نام پژوهشگر: محمد فاضلی

بررسی رابطه بین میزان گرایش به هویت ملی و قومی در بین کردها
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1389
  امیر ظهرابی   احمد رضایی

چکیده: عنوان تحقیق حاضر بررسی رابطه بین میزان گرایش به هویت ملی و هویت قومی در بین کردها می باشد .این تحقیق از نوع پیمایشی و از پرسش نامه برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است . کلیه خانوارهای کرد شش شهر شاهیندژ،بوکان،بانه،مریوان،مهابادو سنندج جامعه آماری این تحقیق را تشکیل می دهند حجم نمونه تحقیق600 نفر بوده که به تناسب جمعیت هر شهر ،تعداد پاسخگویان آن مشخص گردید سوالات تحقیق عبارتند از 1:در بین کردها تا چه میزان گرایش به هویت قومی وجود دارد؟2:در بین کردها تا چه میزان گرایش به هویت ملی وجود دارد؟3:آیا بین میزان گرایش به هویت قومی و هویت ملی رابطه وجود دارد؟ در این تحقیق برای سنجش گویه های هویت ملی وهویت قومی از چهار بعد زبانی،فرهنگی،سیاسی،تبعیض اجتماعی و فرهنگی استفاده شده است. نتایج یافته ها نشان داد که افراد به هویت ملی و هویت قومی گرایش مثبتی دارند اما با وجود این آنچه در این تحقیق وجود داشت همبستگی منفی به ابعاد هویت قومی و هویت ملی بود.

بررسی تطبیقی-تاریخی همگرایی و واگرایی طبقه متوسط سنتی و جدید در جنبش مشروطه و نهضت ملی شدن نفت در ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1396
  معصومه اشتیاقی   محمد فاضلی

ائتلاف طبقات متوسط شهری منجر به وقوع دو رویداد عظیم اجتماعی جنبش مشروطه و نهضت ملی شدن نفت گردید. هر دو رخداد اجتماعی عمری به اندازه عمر ائتلاف ها داشتند. این که چرا ائتلاف ها در تاریخ رویدادهای جامعه ایران ناپایدارند و مهم تر آن که چرا فضایی برای حفظ توافق ها پدید نیامد، پرسشی است که با رویکرد ساختاری مبتنی بر منطق نهادی- زمانمند مورد بررسی قرار گرفت و به دنبال آن 5 متغیر ساختاری- نهادی و 6 فرضیه که به علت های منتهی به همگرایی و واگرایی (ائتلاف های ناپایدار) طبقات متوسط شهری اشاره داشتند ارائه شده است. متغیرها و فرضیات شامل دو دوره ی تاریخی (ایران عصر قاجار و ایران دوره پهلوی تا سال 1332) می باشد که با روش تحلیل تطبیقی- تاریخی مورد مطالعه قرار گرفت. آن چه در دو مورد بررسی می شود روند تاریخی منجر به شکل گیری ائتلاف های ناپایدار در تاریخ جامعه ایران است و در نهایت به نقش شبکه ی درهم تنیده نهادهای سیاسی، ساختار طبقاتی، نوسازی ها، بحران های اقتصادی، شرایط ناشی از نظام جهانی، و دولت ها به عنوان متغیرهای موثر بر شکل گیری فرایندهای منتهی به همگرایی و واگرایی-ائتلاف های ناپایدار- تأکید می شود. اما متغیر اصلی موثر بر پیدایش ائتلاف های ناپایدار عدم تحول نهادهای سیاسی است. نهادهای ناکارآمد و در پی آن فقدان تحول نهادی مانع اساسی بر عدم شکل گیری چارچوبی برای حفظ مصالحه میان طبقات و رسیدن به تعادل و موازنه قدرت میان کنشگران عرصه سیاسی و مهم تر از همه نهادمند شدن توافق ها در تاریخ رخدادهای جامعه ایران بوده است. کلید واژه ها: ائتلاف های ناپایدار، جنبش مشروطه، نهضت ملی شدن نفت، روش تحلیل تطبیقی- تاریخی، ساختار اجتماعی- اقتصادی، طبقات اجتماعی، نهادهای سیاسی.

تاثیر گروههای مرجع بر مصرف فرهنگی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران 1390
  محمود ستارزاده   نادر رازقی

گروههای مرجع به عنوان یکی از عوامل بسیار مهم در جهت دهی مصرف فرهنگی جوانان محسوب می شود.این پژوهش با هدف بررسی شناسائی گروههای مرجع جوانان و تاثیر این گروههای مرجع اجتماعی بر روی مصرف فرهنگی جوانان شهری بابل انجام گرفته است. در این راستا 400 پرسشنامه در میان نمونه تحقیق پخش شد که 384 از آنها در این پژوهش همکاری کردند. برای دستیابی به یک دیدگاه نظری، دو دیدگاه تئوری گروه مرجع مرتن و تئوری مصرف فرهنگی بوردیو مورد ترکیب قرار گرفت. از ترکیب این دو دیدگاه برای بررسی تاثیر جداگانه گروههای مرجع درونی و بیرونی بر مصرف فرهنگی جوانان استفاده شد. نتایج توصیفی این پژوهش نشانگر این است که همچنان خانواده به عنوان گروه مرجع اصلی جوانان، و دوستان به عنوان دومین گروه مرجع جوانان محسوب می شوند. از میان گروههای مرجع بیرونی گروههای مرجع علمی گروههای اصلی جوانان محسوب می شوند. نتایج تحقیق نشان داد که جوانان شهری بابل همچنان به گروههای درونی بیش از گروههای بیرونی تعلق دارند. اما از طرف دیگر نتایج این تحقیق نشان دادند که این گروههای مرجع بیرونی هستند که بر مصرف فرهنگی بالاتر جوانان اثرگذارند و در این میان گروههای مرجع درونی، دچار گسست در این حوزه شده اند. در میان گروه های مرجع بیرونی تنها تعلق به گروه های مرجع سیاسی، علمی، هنری بر مصرف فرهنگی جوانان تاثیرگذار بودند و گروه های مرجع ورزشی تاثیر منفی بر مصرف فرهنگی جوانان داشتند.

بررسی جامعه شناختی- تاریخی پیدایش و عملکرد احزاب سیاسی در ایران از 1285- 1299
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1390
  جابر فرهادزاده   محمد فاضلی

بعد از پیروزی انقلاب مشروطه نهادهای سیاسی جدید به سرعت وارد جامعه شدند و فعالیت سیاسی کیفیت متفاوتی پیدا کرد. دو حزب دموکرات و اعتدالیون، به عنوان اولین احزاب مهم و عمده در این دوره، در مجلس دوم شورای ملّی ایجاد و در طول مشروطه عملکردهای گوناگونی را ایفا کرده اند. ولی بی گمان دلایل آن به مسائلی برمی گردد که ریشه در دوره های قبل دارد. تحقیق حاضر به دنبال بررسی دو سوال زیر است: دلایل و ریشه های شکل گیری احزاب در ایران چه بوده است؟ و چه عوامل و نیروهایی بر عملکرد احزاب سیاسی در دوره 1285- 1299 تأ ثیر داشته اند؟ بدین منظور برای بررسی پیدایش از نظریه شکاف های اجتماعی استین روکان و برای بررسی عملکرد احزاب از مدلی که هوفربرت ارائه داده استفاده شده است. روکان بر شکاف های دولت/کلیسا و مرکز/حاشیه (ناشی از انقلاب ملی) و شکاف های کارگر/کارفرما و روستا/شهر (ناشی از انقلاب صنعتی) در پیدایش احزاب تأکید کرده است و هوفربرت بر شرایط تاریخی، اجتماعی و اقتصادی جامعه، ساختار قانونی-نهادی و سازماندهی و رهبری در عملکرد احزاب تأکید کرده است. در تحقیق حاضر از روش جامعه شناسی تاریخی، به سبک روایت تاریخی، استفاده شده و یافته ها حاکی از آنند که در ایران پیدایش احزاب تحت تأثیر شکاف عمده دولت/جامعه که به مرور به شکاف انقلابی/ارتجاعی تبدیل شده، تحولات ساختاری دوره قاجاریه و شکاف ایدئولوژیک نیروهای اجتماعی بوده است. عملکرد احزاب نیز متأثر از پایگاه اجتماعی-اقتصادی اعضا، موقعیت و منافع گروه های ذینفوذ در جامعه، ساختار قانون اساسی و هم چنین ایدئولوژی بوده است. کلیدواژه ها: پیدایش احزاب، عملکرد احزاب، مشروطه، دموکرات، اعتدالیون، شکاف اجتماعی، تحول ساختاری، ایدئولوژی، گروه های ذینفع، پایگاه اقتصادی-اجتماعی، ساختار قانون اساسی، روش تاریخی.

