مقدمه:استفاده از گیاهان دارویی و ترکیبات طبیعی به عنوان دارو هر روز در حال افزایش است. شاید به این علت که جامعه در مورد همه ی فرآورده ها به نوع طبیعی و اصل آن علاقه دارد، خصوصاً در مورد دارو. در طب سنتی ایران، استخراج مواد موثره ی گیاهان با روغن کنجد به طور وسیعی استفاده شده است. در این پژوهش سعی شده بررسی شود عصاره روغنی گیاهان بابونه گاوی و خارخسک که در کتب سنتی اشاره شده، با استفاده از روش انفلوراژ (و روغن کنجد) حاوی چه موادی است؟ روش کار: پس از تهیه ی گیاه و استخراج عصاره ی آنها با روش انفلوراژ و با استفاده از روغن کنجد (طبق متد سنتی)، عصاره های حاصل با استفاده از الکل مطلق، در سرما، تخلیص و پس از مراحل مختلف خالص سازی به دستگاه gc-mass تزریق شدند. شناسایی مواد موجود در عصاره ی حاصل با تفسیر طیف های جرمی حاصل و همچنین تطبیق آنها با کتابخانه دستگاه mass انجام شد. نتایج:مواد عمده ای که در عصاره روغنی این گیاهان شناسایی شدند شامل: در گیاه بابونه گاوی: vaccenic acid, ?-pinene, ?-bisabolol oxide, ?-farnesene, stigmastan-3,5-diene, ?-sitosrerol, ?-tocopherol, stigmasta-5, 22-dien-3-ol, ergost-5-en-3-ol. در گیاه خارخسک: eucalyptol, 2,3-methylenedioxyphenol, vaccenic acid, ?-tocopherol, ?-sitosrerol, sesamin,campesterol,stigmasterol. بحث و نتیجه گیری:در هر دو گیاه تعداد زیادی طیف مربوط به اسید های چرب و استرهای آنها و نیز مواد استرولی نیز وجود داشت. ترکیبات دارای آثار فارماکولوژیکی در عصاره روغنی تهیه شده با روش انفلوراژ این دو گیاه شناسایی شد گرچه مقادیر آنها کمتر از حد انتظار بود که نشانگر این مطلب است که با استفاده از این روش نمی توان اجزای موثره ی گیاه را به میزان فراوانی شناسایی کرد و عصاره ی حاصل دارای مقدار زیادی اجزای روغن استخراج کننده هم هست. شاید با استفاده از متدهای جداسازی دقیق تر بتوان مواد موثره ی بیشتری را از این گیاهان استخراج و شناسایی کرد

استفاده از گیاهان و ترکیبات طبیعی به عنوان دارو هر روز در حال افزایش است. شاید به این علت که جامعه در مورد همه فرآورده ها به نوع طبیعی و اصل آن علاقه دارد، خصوصاً در مورد دارو. در طب سنتی ایران، استخراج مواد موثره ی گیاهان با روغن کنجد به طور وسیعی استفاده شده است. در این پژوهش سعی شده بررسی شود عصاره روغنی گیاهان درمنه و مرزنگوش که در کتب سنتی اشاره شده، با استفاده از روش انفلوراژ (و روغن کنجد) حاوی چه موادی است؟ پس از تهیه گیاه و استخراج عصاره آن با روش انفلوراژ و با استفاده از روغن کنجد (طبق متد سنتی)، عصاره حاصل با استفاده از الکل مطلق، در سرما، تخلیص و پس از مراحل مختلف خالص سازی به دستگاه gc-mass تزریق شدند. شناسایی مواد موجود در عصاره ی حاصل با تفسیر طیف های جرمی حاصل و همچنین تطبیق آنها با کتابخانه دستگاه mass انجام شد. مواد عمده ای که در عصاره روغنی این گیاهان شناسایی شدند شامل: در گیاه درمنه: ‍caryophyllene oxide, 1-oxaspiro [2,5] octane, santalol, cedren-13-01, lanceol, 1- cyclohexene-1- menthanol, bisabolene epoxide, spathulenol, isoaromadendrene epoxide. در گیاه مرزنگوش: ?-ocimene, germacrene d, ?- caryophyllen. sabinen در هر دو گیاه تعداد زیادی طیف مربوط به اسیدهای چرب و استرهای آنها و نیز مواد استرولی نیز وجود داشت. ترکیبات دارای آثار فارماکولوژیکی در عصاره روغنی تهیه شده با روش انفلوراژ این دو گیاه شناسایی شد. گرچه مقادیر آنها کمتر از حد انتظار بود که نشانگر این مطلب است که با استفاده از این روش نمی توان اجزای موثره گیاهان را به فراوانی شناسایی کرد و عصاره ی حاصل دارای مقدار زیادی اجزای روغن استخراج کننده هم هست. شاید با استفاده از متدهای جداسازی دقیق تر بتوان مواد موثره ی بیشتری را از این گیاهان استخراج و شناسایی کرد.

