بررسی تطبیقی حق مادی تکثیر در حقوق مالکیت ادبی وهنری

اساسی ترین حق مادی در نظام حقوق مالکیت ادبی وهنری ، حق تکثیر است . حق تکثیر را حق انحصاری پدیدآورنده بر تجویز یا منع تکثیر اثر توسط دیگران در صورت نسخه برداری از اثر تعریف کرده اند . این حق از پیش شرط های برخورداری از منافع مادی اثر به شمار می رود . گرچه حق تکثیر با حق توزیع رابطه تنگاتنگی دارد ؛ اما انتقال حق توزیع به منزله انتقال حق تکثیر نیست . شیوه های تکثیر ، ماهیت و قالب خاصی ندارند و تکثیر اثر به صورت جزئی یا کلی ، مستقیم یا غیر مستقیم از جمله ابعاد این حق مالی می باشد . با پیدایش عصر دیجیتال ، حق تکثیر با چالش هایی روبرو شده است ؛ از یک سو ، محیط مجازی نوعی جدیدی از تکثیر را به وجود آورده است که در مورد انطباق مفهوم تکثیر بر آن اختلاف نظر وجود دارد . کنوانسیون های بین المللی مانند معاهده کپی رایت سازمان جهانی مالکیت معنوی 1996 و معاهده اجرا ها و آثار صوتی سازمان جهانی مالکیت معنوی 1996 در مورد تکثیر موقت مقرره صریحی ندارند و فقط در شرح آن هرگونه تکثیر دائم یا موقت ، با هر وسیله و با هر شکل ، کلاً یا جزئاً را حق پدیدآورندگان ، اجراکنندگان ، تولیدکنندگان آثارصوتی و سازمان های پخش رادیو – تلوزیونی می دانند . از سوی دیگر ماهیت غیر متمرکز اینترنت ، امکان تکثیر سریع و بی رویه اثر با کیفیت مشابه در محیط مجازی و به عبارتی سرقت ادبی را فراهم کرده است . هم چنین برای برقراری تعادل بین حقوق فردی با حقوق اجتماعی ، تمام قوانین از جمله قانون ایران ، محدودیت هایی را مانند تکثیر شخصی و تکثیر آموزشی برای حق تکثیر قائل شده اند . اما با پیشرفت تکنولوژی ، توجیه مستمر چنین استثنائاتی با مشکل مواجه شده است . در قوانین ایران ضمانت اجرای مناسبی برای نقض حق تکثیر شناسایی نشده است .