بررسی عملکرد لرزه ای پلهای بتنیِ پایه شمعی و جداسازی شده با در نظر گرفتن اثر اندرکنش خاک- سازه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه یزد - دانشکده مهندسی عمران 1391
  محمد فاضلی   حسینعلی رحیمی بندرآبادی

پلهای پایه شمعی، دسته ای از پل ها می باشند، که در آن ها شمع ها پس از خروج از سطح خاک، بدون اجرای سر شمع و بی واسطه به عنوان پایه ی پل نقش انتقال بار را ایفا می کنند. تا کنون مطالعات متعددی پیرامون تأثیرات بکارگیری جداسازهای لرزه ای در پل ها صورت گرفته است. همچنین در حوزه ی رفتار شمع ها تحت بارگذاری های استاتیکی، رفت و برگشتی و تا حدودی دینامیکی، و نیز در نظر گرفتن رفتار اندرکنشی شمع و خاک مطالعاتی صورت گرفته است. با این وجود مطالعات اندکی درباره ی تأثیر توأمانِ در نظر گرفتن رفتار اندرکنشی شمع – خاک و استفاده از سیستم جداسازی لرزه ای انجام یافته است. در نظر گرفتن خاک اطراف شمع در تحلیل سازه های متکی بر شمع، علاوه بر بالابردن زمان مدل سازیِ مجموعه، نیازمند این است که ورودی زلزله نیز به نحوی متفاوت و پیچیده تر از آن چه به عنوان یک شتابنگاشت به پی سازه های معمولی اعمال می شود، به مجموعه ی خاک و شمع اعمال شود. روشی که در واقع به عنوان راهی بسیار ساده تر نزد مهندسین سازه مقبول می باشد، در نظر گرفتن طولی به عنوان طولِ گیرداری به عنوان جایگزین کل طول شمع و حذف خاکِ پیرامون آن می باشد. از دیدگاه پدید آورنده، حساسیتِ موضوع در نظرگرفتن پدیده ی اندرکنش برای شمع های بدون سر شمع که در نواحی نزدیک به سطح خاک تغییر مکان های قابل توجهی را تجربه می کنند، موجب شده است تا این موضوع مورد بررسی و تدقیق قرار گیرد. از جمله نتایج حاصل شده پس از انجام تحلیل های غیرخطیِ تاریخچه زمانی (144 تحلیل)، این موضوع است که نیروهای تولید شده در پل پایه شمعیِ جداسازی شده، با در نظر گرفتن اندرکنش شمع- خاک نسبت به روش حذف خاک، افزایش یافته اند. همچنین مشخص شده است که کارایی و نقش جداسازهای لرزه ای در این گونه پل ها به اندازه ی کارایی آن ها در پل های با پی سطحی نمی باشد.

بررسی نهادی- تطبیقی نقش دولت در توسعه صنعت تکنولوژی اطلاعات (it) بین ایران و مالزی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1390
  معصومه محمودیان   محمد فاضلی

سوال آغازین پژوهش این بود که: چه چیزی می تواند تفاوتهای موجود در پیامدهای مداخله دولت در توسعه صنعتی را در کشورهای درحال توسعه توضیح دهد؟ از نظر زمانی، تاریخ استقلال مالزی با تاریخ انقلاب ایران فاصله زیادی ندارد، اما آنچه امروز در این دو کشور در حوزه توسعه صنعتی می گذرد، بسیار متفاوت است. مطالعه حاضر سعی کرده است تا چرایی این تفاوت را با توجه به نقش دولت، و با استفاده از روش تحلیل نهادی-تطبیقی، که توجه به زمانمندی و زمینه مندی را الزامی می کند، تبیین نماید. نظر به اهمیت بخش تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در عصر اقتصاد دانش بنیان، بطور خاص، بررسی این بخش مورد نظر بوده است. چارچوب نظری نظم دهنده به این پژوهش، ترکیبی از دیدگاه های اونز، پینتر و پیر، و کارل است. اونز، دولت توسعه گرا را دارای ویژگی خودگردانی متکی به جامعه می داند. خودگردانی چنین دولتی، ناشی از وجود بوروکراسی وبری است، و ما اتکای به جامعه را با استفاده از متغیرهای حکمرانی خوب، که از دستگاه نظری پینتر و پیر گرفته شده بررسی کرده، سعی نمودیم تا روند تکوین ظرفیتهای نهادی چنین حکمرانی را در یک فرایند علّی-تاریخی شرح دهیم. نگاه کارل در رابطه با تاثیر وابستگی دولت به منابع زیرزمینی بر ماهیت دولت و ارتباط دولت و جامعه، با توجه به نفتی بودن دولت ایران، حائز اهمیت است. با انجام بررسی ها مشخص شد که موفقیت دولت در توسعه یک بخش خاص (مثل تکنولوژی اطلاعات)، تحت تاثیر ماهیت مداخله دولت در توسعه، و میراث نهادی موجود در زمینه توسعه صنعتی قرار دارد. کلید واژه ها:حکمرانی خوب، مقایسه نهادی- تطبیقی، بوروکراسی، توسعه صنعتی، تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، ایران و مالزی.

مدل شبکه dea برای ارزیابی عملکرد زنجیره تامین
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم پایه 1391
  محمد فاضلی   مسعود صانعی

در این پایان نامه ما مدل شبکه ای dea را معرفی می کنیم، که با این مدل ساختار های داخلی زنجیره تامین در ارزیابی عملکرد زنجیره تامین در نظر گرفته می شوند.در ابتدا ما سه مکانیزم سازماندهی شده ، با مفهوم مکانیزم سازماندهی شده متمرکز و مکانیزم سازماندهی شده غیر متمرکز و مکانیزم سازماندهی شده آمیخته را معر فی می کنیم که با توجه به این سه مکانیزم به اثرهای متقابل در زنجیره تامین دست پیدا می کنیم. در ادامه تحلیل هایی از کارایی را با چند روش از جمله با استفاده از سه مکانیزم معرفی شده و همچنین با توجه به کارایی بخش ها و در نهایت با روش ccr مورد بررسی قرار می دهیم و از این تحلیل ها به روابط بین زنجیره تامین و بخش ها و رابطه بین این سه مکانیزیم دست پیدا می کنیم. و در انتها منابع زائد در زنجیره تامین را مورد بررسی قرار می دهیم.