گیاهان دارویی در طول تاریخ بشر در درمان بیماریها استفاده می شدند.از این رو ما در این پایان نامه اثر آنتی باکتریال عصاره تام و فراکسیون های اتردوپترولی و آبی حاصل از گیاه calotropis procera را بررسی کردیم.در این مطالعه روش ما برای عصاره گیری روش liquid-liquid fraction بودوعصاره تامو فراکسیون های اتر دوپترولی وآبی تهیه شد.برای روش میکروبی از روش انتشار در محیط آگار استفاده کردیمو به روش چاهک پلیت.نتیجه نهایی به این صورت بود که عصاره تام اثر قابل توجهی بر سالمونلا تایفی داشته استو فراکسیون اتردوپترولی بر استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین و سالمونلا تایفی اثر داشته است.فراکسیون ابی نیز بر استافیلوکوکوس اورئوس،سودوموناس آئروژینوزا واستافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین داشته است.

امروزه تلاش محققان بر جایگزین کردن داروهای شیمیایی با داروهای مشتق شده از مواد طبیعی به ویژه بر داروهای گیاهی متمرکز شده است زیرا مقاومت عوامل بیماری زا در سطح جهانی و نیز عوارض جانبی داروهای ضدمیکروبی سنتتیک مانند واکنش های آلرژیک گسترش یافته است. در این پروژه اثر ضدباکتریایی عصاره تام متانولی و فراکسیون های گیاه tanacetum fruticulosum ledeb یا مینای بوته ای علیه 6 سوش باکتریایی استافیلوکوکوس اورئوس atcc 6538 ، استافیلوکوکوس اپیدرمیس atcc 12228 ، استافیلوکوکوس ¬اورئوس مقاوم به متی¬سیلینatcc 33591 ، سالمونلاتایفی موریوم atcc 14028، سودوموناس آئروژینوزا atcc 9027 و اشرشیا کلای atcc 8739 بررسی گردید. گیاه تازه تاناستوم فروتی کولوزوم از اطراف هرمزگان جمع¬آوری و در سایه خشک شد. برای آماده سازی عصاره تام متانولی, مقدار 1000 گرم از پودرخشک گیاه را در پرکولاتور به مدت 70 ساعت همراه با متانول ریخته شد و عصاره آن پس از تغلیظ جمع آوری شد. فراکسیون های اتردوپترولی و کلروفرمی گیاه با روش liquid- liquid fraction از عصاره تهیه شد. بررسی اثر نسبی اولیه عصاره تام و فراکسیون های حاصله گیاه با تکنیک انتشار در آگار جامد مورد سنجش قرار گرفت.. تعیین میزان حداقل غلظتی که رشد باکتری را مهار می¬کند یا mic وحداقل غلظت کشندگی باکتری یا mbc با روش ماکرودایلوشن انجام گرفت. بیشترین قطر هاله عدم رشد عصاره تام متانولی برای استافیلوکوکوس اورئوس، استافیلوکوکوس اپیدرمیس، سالمونلا تایفی موریوم 24 میلی متر و بیشترین قطر هاله عدم رشد فراکسیون اتردوپترولی برای استافیلوکوکوس اورئوس و استافیلوکوکوس اپیدرمیس 13 میلی¬متر و بیشترین قطر هاله عدم رشد فراکسیون کلروفرمی برای باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس، استافیلوکوکوس اپیدرمیس، سالمونلا تایفی موریوم و استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین 23 میلی متر بدست آمد. بهترین نتیجه mbc,mic عصاره تام روی استافیلوکوکوس اپیدرمیس با غلظتmg/ml62/15وmg/ml 25/31 مشاهده شد. و بهترین نتیجه mbc,micفراکسیون اتردوپترولی برای استافیلوکوکوس اورئوس، استافیلوکوکوس اپیدرمیس، سالمونلاتایفی موریوم با غلظت mg/ml 125 وmg/ml 250 و برای فراکسیون کلروفرمی استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین با غلظت mg/ml62/15 و mg/ml 25/31 مشاهده گردید.

