سنجش و ارزیابی پایداری اجتماعی (نمونه موردی: محلات شهرمشهد)

از ابتدای قرن 21، نگاه توسعه پایدار صرفاً توجه به ابعاد زیست محیطی و یا اقتصادی نیست. بلکه مباحث اجتماعی دریچه ی جدیدی را در رسیدن به توسعه پایدار برای ما گشوده است. پایداری اجتماعی به عنوان یک جزء اساسی از توسعه پایدار مورد توجه ویژه سیاستمداران و برنامه ریزان قرار گرفته است. از آنجا که در فرایند برنامه ریزی شهری توجه به مباحث اجتماعی اجتناب ناپذیر و جزء جدایی ناپذیر طرح های شهری محسوب می شود، با تعیین ابعاد پایداری اجتماعی می توان رویه های موثّر برمباحث اجتماعی جامعه را مورد بررسی و شناسایی قرار داد. به عبارت دیگر، ابعاد پایداری اجتماعی می تواند به عنوان یکی از مهم ترین و کلیدی ترین ابزار در برنامه ریزی و سیاست گذاری های شهری مورد استفاده قرار گیرد. از طرفی گستردگی، پیچیدگی و تنوع شاخص های پایداری اجتماعی و نقش آن ها برجامعه ایجاب می کند تا این شاخص ها برحسب نقش و عملکردشان مورد توجه قرار گیرند، که مشخصاً هر یک دارای ارزش متفاوتی از یکدیگر می باشند. لذا این پژوهش با فرض یکسان نبودن پایداری اجتماعی در سطح محلات شهر مشهد و اینکه با فاصله گرفتن از مرکز شهر میزان پایداری اجتماعی افزایش خواهد یافت؛ و با هدف شناخت و ارزیابی شاخص های پایداری اجتماعی در سطح محلات شهر مشهد صورت گرفته است. برای رسیدن به این هدف پس از شناخت معرف ها و شاخص هایی که بیانگر پایداری اجتماعی است با استفاده از گویه هایی که بیان گر هر یک از این شاخص ها می باشد به سنجش آن در سطح محلات مورد نظر شهر مشهد پرداخته و در ادامه با استفاده از نظر کارشناسان و بکارگیری مدل تحلیل شبکه، وزن هر یک از این شاخص ها در تبیین پایداری اجتماعی سطح محلات تعیین شد. در نهایت محلات مورد نظر را به لحاظ برخورداری از شاخص های پایداری اجتماعی مورد ارزیابی قرار گرفته و به ارائه راهکارهایی جهت رسیدن به اصول پایداری در ناحیه مورد مطالعه پرداخته شده است. برای رسیدن به هدف پژوهش، از مدل تحلیل شبکه(anp) و روش دلفی در تعیین وزن هر یک از شاخص ها در جهت تبیین پایداری اجتماعی استفاده شده است. روش تحقیق در این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. همچنین روش یافته اندوزی براساس مطالعات کتابخانه ایی و اسنادی و مصاحبه با کارشناسان و مسئولان بوده است. براین اساس پس از ارزیابی شاخص ها با استفاده از مدل تحلیل شبکه به این نتیجه رسیدیم که، عدالت اجتماعی(136/0=eo)، بعدعینی امنیت(129/0=os) و تعامل اجتماعی(170/0=si)، به ترتیب، بیشترین وزن و در نتیجه بیشترین تأثیر را در تحقق پایداری اجتماعی داشته است. و در بین سه محله مورد مطالعه در شهر مشهد محله گوهرشاد از بیشترین سطح پایداری اجتماعی برخوردار بوده است.