ارزیابی تأثیرات اجتماعی طرح خروج دام از جنگل در استان گلستان بر روستای ینقاق از توابع شهرستان گالیکش
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی 1391
  محمد جواد محمدی پارسا   محمد فاضلی

حفظ و حراست از محیط زیست جنگلی از وظایف مهم حکومت به شمار می آید و یکی از مهمترین عوامل تخریب جنگلها روستاییانی هستند که از درختان جنگل برای خانه سازی، سوخت و تعلیف دامها استفاده می کنند. در راستای انجام این وظیفه قانونی، از سال 1364 مراحل برنامه ریزی و اجرای طرح خروج دام ازجنگل آغاز گشت. از آن زمان تاکنون این طرح در مورد بسیاری از روستاهای جنگلی خصوصا در استان گلستان به اجرا درآمده است. در سال 1370 مراحل کوچ چهار روستای واقع در جنگل از توابع شهرستان گالیکش شروع شد. این طرح که موسوم است به طرح تجمیع ینقاق باعث بیرون آمدن چهار روستا مجاور (تقریبا 50 خانوار روستایی) از جنگل و اسکان مجدد در حاشیه روستای ینقاق و در محله ای شد که عرفاً به آن شهرک منابع طبیعی می گویند. تحقیق حاضر که از طرح پانل واپس نگر استفاده می کند پژوهشی کیفی از نوع تولید نظریه زمینه ای است که در چارچوب نظریه اصلی توسعه پایدار و یکی از مهمترین زیر شاخه های اجتماعی آن یعنی توانمندسازی، شکل گرفته است و با استفاده از رویکرد ارزیابی تاثیر اجتماعی (اتا) به بررسی مولفه های اصلی آن در اجتماع مورد بررسی پرداخته است و هدف آن نشان دادن اثرات اجتماعی مثبت و منفی حاصل از اسکان مجدد در بین کوچ کنندگان بوده است. در این تحقیق ابتدا اثرات مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی مشخص گشته است و در مرحله بعد با استفاده از نظر کارشناسان علوم اجتماعی و اکولوژی و در تنها نمودار این تحقیق که با استفاده از نرم افزارexcel 2007 رسم شد اثرات اقتصادی به عنوان مهمترین اثر طرح تجمیع، انتخاب گشته تا عمیق تر و همه جانبه تر بررسی شود. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ارائه خدمات زیربنایی برای کوچ کنندگان به عنوان مهمترین عامل توانمندساز و رضایت بخش برای ساکنان شهرک مطرح است و درآمد حاصل از اشتغال ایجاد شده برای خانواده ها نسبتاً مناسب است. اما عدم پایبندی دولت به وعده های خود خصوصا در مورد ایجاد دامداری صنعتی و تعاونی روستایی و کم شدن زمینهای کشاورزی و دامها و از دست دادن خودکفایی نسبی جنگل نشینان در کنار عدم برنامه ریزی برای اشتغال نسل دوم کوچ کنندگان و آسیبهای اجتماعی به وجود آمده از مهمترین دلایل نارضایتی های موجود است. درپایان، با تحلیل و کدگذاری مصاحبه های تحقیق، انتزاع «ترس ناشی از تعلیق» برای توضیح مقوله های اصلی کشف شده در مصاحبه ها به دست آمد که قدرت تبیین طیف وسیعی از کنشهای کوچ کنندگان، خصوصا نسل اول آنها را دارا بود.

تحلیلی از عناصر گفت و گویی در مجموعه طنز تلویزیونی«شب های برره»
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1391
  اعظم عبادی   محمد فاضلی

هدف این پژوهش بررسی عناصر گفتگویی در مجموعه طنز شبهای برره است. محقق پس از طرح نظریه میخاییل باختین و با استفاده از مفاهیم اصلی نظریه او همچون بینامتنیت، چندصدایی و کرونوتوپ، به بررسی ساخت استعاری مسلط بر متن این مجموعه پرداخته و می کوشد نشان دهد که اگرچه اقتضای اجتماعی به سوژه تولید گر (کارگردان) اجازه میدهد تا نیات خود را در شیوه ای تعیین شده ابراز کند، بافت گفتمانی جامعه حدود اندیشگی او را مشخص می کند. مولف یا سوژه تولید گر با آگاهی به این محدودیت بافتی و باتوجه به سرمایه فکری وفرهنگی خود شیوه روایت پردازی اش را بر می گزیند و امکانات گفتن خود را به گونه ای سامان می دهد تا در عین توجه به چهارچوبها امکان خوانش های تازه ای را از آنها فراهم آورد. در نهایت محقق با تأسی به ایده باختین به مثابه نظریه و روش به تحلیل ابداع مهران مدیری وتمهیداتی که در خلق مجموعه طنز شبهای برره به کار برده است می پردازد. کلمات کلیدی: عناصرگفتگویی، میخاییل باختین، شیوه روایت، محدودیت بافت گفتمانی، حدود اندیشگی، مجموعه طنز شبهای برره

تبیین جامعه شناختی شادی در ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1391
  زینب حبیبی   محمد فاضلی

شواهد انکارناپذیری در عصر جدید وجود دارند که حاکی از کاهش شادی در جوامع بشری است. موج فزاینده ی افسردگی، پایین آمدن سن خودکشی (استفاده ی مضاعف از شادکننده های موقت و مصنوعی)، افزایش طلاق و بزهکاری و بسیاری از مشکلات روانی – اجتماعی دیگر، واقعیت های انکارناپذیری هستند که نشان می دهند شادی در حال رخت بربستن از جوامع است. این پژوهش با رویکری جامعه شناختی به موضوع شادی پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش تحلیل ثانوی است و داده های به دست آمده از پیمایش جهانی ارزش ها (wvs) در سال 2006- 2005 تحلیل شده است. جامعه ی آماری تحقیق مردم کل ایران است که 2667 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. متغیرهای مستقل تحقیق که در پی تبیین متغیر وابسته یعنی شادی بوده اند، شامل ابعاد اعتقادی، عاطفی و مناسکی دینداری، اعتماد نهادی و احساس عدالت رویه ای بوده است. بر اساس تحلیل داده های تحقیق تأثیر متغیرهای ابعاد مناسکی و عاطفی دینداری، اعتماد نهادی و احساس عدالت رویه ای بر شادی معنی دار بود ولی متغیر بعد اعتقادی دینداری تأثیر معنی داری بر شادی نداشته است. در میان متغیرهای تأثیرگذار بر شادی، متغیر اعتماد نهادی با ضریب استاندارد 11/0 قویترین و مهمترین پیش بینی کننده شادی است و بعد از این متغیر به ترتیب متغیرهای احساس عدالت رویه-ای (09/0 = beta)، بعد مناسکی دینداری (06/0 = beta) و بعد عاطفی دینداری (05/0 = beta) بر متغیر شادی تأثیر مستقیم داشته اند. بدین معنی که با افزایش این متغیرها، متغیر شادی در جامعه مورد بررسی افزایش یافته است.

ارتش و سیاست در ترکیه بررسی جامعهه شناختی کودتاهای 1960، 1971 و 1980
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1391
  توحید علیزاده   محمد فاضلی