بروز و گسترش مقاومت دارویی در میان عوامل میکروبی و همچنین عوارض جانبی داروهای شیمیایی باعث تلاش بیش از پیش دانشمندان برای یافتن داروهای جایگزین شده است. در این میان تحقیق و شناسایی خواص دارویی گیاهان جایگاه منحصر به فردی دارد. در این تحقیق اثر آنتی¬باکتریال عصاره تام و فراکسیون¬های اتردوپترولی، آبی و متانولی حاصل از بخش¬های هوایی گیاه cleome brachycarpa vahlex dc علیه 6 سوش باکتریایی که شامل: salmonella typhimurium atcc 14028 pseudomonas aeruginosa atcc 9027 escherichia coli atcc 8739 staphylococcus aureus atcc 6538 staphylococcus epidermidis atcc 12228 methicillin-resistant staphylococcus aureus atcc 33591 به روش چاهک مورد بررسی قرار گرفت. عصاره تام گیاه در پرکولاتور با استفاده از متانول به عنوان حلال تهیه شد. فراکسیون¬های اتردوپترولی، آبی و متانولی نیز با روش liquid- liquid fractionation تهیه شدند. در نهایت حداقل غلظت مهارکنندگی رشد(mic) به روش ماکرودایلوشن در لوله آزمایش و حداقل غلظت کشندگی باکتری(mbc) تعیین گردید. نتایج حاصله نشان داد، بزرگترین هاله عدم رشد مربوط به staphylococcus epidermidis در فراکسیون آبی می باشد(20 میلی متر). همچنین بهترین نتیجه micو mbc در فراکسیون آبی روی staphylococcus epidermidis با غلظت mg/ml62/15mg/ml , 25/31می باشد. و بهترین نتیجه mic و mbc عصاره تام وفراکسیون متانولی نیز برای staphylococcus epidermidis با غلظت mg/ml62/15و mg/ml 50/62 است. همچنین فراکسیون اتردوپترولی نیز بیشترین اثر را روی staphylococcus epidermidis نشان داده اند که micو mbcآن برابر با mg/ml 25/31 وmg/ml 50/62 می باشد. با توجه به اینکه گیاهان منابع با ارزشی از ترکیبات جدید هستند، لذا توجه و مطالعات بیشتر در این زمینه، به منظور دستیابی به ترکیبات ضدمیکروبی جدید و تعیین نوع ماده ی موثره عامل این اثرات در آینده نزدیک ضروری می باشد.

نظر به شیوع جهانی مقاومت های دارویی در طیف وسیعی از عوامل بیماریزا و نیز عوارض جانبی بعضی از داروهای ضدمیکروبی، امروزه تلاش محققان به جایگزین کردن اینگونه داروها با داروهای مشتق شده از مواد طبیعی به ویژه داروهای گیاهی متمرکز شده است. لذا در این پایان نامه به بررسی اثر آنتی باکتریال عصاره تام و فراکسیونهای اتردوپترولی، آبی و متانولی حاصل از بخشهای هوایی گیاه افوربیا لاریکا (euphorbia larica boiss) علیه 6 سوش باکتریایی پرداختیم.

