تحلیل الگوی توسعه هاله شهری در منطقه شهری ارومیه

مشاهدات و تجربیات جهانی نشانگر آن است که هاله مناطق شهری نقش مهمی در شکل گیری مجموعه های شهری و توسعه منفصل شهرها و مناطق شهری بزرگ دارند. لذا در این پژوهش به تحلیل عوامل و الگوی توسعه هاله منطقه شهری پرداخته می شود و بدین منظور منطقه شهری ارومیه که در سال های اخیر شاهد رشد و گسترش افقی این منطقه و ایجاد هاله های جدید هستیم، مورد بررسی قرارگرفته است تا بتوان به سؤال های پژوهش که چه عواملی در الگوی توسعه هاله منطقه شهری ارومیه مؤثر بوده و این هاله ها به چه شکلی گسترش یافته اند، پاسخ داد. روش تحقیق تحلیلی- توصیفی است به طوری که معیارهای مؤثر در ایجاد هاله منطقه شهری ارومیه که شامل عوامل کالبدی- فضایی، عوامل زیست محیطی، عوامل مدیریتی-سیاسی و عوامل اقتصادی می باشد، تعیین و شاخص های هر یک مشخص شده است و با روش نمونه گیری گروهی پرسشنامه هایی از 5 نفر از مسئولین هر یک از سازمان های استانداری آذربایجان غربی، جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی، دانشگاه ارومیه (برای رشته های شهرسازی، جغرافیا، عمران)، اداره منابع طبیعی، سازمان همیاری شهرداری ها، اداره کل مدیریت بحران استان، سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای، سازمان حفاظت از محیط زیست، اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری، جهاد دانشگاهی، سازمان نظام مهندسی تهیه شده است. سپس با استفاده از روش تحلیل شبکه ای (anp) وزن هر یک از شاخص ها و عوامل تعیین شد که بر این اساس شبکه ارتباطی بیشترین و قابلیت اراضی کمترین تأثیر را در الگوی توسعه هاله منطقه شهری ارومیه داشته است. بعدازآن با روش تحلیل آنتروپی شانون مشخص گردید که فرم فضایی هاله در این منطقه غیر پراکنده بوده است به گونه ای که در سال 1375 تا 1385 فشرده تر شده و پراکندگی کاهش یافته (چون مقداری از هاله ها به محدوده شهر الحاق شده اند) و از سال 85 تا سال 1393 توسعه هاله ها پراکنده شده و طی این 8 سال بااینکه مقداری از محدوده هاله ها به محدوده شهر ارومیه الحاق شده است اما باز هم در کل منطقه شهری ارومیه هاله ها نسبت به سال های قبل پراکنده تر و غیر متراکم تر رشد یافته اند. همچنین از روش تحلیل ضریب موران، تحلیل انجام گرفت که این هاله ها نسبت به هم همبستگی ندارند و به صورت تصادفی رشد یافته اند. در نهایت با روش همپوشانی شاخص ها و چیدمان فضا (space syntax) تحلیل الگوی توسعه هاله ها انجام گرفته که الگوی توسعه در امتداد محورهای اصلی، خطی و در نزدیکی شهر، گسترشی و پیوسته بوده است.