سپهر سیاست همواره از زوایای مختلفی مورد هجمه بوده است. کودتا یا ورود نظامیان به عرصه ی سیاسی با انگیزه ها و دلایل مختلف، از جمله ی آن هاست. بی تردید بخشی از فرایند گذار دموکراتیک در خاورمیانه از منظر روابط سیاسی نظامی قابل تصور است. ترکیه در مسیر گذار دموکراتیک، نمونه ای گویا از چنین تجربه ای است. از زمان شروع موج دوم دموکراسی در ترکیه در سال 1950، نظامیان تقریباً هر ده سال یک بار با دلایل مختلفی وارد سیاست شده اند و معادلات ساختار قدرت را به چالش کشانده اند. گویا، چنین وضعیتی بیش از آن چه مبتنی بر شناسایی فرایند گذار باشد با تأکید بر نقش و جایگاه تاریخی و ویژه نظامیان در ساختار اجتماعی سیاسی ترکیه قابل فهم است؛ از این منظر، فهم دلایل و انگیزه های مداخلات نظامیان در سیاست، چرایی و چگونگی این تحولات بواسطه ی نظریه های مختلفی تبیین شده است. در این بین، چارچوب محاسباتی تصاحب قدرت فاینر، که بر سه متغیر اصلی ابزارها، انگیزه ها و فرصت ها تأکید دارد، نظریه ای جامع به حساب می آید. این بررسی با ارائه شرحی تاریخی از مداخلات 1960، 1971 و 1980 به آزمون نظری نظریه ی فاینر پرداخت. با استفاده از روش تاریخی تطبیقی مورد محور، یافته ها نشان از آن دارد که این نظریه در برخی شرایط، از قدرت تبیین کنندگی کافی برخوردار نیست. کالبد شکافی کودتاهای 1960، 1971و 1980 نشان می دهد که در برخی شرایط منافع صنفی، منافع ملی و منافع اجتماعی، در انگیزه های نظامیان برای ورود به سیاست تأثیر داشته است؛ از طرفی، در ارزیابی فرصت های مداخله از منظر نظریه ی فاینر، عامل مشروعیت و فرهنگ سیاسی در برآورد تحلیلی کافی از زمینه های مداخلات نظامیان، از اعتبار کافی برخوردار نیستند. مقایسه کودتای 1960 با کودتاهای 1980 و 1971 نشان می دهد که شاخص منافع ملی دچار تغییراتی شده است در کودتای 1960 علاوه بر منافع ملی، می توان به منافع فردی و صنفی نیز تا حدودی، اشاره کرد. به هر صورت در کودتای 1960 دفاع از اصول آتاتورک بسیار مشهود است. ارتش در دوران پس از کودتا در ساختار سیاسی طی دو کودتای 1960 و 1980 نقش فعالی داشته، این درحالی است که در زمان بعد کودتای 1971، دست کم از نظر مداخلات گسترده برای تصفیه سازی نقش انفعالی داشته است؛ همچنین، انگیزه های پنهان درکودتای 1961 شامل، ترس ارتش از فاصله گرفتن از سیاست، در کودتای 1971، ترس از سیاسی شدن بیش از حد ارتش و فراموشی منافع صنفی است و در نهایت در کودتای 1980، ترس از ریشه دار شدن اختلافات، دودسته گی و تقسیم بندی درون نیروهای نظامی است.

عدالت اجتماعی از منظر امام علی علیه السلام
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1383
  محمد فاضلی

این پژوهش با موضوع عدالت اجتماعی از منظر حضرت علی ع اصلی ترین دغدغه اش آن است که بداند عدالت از نظر حضرت علی ع چیست. پاسخ این سوال که در واقع فرضیه ما در این پایان نامه است عبارت است از عدالت اجتماعی امر نظر مولای متقیان یعنی دادن هر حقی به صاحب آن که این امر زمانی صورت می گیرد که سه عنصر در آن باشد. فرهنگ حق مداری 2- دستگاه قضائی سالم 3- دستگاه اجرایی کارآمد. این پژوهش از چهار فصل و یک خاتمه تشکیل شده که بیان می شود: ا- در فصل اول کلیات و مفاهیم بحث شده که عبارتند از مفهوم سوسیالیسم کمونیسم و لیبرالیسم تعریف عدالت اجتماعی فقر و غنی آزادی امنیت و محبت. 2- در فصل دوم عدالت اجتماعی از منظر نظام های سوسیالیسم و لیبرالیسم و آنگاه عدالت در میان اندیشمندان مسلمان و بخشی از نحله های اسلامی مورد کنکاش قرار گرفته است. و نکته قابل توجه در بحث مکاتب اجتماعی مذکور در آنست که هر دو فصل که دیدگاه اندیشمندان مسلمان و بخشی از نحله های اسلامی اشاعره معتزله و امامیه درباره عدالت اجتماعی آمده است آنچه که در این میان از اهمیت زیادی برخوردار است آنست که عدالت در نگاه آنان معلول شریعت است یعنی عدالت زمانی اجراء می شود که احکام و قوانین شریعت در جامعه اجراء شود. 3- فصل سوم پایه های عدالت اجتماعی از منظر امیرالمومنین علی بن ابیطالب ع را به خود اختصاص داده است که عبارتند از: 1- فرهنگ حق مداری 2-دستگاه قضائی سالم3- حاکمان اجرایی کارآمد. 4-در فصل چهارم که با عنوان شکوفه های عدالت بحث دنبال شده است عبارتنداز: 1- ایجاد رفاه اجتماعی- اقتصادی 2-مساوات 3-آزادی4-امنیت 5-محبت و مراد از شکوفه آنست که مردم این مقولات یاد شده را در زندگی لمس کنند و با جان و دل احساس نمایند. آنگاه است که شیرینی و میوه عدالت را چشیده اند و در نهایت با یک جمع بندی کلی از مطالب و مرور مجدد بحث به پایان رسیده است.

دولت و طبقات اجتماعی در ایران پس از انقلاب اسلامی1979
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1390
  شاهو رستگاری   محمد فاضلی

انقلاب های اجتماعی، دارای تاثیرات گوناگونی بر روی ساختار سیاسی-اجتماعی جوامع می باشند که این تاثیرات در بسیاری از وجوه، من جمله بحث ساختار طبقاتی و رابطه دولت و طبقات احتماعی، بارزتر و نمایان-تر است چرا که اساسا نابرابری ها و ترکیب طبقاتی نیروی کار و نیز میزان دسترسی طبقات گوناگون به مناصب اداری و تاثیر گذاری بر روی تصمیمات دولت، از پارامترهای اساسی در ارزیابی شکست یا موفقیت یک انقلاب در نیل به خواسته هایش می باشند. ما در این تحقیق درصدد بودیم که تاثیرات انقلاب اسلامی 1357 را بر روی ساختار طبقاتی نیروی کار مورد سنجش قرار دهیم و بدین منظور با عملیاتی کردن مفهوم طبقه با استفاده از سنخ بندی نظریه" اریک اولین رایت" که مبتنی بر ماتریس سه وجهی(1) مالکیت بر وسائل تولید(2) میزان اقتدار سازمانی(3)میزان مهارت و صلاحیت های فنی؛ می باشد، ساختار طبقاتی نیروی کار ایران را با بهره گیری از سرشماری های عمومی نفوس و مسکن ایران در سال های 1355و1365 مورد مداقه قرار دادیم. سایت مرکز آمار ایران ( که منبع داده های تحقیق ما می باشد)، وضع شغلی را در شش دسته تعریف می کند: کارفرمایان، کارکنان مستقل، مزد و حقوق بگیران بخش خصوصی، مزد و حقوق بگیران بخش دولتی، کارکنان فامیلی بدون مزد و کسانی که وضعیت شغلی آن ها مشخص یا گزارش نشده است. تحلیل کمی طبقاتی ما از نیروی کار نشان می دهد که در دوره پس از انقلاب، به دلیل کارکرد اخلال گر جنگ با عراق، عدم امنیت سرمایه و بحران تولیدی، سهم شیوه تولید سرمایه داری و بخش خصوصی در تولید کاهش پیدا کرد و بخش دولتی و خرده کالایی افزایش چشمگیری را داشته است. طبقه متوسط از 4/5 درصد به 7 درصد نیروی کار ایران رسید،کارگزاران سیاسی به دلیل نقش گسترده دولت در اقتصاد، از 3/8 درصد به 8/16 درصد افزایش پیدا کردند، خرده بورژوازی نیز به دلیل افزایش تولید خرده کالایی در کشور، از 9/31درصد به 9/39 درصد نیروی کار شاغل ارتقاء پیدا کرد. طبقه کارگر نیز به دلیل عدم سرمایه-گذاری و عدم تولید، از 2/40 درصد به 6/24 درصد تنزل پیدا کرد.