ترکیب گیاهی چهارگل، به عنوان ضد سرفه و خلط آور در بازار سنتی مصرف دارد. در روش سنتی، گل های 4 گیاه مختلف به صورت دم کرده مورد استفاده قرار می گیرند. با توجه به عدم وجود شکل دارویی این ترکیب و به منظور استاندارد سازی آن، در این تحقیق اقدام به معرفی 4 جزء اصلی ترکیب و ساخت شربت آن شد. جهت انتخاب 4 جزء اصلی، کتاب های سنتی و عطاری های شهر تهران در نقاط مختلف، به صورت رندوم، مورد بررسی قرار گرفتند، به این ترتیب، اجزاء اصلی ترکیب چهارگل شامل ختمی، بنفشه، پنیرک و پونه انتخاب گردید.سپس گیاهان منتخب، تهیه شده و عصاره آن ها گرفته شد و مورد تعیین مقدار ماده مو ثره فلاونوئید بر اساس روتین (?max=415nm) قرار گرفتند. سپس عصاره ی تهیه شد برای ساخت شربت گیاهی به کارگرفته شد. برای ساخت شربت، فرمولاسیون شربت ساده(ساکارز 85%)و فرمولاسیون های مختلف با نسبت های متفاوتی از حلال ها و کمک حلال ها(گلیسرین و سوربیتول) مورد بررسی قرار گرفتند. سپس به فرمولاسیون های منتخب سایر مواد جانبی مورد نیاز مانند طعم دهنده، محافظ و ... افزوده شد. از بین این فرمولاسیون های تهیه شده، بهترین فرمولاسیون از لحاظ خواص ظاهری مانند قوام، طعم و... انتخاب گردید. فرمولاسیون منتخب شامل، 65gr ساکارز،15mlسوربیتول،5mlگلیسرین است.

مخلوط گیاهی چهارتخمه را از ایام قدیم به عنوان ترکیبی موثر جهت برطرف نمودن سرفه، التیام بخش سینه و خلط آور استفاده نموده اند. این ترکیب در عطاری ها و کتاب های سنتی ثابت نبوده و شامل گیاهان مختلفی می باشد. از این رو در این تحقیق به منظور استانداردسازی آن اقدام به انتخاب چهار جزء کاربردی تر گردید. در ابتدای کار کتاب های سنتی و عطاری های شهر تهران به صورت رندوم در شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز مورد بررسی قرار گرفت. سپس تعداد 10 گیاه که در عطاری ها، از مخلوط آنها به عنوان چهارتخمه استفاده می کنند، تهیه گردید. با انجام آزمایش تعیین ضریب تورم روی این گیاهان، دانه های چهار گیاه با نام های علمی : lallementia iberica , alyssum homolucarpum , salvia macrosiphon , ocimum basilicum ، را که بیشترین مقدار ضریب تورم را داشتند به عنوان چهار جزء اصلی انتخاب کرده و اندازه گیری موسیلاژ هرکدام و همچنین ترکیب آن ها انجام شد. جهت بهبود طعم و بوی فراورده توسط دستگاه دراژه سازی به ترکیب نهایی اسانس زده شد. همچنین عسل نیز برای پوشش دهی دانه ها فرموله شد.

افزایش روز افزون مقاومت های استافیلوکوکی نسبت به آنتی بیوتیک ها سبب شده است که محققان برای یافتن ترکیبات جدید موثر تلاش کنند.گیاهان از دیرباز از منابع غنی داروسازی به شمار می روند. تحقیقات قبلی انجام شده بر گیاهان مریم گلی لوله ای و شکاعی و نیز استفاده از آن ها در طب سنتی ایران ما را بر آن داشت تا اثر ضد استافیلوکوکی عصاره این گیاهان را مورد بررسی قرار دهیم.