دارد. در این میان، فرسایش خاک و پیامدهای منفی ناشی از آن، خود یکی از عوامل افزایش روند بیابانزایی می باشد. امروزه فرسایش، سیل و کم آبی از جمله مشکلاتی است که انسان عصر حاضر به مقابله با آن برخاسته است. حوزه آبخیز قهرود در شهرستان کاشان، بخش قمصر و دهستان قهرود واقع شده است. منطقه مورد مطالعه با وسعتی معادل 13/9091 هکتار، بین طول های شرقی 21 ، ْ51 تا 30 ، ْ51 و عرض های شمالی 35 ، 33ْ تا 45 ، ْ33 واقع شده است. این منطقه بستر ظهور سیلاب ها و هرزآب های جاری شده از کوهستان های اطراف می باشد. تخریب پوشش گیاهی، تغییر کاربری و عدم مدیریت صحیح منابع آب سطحی سبب تخریب شدید منابع اراضی و خاک منطقه شده است. هدف از این مطالعه، بررسی تأثیر هرزآب های سطحی بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و حاصلخیزی خاک های منطقه و ارائه راهکارهای موثر جهت جلوگیری از روند بیابانی شدن در حوزه آبخیز قهرود می باشد. جهت این کار، ابتدا اراضی منطقه به روش فیزیوگرافی ماهلر به جزء اراضی های؛ 1.3.1، 1.3.2، 1.6.1، 2.3.2، 3.2.1، 3.2.2 و 8.1.1، تفکیک گردید. پوشش گیاهی منطقه به روش فلورستیک فیزیونومیک، تیپ بندی شد. نقشه های منابع اراضی، کاربری اراضی، ژئومرفولوژی و زمین شناسی منطقه به کمک نرم افزار arc gis، تهیه گردید. در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی، اراضی به دو دسته تحت تأثیر سیل و عدم تأثیر سیلاب تفکیک گردید. در اجزای اراضی مشابه و در قالب دو دسته مذکور، پروفیل های نظیر حفر شد و افق های مختلف تفکیک گردید. از هر افق نمونه برداری صورت گرفت. 19 پارامتر خاک، در آزمایشگاه آب و خاک اندازه گیری شد. نتایج آنالیزهای آزمایشگاهی در نرم افزار sas و در طرح بلوک های کاملاً تصادفی، آنالیز آماری گردید. آزمون t-test بر روی داده ها اعمال شد. نتایج نشان داد که؛ خصوصیات شیمیایی شامل: ماده آلی، فسفر قابل جذب و پتاسیم قابل جذب از یک طرف و خصوصیّت فیزیکی ضخامت، از طرف دیگر، در منطقه تحت تأثیر سیل و منطقه شاهد اختلاف معنی داری با هم دارند. r2های 95% حکایت از معنی دار بودن اختلاف بین عناصر مذکور در دو منطقه مورد مطالعه را داشت.