ارزیابی تاثیرات اجتماعی پارک ملی چهل بازه در مشهد
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  راضیه خاوری   محمد فاضلی

ارزیابی تأثیرات اجتماعی (اتا) یکی از روش های مورد استفاده برای مطالعه طرح ها و پروژه ها می باشد. اتا یکی از هدف های توسعه پایدار است و توسعه پایدار به این نکته اشاره می کند که مسئله را باید در ابعاد زیستی، اجتماعی و فرهنگی مورد ارزیابی و بررسی مثبت قرار داد و یک نگاه جامع دارد که پیامدهای آن، به توجه ویژه نیاز دارد. در روش اتا، ارزش های جامعه سهم درخور توجهی دارند، زیرا ارزش های اتا باید منطبق با ارزش های آن جامعه باشد. در مطالعه حاضر ما با استفاده از روش اتا به مطالعه پارک ملی چهل بازه در مشهد پرداخته ایم. فرضیه اصلی ما در این تحقیق آن است که در توزیع امکانات و خدمات شهری بین شرق و غرب مشهد عدالت توزیعی رعایت نشده است. برای بررسی بهتر این کار، ما از نظریات دیوید هاروی استفاده خواهیم کرد که وی عدالت توزیعی را دارای 3 زیر مجموعه می داند: نیاز، استحقاق و مصالح عمومی. روش تحقیق مورد نظر ما در این رساله، دو صورت کمی (پیمایش) و کیفی (مطالعه اسنادی و مصاحبه) می باشد. در روش پیمایش ما 400 پرسشنامه را بین مناطق شرق و غرب توزیع کرده و نتایج را با استفاده از نرم افزار spss تحلیل کرده ایم و در مطالعه اسنادی به جمع آوری و مطالعه تعداد خدمات و امکانات شهرداری مشهد، تعداد کتابفروشی ها، تعداد آسیب های اجتماعی، تعداد سینماها در مناطق شرق و غرب پرداخته ایم. در مصاحبه نیز با 5 نفر از مسولین و مرتبطین پارک صحبت کرده ایم و نتایج با استفاده از نرم افزار maxqda 10 در فصل یافته ها استفاده و تحلیل شد. نتایج نشان می دهد که فرضیه اصلی ما یعنی این فرض که احداث پارک ملی چهل بازه در غرب مشهد، متناسب با عدالت توزیعی در فرآیند توسعه شهر مشهد نیست، تائید شده است.

بررسی تطبیقی - تاریخی تجربه دموکراسی در ایران، ترکیه و کره جنوبی در دوره 1941 تا 1961
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1386
  محمد فاضلی   مسعود غفاری

چکیده ندارد.

شعر ابوتمام در ترازوی نقد و تحلیل
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1385
  حمید اکبری   محمد فاضلی

چکیده ندارد.

مدل سازی پروتزهای ترانس تیبیال با قابلیت انعطاف بیشتر و کنترل پذیر با استفاده از کمترین انرژی خارجی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران 1387
  محمد فاضلی   -

چکیده ندارد.

اثر مخارج دولت بر رشد اقتصادی، شواهدی از کشورهای عضو اوپک و ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ارومیه 1388
  محمد فاضلی   حسن حیدری

چکیده ندارد.

حروف جر در قرآن کریم با رویکرد نحوی-بلاغی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1388
  بهنوش اصغری   محمد فاضلی

نحویان برای حروف، معانی مختلفی ذکر می کنند که از میان آنها یکی و بعضاً دو تا، معنای اصلی به شمار می آیند و بقیه معنای مجازی آن حرف محسوب می شوند. آنها علت کاربرد حروف را در معنای مجازی بر اساس قاعده تضمین توجیه می کنند. بلاغیون نیز علت کاربرد حروف را در این معانی با جاری نمودن استعاره تبعیه در حرف و یا فعل همراه آن توجیه می نمایند؛ امّا ذکر تضمین و یا استعاره به تنهایی گویای اغراض نظم قرآنی و لطائف آن نیست و تنها تلاشی است در جهت تصحیح کاربرد های حروف جر با فعلهایی که ظاهراً نمی بایست با آنها همراه می شده اند. مسأله ای را که در این رساله در صدد حلش بر آمدیم آنستکه حروف جر گاهی در معنای اصلی خود و گاهی در معانی مجازی به کار می روند. این موارد در بلاغت جملات نقش عمده ای را ایفا می کنند. همچنین در آیات قرآن کریم بسیار دیده می شود که متعلَّقها با حرف جری که برای آنها در اصل وضع نشده، به کار می روند. تشخیص حقیقت یا مجاز بودن معانی حروف جر و ارتباط این حروف با متعلقهایشان از جمله دستاوردهای این رساله بوده که با هدف فهم دقیق تر مفاهیم قرآنی انجام پذیرفته است. این تحقیق بر اساس استقراء تام و دقیق به صورت گسترده و طبقه بندی شده در کل قرآن کریم صورت گرفته و رابطه حروف جر با سلسله جنبانهایشان یعنی متعلقها از افعال و مشتقات آنها مشخص شده و آمارگیری از تعداد به کارگیری هر معنا برای حروف جر به صورت تفکیکی در کل قرآن انجام پذیرفته و رسم نمودارها و جدولهای در خور هر بخش برای تبیین بیشتر دستاوردها آورده شده است. همچنین در این رساله به کشف لطائفی پرداخته شده که حروف جر در آیات قرآنی ایجاد نموده اند و نقشهایی را که حرف جر موجود در آیات ایفا کرده اند تبیین نموده ایم تا به دلیل اصلی جایگزینی حروف به جای یکدیگر در قرآن کریم پی بریم.

"شکوی الشعراء فی الادب المعاصر"
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد 1376
  سیف الله شوشی نسب   محمد فاضلی

عنوان پایان نامه ای که در مقابل ما قرار دارد، (شکوه شعرای معاصر عرب) می باشد که نویسنده در آن به بیان شکوه ها و گله مندیهای شعرای معاصر عرب و تحلیل این شکوه ها پرداخته است . این پایان نامه در یک مقدمه و سه فصل تنظیم شده است . در مقدمه، مفصلا پیرامون شکوه از جهت مسابقه آن در شعر شاعران عرب بعنوان غرضی از اغراض شعری گفتگو شده و شواهدی در این رابطه نیز آورده شده است . بررسی شکوه از جهت لغوی و بحث پیرامون شکوه در قرآن و نهج البلاغه و فوائد شکوه از جهت فردی و اجتماعی از جمله امور دیگری است که در مقدمه این پایان نامه به آنها پرداخته شده است . فصل اول این پایان نامه به شکوه های شخصی شعرا اختصاص یافته است که مقصود شکوه هایی است که محدود به نفس شاعر بوده و ارتباطی به جامعه ای که شاعر در آن زندگی پیدا نمی کند. مانند، شکوه از پیری یا بیماری یا دوری از یار و دیار و... این فصل دارای ده مبحث است . در فصل دوم به شکوه های اجتماعی یعنی شکوه شاعر از شرایط و احوالی که بر جامعه حاکم بوده یا شکوه وی از آزارهایی که از ناحیه جامعه متحمل می شود پرداخته شده است . مانند، شکوه از فقر جامعه یا تضیع حقوق زنان یا شکوه از ضدارزشهای حاکم بر جامعه و یا... این فصل در هشت مبحث تنظیم شده است . آخرین فصل این پایان نامه به شکوه های سیاسی شعرا یعنی شکوه از نظامها و دولتمردانی که بر جامعه شاعر حکومت می کنند می پردازد. خواه این نظامها، نظامهایی استعماری بوده و خواه مستقل باشند مانند، شکوه از خیانت دولتمردان یا اختناق حاکم بر جامعه ی سلطه بیگانه یا... این فصل نیز از هفت مبحث تشکیل شده است . مجموعه مباحث این پایان نامه علاوه بر مقدمه 25 مبحث بوده که در آن از اشعار بیش از سی تن از شعرای معاصر عرب شاهد آورده شده است .

