مطالعه فرایندهای خاکسازی در تکامل خاک های شور با بافت های متفاوت در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی

پیدایش و تکوین خاک شاخه ای از علم خاکشناسی است که به بررسی و مطالعه عوامل و فرایندهای موثر بر تشکیل و تکامل خاک می پردازد. علوم کشاورزی و منابع طبیعی همیشه مبتنی بر آزمایش ها و تجربه-های آزمایشگاهی بوده اند که نتایج این آزمایش ها مهر تاییدی بر روابط و فرایندهای مربوط به این علوم است. در این پژوهش، با هدف بررسی فرایندهای موثر در تکامل خاک های تحت تاثیر شوری، نمونه های خاک با بافت های مختلف (رسی، لومی و شنی) از منطقه باجگاه (دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز) جمع آوری شد و پس از انتقال به گلخانه بخش خاکشناسی خاک ها به طور جداگانه در ستون های پلاستیکی ریخته شدند. برای بررسی توالی تشکیل خاک تحت شرایط شوری و نیز وضعیت رس قابل پراکنش در خاک های آهکی مورد مطالعه، چند مطالعه آزمایشگاهی انجام گرفت. مقدار مشخصی از خاک ها که در این مرحله غیر شور اما آهکی هستند، به مدت یک شبانه روز در محلول نمک کلرید سدیم با غلظت های مختلف (1، 5 و 10 درصد) اشباع شدند. پ هاش خاک و مقدار رس قابل پراکنش در این مرحله در هر سه خاک و هر سه سطح شوری، در مقایسه با شاهد بدون تغییر بود. از آنجا که در این مرحله بیشتر سطوح تبادلی خاک توسط سدیم اشباع شده اند یک خاک شور و سدیمی به طور مصنوعی تشکیل شد. با شستشوی خاک با الکل و به منظور خارج کردن نمک های اضافی، خاک، شوره زدائی شد و همزمان رس-های سدیم دار نیز هیدرولیز شده و خاک در این مرحله حالت سولونتزی پیدا می کند. در این مرحله پ-هاش در هر سه خاک و هر سه سطح شوری، بالای 5/8 و مقدار رس قابل پراکنش در هر سه خاک و هر سه سطح شوری در مقایسه با شاهد به طور معنی داری بیشتر بود. بر اساس این مشاهدات و نتایج حاصله از این تحقیق، توالی پیدایش و تکامل خاک های متاثر از شوری، در طی چهار مرحله متوالی فرایندهای خاکسازی شامل شور و سدیمی شدن، شوره زدایی، سدیمی شدن (پیدایش حالت سولونتزی) و سدیم زدایی (قلیا زدایی ) می باشد.