گرایشهای ادبیات معاصر عرب تالیف : انیس مقدسی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد 1375
  محمدعلی اعتمادی   محمد فاضلی

این ترجمه و تحقیق قسمت اول کتاب (الاتجاهات الادبیه فی العالم العربی الحدیث) نوشته انیس مقدسی است در این ضمن اشاره به دو عنصر پایداری و ناپداری در ادبیات که عنصر جاودانگی شاهکارهای ادبی و عنصر دوم موجب تمایز ادبیات دوره های مختلف می شوند، گرایشهای ادبیات معاصر عرب در قالب چهار گرایش ملی، اجتماعی، فکری، و فنی مطرح شده است که این قسمت شامل گرایش ملی و اجتماعی میگردد. در بخش گرایش ملی احساسات و عواطف ، افکار و اندیشه، آمال و آرزوهای ملی اعراب که در اشعار و نوشته های آنان ظاهر گشته است تحت عناوین: تمایلات ادبی در عهد عبدالحمید دوم افکار عمومی عرب در دوران مشروطیت ، نهضت ملی عرب ، مساله قیومت و اتحاد عرب بررسی شده است . و در بخش گرایش اجتماعی اشاره می شود که ادبیات پس از سالیان دراز که در تسلط پادشاهان و امیران بود و گرایش اشرافی داشت ، و ملت در آن ارزش و منزلتی نداشت در این زمان به تدریج از بند دربار آزاد می گردد و به سمت مسایل عمومی و بیان مشکلات مردم سوق داده می شود. در گرایش جدید ادبیات به مسایل زیر توجه می کند: اهتمام و دعوت به زندگی نوین انتقاد از مفاسد اجتماعی توجه بخ طبقات محروم، حقوق بشر و عدالت اجتماعی - مساله زن و بالابردن سطح زندگی خانواده.

شخصیت زن در شعر جاهلی. تالیف ، احمدمحمد حوفی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد 1375
  فرشته جهانبخش   محمد فاضلی

در آغاز و مقدمه بحث به بررسی روابط اعراب عصر جاهلی با ممالک معاصرش و بیان منزلت زن در نزد آنها پرداختیم. تا در ضمن بحث مقایسه ای جزئی میان زن عرب با زنان ملل دیگر داشته باشم و در فرصتی مناسب مقایسه کلی میان آنها را ارائه دهم. امروزه تردیدی نداریم در این که ادعای انزوای اعراب قبل از اسلام و جهالت آنان نسبت به جهان خارج و عدم آگاهی جهان خارج نسبت به آنها، بگونه ای که متاثر از یکدیگر نبوده اند، بطور یقین پنداری باطل است . و ما در این کتاب به بحث پیرامون امکانات ارتباطی آنها با ملل معاصرشان و ره آوردهای این ارتباطات و بعضی از مظاهر این تاثیر و تاثر، بویژه آنچه که مربوط به اعتقادات و آداب و رسوم خانوادگی باشد، خواهم پرداخت . در فصل های باب دوم، به ویژگیهای زن در زندگی اجتماعی پرداختم و از اخلاق، حجاب ، هنر و حرفه، فرهنگ ، وظیفه او در میدان جنگ ، اسارت و کنیز بودن او سخن گفتم. اما باب سوم را که تحت عنوان زن در عرصه هنر می باشد، به سه فصل تقسیم نمودم: فصل اول را به زن آوازخوان، فصل دوم را به زنان راوی و متقد شعر و فصل سوم را به زنان شاعر اختصاص دادم.

اعتذاریات عدی بن زید العبادی و نابغه ذبیانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد 1374
  رضا موسوی نژاد   محمد فاضلی

در ابتدای بحث سعی شده است تصویری "تحلیلی - تاریخی" از چهره های این دو شاعر ترسیم گردد. در این قسمت نکات برجسته حیات عدی و نابغه و نظرات مختلف در یک فصل و دو بخش جداگانه مورد جرح و تعدیل قرار گرفته و با توجه به شعر هر شاعر مناسبترین نظر انتخاب گردیده است (البته با توجه به شخصیت نابغه این اختلاف آرا در زندگی او بیشتر به چشم می خورد) پس از پایان این بحث ادبی - تاریخی، در یک بخش لغت اعتذار و تطور آن مورد بررسی قرار گرفته و سپس در دو بخش جداگانه اعتذاریات نابغه و عدی به تفصیل مودر تفحص واقع شده است . در این دو بخش به تفکیک ، ارکان اعتذاریات ، اسالیب اعتذار، ویژگیهای فنی آن و هدف هر شاعر از اعتذار استخراج و مورد بررسی قرار گرفته است . در پایان فصلی به مقایسه اعتذاریات دو شاعر اختصاص یافته است . در این فصل ابتدا شخصیت عدی و نابغه از زوایای مختلف مورد قیاس واقع شده، و سپس اعتذاریات آنها و موضوعاتی که قبلا در اعتذاریات هر شاعر بطور جداگانه مورد بحث قرار گرفته، با یکدیگر مقایسه و به صورت خلاصه ارائه گردیده است .

حسن ختام در سوره های قرآن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد 1376
  حمید مهرجردی   محمد فاضلی

در این رساله، حسن ختام در سوره های قرآن مورد بحث قرار گرفته است .

جریان های ادبی در ادبیات معاصر عرب تالیف : انیس المقدسی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد 1375
  وصال میمندی   محمد فاضلی

آنچه که در پیش روی دارید، شرح و تحقیق و ترجمه، بخش دوم از کتاب نفیس و ارزشمند "الا تجاهات الادبیه فی الادب الحدیث " از استاد بنام ادبیات عرب "انیس المقدسی" است که با تحقیقات وسیع و پشتکار بی نظیر به بررسی جریانهای ادبی موجود در ادبیات معاصر عرب پرداخته و آنها را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داده است . وی نه تنها هر کدام از این جریانها را در عصر حاضر عرضه می کند، بلکه در لابلای اوراق تاریخ ادبیات عرب به جستجوی آنها پرداخته و رگه های آن را در ادب جاهلی، اسلامی، عباسی و عصر سقوط دنبال می کند. در این بخش از کتاب ، نویسنده ابتدا به بررسی موضع ادبیات معاصر عرب در برابر حقوق فرد و جامعه پرداخته و افکار و اندیشه های ادبا را در این زمینه ارائه می کند. وی سپس به نقش زنان در ادبیات معاصر نظر افکنده و این جریان را به شکل تاریخی پی گرفته و نظر ادبای قدیم را پیرامون زن و نقش وی عرضه داشته و آن گاه به کتابهایی که در این زمنیه نگاشته شده، اشاره نموده و فعالیتهای ادبی زنان در زمینه های گوناگون را بر شمرده است . نویسنده سپس به مساله هجرت اعراب به کشورهای غربی و تاثیر آن در ادبیات معاصر عرب پرداخته و پیامدهای مختلف آن و آثار ادبی آنان را بیان می کند. استاد انیس المقدسی در فصل دیگر کتاب به فلسفه گرایی در ادبیات عصر حاضر پرداخته و آن را نتیجه همگانی با دانش جدید و ایمان به ارزش واقعی زندگی می داند و دیدگاه ادبی معاصر را پیرامون برخی موضوعات معنوی مانند: حقیقت و سعادت ارائه کرده و توصیف غیرمادی روستا و طبیعت توسط شاعران و نویسندگان معاصر را مورد توجه قرار داده و ضمن مقایسه وصف در گذشته با عصر حاضر نمونه های زیبایی از آن را آورده است . آخرین گفتار کتاب به جریان هنرگرایی در ادب معاصر اختصاص دارد، نویسنده ابتدا به بررسی تاثیر ادبیات غرب در ادبیات معاصر عرب پرداخته و از برخی آثار نویسندگان زبانهای انگلیسی، فارسی، آلمانی و فرانسه که به زبان عربی ترجمه شده اند، نام می برد و در فصل بعد وی تغییرات و دگرگونیهای اسلوب شعر در عصر حاضر و گرایشهای نوین آن مانند: وحدت و انسجام فکری شعر و گوناگونی شیوه های بیان و نوگرایی در شعر را آورده و به ذکر اقسام شعر نو چون: موشحه، شعر منثور، نثر موزون و ... می پردازد. و در پایان نویسنده فاضل و محقق کتاب به تجدید اسلوب نثر در عصر کنونی و انواع جدید آن از قبیل: رمان، نمایشنامه و خطابه پرداخته است و با همت والای او کتاب به صورت مجموعه ای گرانبها در آمده که می تواند به عنوان یک مرجع و منبع غنی مورد توجه ادب دوستان قرار گیرد.

اسلوب تشبیه و ظرائف و لطائف آن در قرآن کریم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد 1374
  محمدتقی وزیری فرد   محمد فاضلی

این رساله از یک مقدمه در تعریف تشبیه و دو فصل تشکیل شده است . فصل اول تشبیهات غیر تمثیلی، که خود به بابهای "تشبیه محسوس به محسوس " و "معقول به محسوس " و "محسوس به معقول" تقسیم شده است و هر باب شامل تشبیه بلیغ و مجمل مرسل می باشد. تشبیهات مجمل مرسل بر اساس ادات تشبیه مرتب شده اند. فصل دوم تشبیهات تمثیلی است که از دو قسمت تشکیل می شوند. قسمت اول تشبیهاتی هستند که ادات آنها "کاف " و قسمت دوم تشبیهاتی هستند که ادات آن "کان" می باشد.

شخصیت زن در شعر جاهلی. تالیف : احمدمحمد حوفی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد 1375
  زهره یزدانی   محمد فاضلی

آنچه پیش رو دارید: شامل دو باب و چندین فصل است . آنچه بیش از هر چیز بر کل این کتاب سایه افکنده تصحیح این نظر شایع است که: "زن دوره جاهلی ذلیل بوده و با وی چون بردگان رفتار می کردند، تا اینکه اسلام آمد و او را از قید و زنجیر آزاد نمود و مقامش را رفعت بخشید و به وی حقوقی را که فاقد آن بود، عطا نمود." مولف در باب دوم با تحقیق در مورد موقعیت مادر، دختر، خواهر، خویشاوند و جایگاه زن در قبیله و جامعه عرب به این نتیجه رسیده است که زن در زندگی اجتماعی عزیز، باشخصیت ، صاحب نظر و آزاد بوده است . و نیز بیان می دارد که زن در زندگی سیاسی عضوی فعال و در مسائل اجتماعی نقش آفرین بوده و گاه تا سرحد پادشاهی یا فرمانده جنگ ، گوی سبقت را از مردان می ربوده است . و با مقایسه زنان عرب با یکدیگر زنان معاصرش نتیجه می گیرد که زن عرب نه تنها از معاصرانش پایین تر نبوده، بلکه در برخی موقعیتها از همه آنان به جز زن مصری فراتر هم می رفته است . و وجه تمایز اعراب ، خوش رفتاری با زنان اسیر بوده است . و از مقایسه جایگاه زن در جاهلیت و اسلام بدین نتیجه رسیده است که موقعیت زن را تحکیم بخشیده و حقوقی را که فاقد آن بوده به وی ارزانی داشته و سهمی مشخص از ارث را برای وی تعیین نموده است . حقیقت دیگری که مولف از آن پرده برداشته است که زن نه تنها حق مالکیت و تصرف در مالش را داشته، بلکه از ارث ، البته بطور نامعین سهم می برده است . مولف علیرغم تفاوت سبی و امه در مراجع لغوی، تاریخی و دینی با تکیه بر شعر که شیوه تحقیق وی می باشد میان صفات ، ویژگیها، عملکرد، رفتار و منزلت کنیززادگان و اسیرزادگان قائل شده، چرا که روح حاکم بر شعر جاهلی به تفاوت مادرانشان اشعار دارد. مولف در باب سوم با پژوهش درباره کنیزان آوازه خوان این نظر شایع را که عربها تنها در اسلام با موسیقی ایرانی و رومی آشنایی پیدا کردند، رد می کند و ثابت می نماید که آنان از عصر جاهلی با این موسیقی ارتباط داشتند و با شواهد شعری فراوان ثابت می کند آنان پیش از فتوح اسلامی با آلات موسیقی بیگانه آشنایی داشتند. مولف در بررسی زن شاعر به زنان گمنام بسیاری برخورد می کند و شعر آنان و دیگر زنان را بررسی نموده و شعر واقعی و جعلی را از هم جدا می کند و با مقایسه شعر مردان و زنان به نکات قوت و ضعف شعر زنان در هر موضوعی و ویژگیهای شعری شان در هر غرضی اشاره می کند و این ویژگیها را با روحیه زن و مقتضیات زندگی اش پیوند می دهد و در پایان به این نتیجه رسیده است که زنان شاعر از مردان تقلید می کردند و نتوانستند شعری با ویژگیهای بارز زنانگی که شعرشان را از مردان متمایز نماید، جلوه گر سازند. و باز تاکید می کند که عربها آنچنان که تاریخ نگاران و پژوهشگران آن را به تصویر کشیده اند مردمی بی فرهنگ و پست نبودند، زیرا قوانینشان در ازدواج و طلاق، رفتار با زنان، حق مالکیت زن و اجازه تصرفش در اموال و معامله با زنان اسیر، گاه شبیه ملتهای معاصرشان و گاه پیشرفته تر از آنها بوده است . افزون بر آنکه اسلام بسیاری از نظامهای آنان را تایید و تحکیم نمود.

توصیف حیوان در شعر اصحاب معلقات سبع
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1372
  محمد شیخ سیاه   محمد فاضلی

مهمترین مسائلی که دراین رساله مورد توجه قرارگرفته، عبارتنداز : -1 تعیین جایگاه حیوان، ازنظر تاریخی و دینی و نقش آن دراجتماع دوره جاهلی، این بحث دربخش اول یا در مقدمه ای که برای هرکدام از حیوانات آورده ایم، آمده است . -2 مقایسه بین انسان و حیوان، آنگاه که حیوان به اقتضای طبیعت خویش عمل می کند وانسان از چنین اقتضایی نزول می نماید. این مقایسه با اشاره به شواهدی از آیات و شعر عرب و عجم آمده است . این بحث درابتدای رساله (مقدمه) وارد شده است . -3 جهت بررسی موضوع و پرداختن به نقد و تطبیق بین شعرای بزرگ دوره جاهلی که به اصحاب معلقات سبع شهرت یافته اندو تمامی اشعارشان، اعم از معلقه و دیوانهایشان واشعار پراکنده درمجموعه های شعری، دقیقا از نظر گذشته و کاربسیار پرزحمتی انجام گرفته است . -4 ازآن نظر که بعضی حیوانات محبوبیت خاصی داشته وجهت زدودن غم و اندوه به کار آمده اند، یافواید اقتصادی شان قابل توجه بوده، یاآنکه از برخی دیگر، در صحنه های مختلف جنگ و صلح استفاده شده است ، شعرا به توصیف آنها پرداخته اند. دراین رابطه علاوه برآنکه به نگرش شاعر، همراه با نقد و تطبیق توجه شده،شواهد شعری لازم نیز ذکر گردیده است . -5 دراین رساله از سمبل بسیار یاد شده است ، حیواناتی که سمبل سرعت ، شجاعت ، حمایت ، زیبائی، جدائی، نوحه گری، سحرخیزی، عمرطولانی، غافلگیری، بخل، حرص و طمع، خوف و ... بوده اند، چه آنگاه که در رابطه با انسان به کاررفته و چه زمانی که دررابطه با دیگر حیوانات ذکرشان به عنوان سمبل آمده، از جنبه های مختلف ، دقیقا مورد بررسی قرار گرفته است . -6 در بخشهای بااهمیت ، فصلی را به بیان مهمترین صورخیال و تشبیهات و فصل دیگری را به معنای واژه های به کار رفته در موردحیوانات کثیرالاستعمال، اختصاص داده ایم. -7 دراین رساله حدود هزار شاهد از شعرای مورد نظر وارد شده است که ابتدابه سبک ادیبانه ای معنی و مفهوم شعر را آورده و سپس شعر عربی آمده است . در زیرنویس نیز تمامی لغات مشکل به فارسی معنی شده است . -8 این رساله براساس اهمیت حیوانات تنظیم شده و حیوانات بااهمیت نزد عرب ، بربقیه مقدم داشته شده است . -9 تاآنجا که به دقت نظر مربوط می شود، از ذکر هیچ حیوانی همراه با شاهد شعری غفلت نشده است ، همچنین تلاش براین بوده تاآنجا که ملامت آور نباشد، شواهد در متن وارد شود. -10 گاه از شعر و نثر فارسی جهت بیان رساتر مطلب و تزیین متن استفاده کرده ایم.

اسلوب کنایه در دیوان متنبی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1378
  معصومه سعادتمند   محمد فاضلی

انسان همواره برای بیان آنچه که در ذهنش گنجانده شده و یا برای بیان احساسات و عواطفش از قدرت کمک گرفته است و گاهی به صورت صریح و گاهی پوشیده، مراد و مقصود را بیان کرده است . کنایه یکی از شیوه های بیان خواطر ذهنی و احساسات درونی است که انسان اجازه می دهد تا به طور غیرصریح مطالب خویش را به مخاطب انتقال دهد و ذهن ایشان را وادار به تامل و تفکر کند. همواره دانستن مقصود اصلی کنایات برای خواننده و شنونده لذت بخش بوده است ، بنابراین به عنوان نمونه ای از هنر بکارگیری فن کنایه، اشعار شاعر معروف عرب ابوالطیب المتنبی مورد بررسی قرار گرفته است و کنایات بکار رفته در دیوانش ، تحلیل شده است . ابوطیب احمدبن حسین مقلب به متنبی شاعر پرآوازه ادب عرب در قرن چهارم است (303-354) درخانواده ای گمنام و تهیدست پا به عرصهء وجود نهاد اما نبوغ، ذوق و قریحهء وی،او را به درجهء بالائی از شهرت و عزت رساند. در فاصلهء تولد تا مرگش ، دستگاه خلافت المقتدر، القاهر، الراضی، المتقی، المستکفی و المطیع را درک کرده از این جهت افکار و عقاید وی ناشی از اوضاع و احوال اجتماعی و سیاسی آشفته ای است که عصر او را فراگرفته بود و چون او شاعر حساس و درد آشنا بود به ناچار در برابر برخی از جریانات موضع گیری می کرد و طرفداری اش از اشخاص یا برعکس هجوش از افراد و شرح جریانها مختلف را در قالب کنایه می ریخت و از این طریق تمامی آ و تهیدست پا به عرصهء وجود نهاد اما نبوغ، ذوق و قریحهء وی،او را به درجهء بالائی از شهرت و عزت رساند. در فاصلهء تولد تا مرگش ، دستگاه خلافت المقتدر، القاهر، الراضی، المتقی، المستکفی و المطیع را درک کرده از این جهت افکار و عقاید وی ناشی از اوضاع و احوال اجتماعی و سیاسی آشفته ای است که عصر او را فراگرفته بود و چون او شاعر حساس و درد آشنا بود به ناچار در برابر برخی از جریانات موضع گیری می کرد و طرفداری اش از اشخاص یا برعکس هجوش از افراد و شرح جریانها مختلف را در قالب کنایه می ریخت و از این طریق تمای آنچه را مد نظرش بود مطرح می کرد، بنابراین با توجه به جو اجتماعی و سیاسی زمان او در اشعارش به نکات کنایی زیادی برخورد می کنیم و بررسی نکته های کنایی در دیوان وی ما را در فهم محتوای فکری و ادبی اش و درک موقعیت اجتماعی و سیاسی حاکم برزمان او کمک می کند. فهم کامل افکار او و گرایشات اجتماعی و سیاسی و اخلاقی وی امکان ندارد مگر آنکه کنائی در اشعارش مورد بررسی قرار گیرد، لذا در این پایان نامه هر چند به طور مختصر و موجز سعی شده است به این مهم پرداخته شود.

القیم الاخلاقیه فی شعر عدد من الشعراء الجاهلیه.
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد 1376
  حمید احمدیان   محمد فاضلی

موضوع پایان نامه "القیم الاخلاقیه فی شعر عدد من شعراءالجاهلیه" [ارزشهای اخلاقی در شعر جاهلی] می باشد، که شامل یک مقدمه و شش فصل است . در مقدمه هدف از نگارش این پایان نامه و راه و روشی که در نگارش آن در پیش گرفتیم بیان شد. در فصل اول معنای واژه (جاهلیت) و دیدگاه ناقدان و دانشمندان را درباره آن و سپس تمدن (عرب جاهلی) مورد بحث و بررسی قرار گرفت ، و این فصل بر دیگر فصول مقدم شد زیرا معتقدم کمتر شاعری را می توان پیدا کرد که شعر خود را به این خصلت نیکو و پسندیده مزین نکرده باشد. در فصل سوم شجاعت ، پایداری و استقامت ، انتقام جویی، و استقبال از مرگ بیان گردید و با توجه به اینکه گروهی گمان می کنند شجاعت عرب نوعی تندخویی و توحش است فصل چهارم را به عقل و اندیشه عرب جاهلی، حلم و بردباری، صلح دوستی و حمایت از ضعیفان اختصاص دادیم. در فصل پنجم دیگر صفات اعراب جاهلی همچون، عفت و پاکدامنی، خوش خلقی، راستگویی، احترام به دوستان و ... بیان شد. سرانجام در فصل ششم-فصل پایانی-دیانت اعراب جاهلی و دیدگاه صاحبنظران درباره این دیانت مورد مطالعه قرار گرفت .

تصویرگری پدیده های آسمانی در قرآن کریم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1381
  بهنوش اصغری   محمد فاضلی

با دقت و تدبر در آیات قرآن کریم معلوم می شود بارزترین فنی که برای بیان مفاهیم قرآنی استفاده شده، فن وصف می باشد. اعجاز توصیفات زیبا و دلنشین این کتاب مقدس، عربهایی را که در بلاغت و سخنوری و شعر و شاعری و مخصوصا وصف طبیعت زبانزد عام و خاص بودند، معترف به خارق العاده بودن این اثر نمود آنچنانکه خود از آوردن آیه ای چون آیات قرآنی اظهار عجز می نمودند. یکی از موضوعات طبیعت که قرآن کریم بسیار به تصویرگری و بیان خصوصیات آن پرداخته ، پدیده های آسمانی است.در تصویرگری پدیده های آسمانی موجود در قرآن کریم گاهی از تشبیه و گاه از مجاز و استعاره یا کنایه استفاده شده است. از خصوصیات بارز این تصویرگریها یکی دقت و ریزه کاریهای موجود در آنست و دیگری تحرک و پویایی اش. همچنین صورتگری موجود آنچنان ساخته شده که گویی عین ممثل له می باشد، به درستی برآن منطبق می شود و احضار کننده حالت ممثل له در ذهن مخاطب می گردد. در قرآن کریم 611 کلمه به کار رفته که به آسمان و پدیده های آسمانی مربوط می باشند. از این لفظ سما و سموات بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند.(310 مورد). ضمنا از میان صور بیانی، بیشترین استعمال از کنایه بوده است(217 مورد) و بقیه به ترتیب از استعاره(35مورد) و تشبیه (31 مورد) و مجاز(10 مورد) استفاده شده است.