رشد و تکامل تاریخ نگاری در اسلام مرهون تلاش و جدیت مورخان در مناطق مختلف اسلامی بود و در این میان تاریخ نگاران عراقی نقش مهم هم در مراحل شکل گیری تاریخ نگاری و هم تکامل شیوه های آن داشتند. ابومخنف ازدی یکی از بزرگترین مورخان عراق در قرن دوم هجری است او از موقعیت برتر قبیله ازد و خاندان مخنف بهره ور بود و با اهتمام فراوان و واقع نگری به ثبت و ضبط رویدادهای تاریخی بخصوص درباره عراقیان و شیعیان و ...

مقتل نگاری بخشی از تاریخ نگاری از صدر اسلام محسوب می شده اما تنها تاریخ نگاری نیست، ترسیم یک واقعه عظیم انسانی است که به انگیزه کشف تمام جوانب عقیدتی-سیاسی و اجتماعی آن صورت می گیرد، در طول تاریخ بسیاری حوادث عاشورا را ضبط و ثبت کرده اند و پیرامون آن کتاب ها نوشته شعرها سروده و مرثیه هایی گفته اند اما هر یک با انگیزه و سنّت خود و عاشورا هیچ گاه از صحنه تاریخ محو نشد، حادثه ای جاودانه و حماسی باق...

تاریخ نگاری درباری هم پای شکل گیری حکومت ها در ایران رشد کرده و در برخی دوره ها مانند عصر صفوی تحت تأثیر عوامل مختلف به شکوفایی رسیده و آثار مهمی بر جای گذاشته است. یکی از این مورخان عبدی بیگ شیرازی است که کتاب تکمله الاخبار او یک اثر مهم در حوزه تاریخ نگاری درباری به شمار می‌رود. نویسنده این اثر تحت تأثیر شرایط سیاسی خاص آن دوره کتاب خود را به انجام رسانده البته باورهای دینی و مذهبی نیز در تشد...

علم تاریخ حاصل انضمام مورخان به گزارش واقعیت های تاریخی است و تداخل افق های زمانی حال و گذشته را در خود دارد. افق زمانی حال در پرتو دانش، بینش، ارزش، و روش مورخان نمود پیدا می کند و مورخان این ویژ گی ها را مرهون جامعة خود و شرایط حاکم بر جامعة جهانی اند. اگر اندوخته های فکری و معرفتی مورخان در زبان و ادبیات آن ها، اعم از گفتاری، مفهومی، و نوشتاری، خلاصه شود و از علم تاریخ برداشتی پویا و متناسب ...

نوشتار حاضر با در نظر داشتن نسبت میان مفاهیم «تاریخ»، و «تاریخ نگاری»؛ نقد بیرونی و درونی کتاب «تاریخ نگاری فارسی» اثر «جولی اسکات میثمی» را در دستور کار دارد. میثمی از دیدگاه خویش و مساله‌ای که در سیر تحول تاریخ نگاری فارسی طرح و تبیین کرده است بینش تاریخ نگارانه مورخان عهود سامانی، غزنوی و سلجوقی را مطالعه و تفسیر می‌کند؛ منتها نکته این است که این پژوهشگر عرصه ادبیات و تاریخ، تا چه اندازه توا...

تقدیرگرایی و باور مبتنی بر اندیشه قضا و قدری یکی از علل آسیب پذیری و شکست ایرانیان دربرابر تهاجم و ایلغار مغولان بوده است. باید دانست که زمینه های انحطاط و انقراض درجامعه ایران از دو قرن پیش از هجوم مغول (قرن های پنجم و ششم) آغاز شده بود. همچنین خرد ستیزی، نومیدی و کشتن روحیه ملی و ن‍ژادی، جهل و تعصب موجبات ضعف اخلاقی و معنوی و انحطاط اجتماعی و فرهنگی درجامعه ایرانی را فراهم ساخته بود. هجوم ب...

:پژوهش پیش رو با عنوان«تاریخ نگاری چپ گرایان و انقلاب اسلامی»در صدد یافتن مولفه ها و ویژگی های تاریخ نگاری چپ گرایان در رابطه با انقلاب اسلامی است.همان طور که از عنوان آن برمی آید،این پژوهش در زمینه ی تاریخ نگاری معاصر و در ارتباط با روایت آن از انقلاب اسلامی ایران، صورت گرفته است و چنانکه می دانیم تاریخ نگاری چپ گرا یکی از روایت های اصلی تاریخ نگاری دوره ی پهلویست.بررسی اینکه تاریخ نگاری چپ گر...

تاریخ دودمان اموی یکی از مهم ترین برهه های تاریخی در جهان اسلام است که تاریخ پژوهان پرشماری به بررسی آن پرداخته اند. کاوش در چگونگی برآمدن تا برافتادن این دودمان، شاخصه اصلی این پژوهش ها بوده است. اما فراکاوی و کالبدشکافی چرایی برآمدن و برافتادن امویان امری است که تاکنون چندان مورد توجه قرار نگرفته است. این در حالی است که در دهه های اخیر رهیافت های میان رشته ای و به دنبال آن بررسی چرایی برافتاد...

مقوله ی روش ارتباط تنگاتنگی با نوع نگرش معرفتی به موضوع یک علمدارد؛همچنان که روش شناسی یا شناخت روش های یک علم هم مسئله ای است که ویژگی ها، و اصول و مبانی آن را باید از نوع نگاه نسبت به موضوع آن علم و معرفت شناسی مربوط به آن جست. بر همین اساس، در پژوهش حاضر وضعیت وفرایند تاریخی و جایگاه مقوله ی روش یا روش های رایج در تاریخ نگاری اسلامی درارتباط با نوع نگاه معرفتی مورخان مسلمان به موضوع و مسائل ...

تحولاتی که در زمینههای سیاسی،مذهبی،اجتماعی و دیوانی در دوران پادشاهی نسبتاً طولانی شاهعباس اول (996-1038 ه. ق) رخ داد،مسیر حرکت تاریخنویسی را به سوی نوعی تمرکز وتثبیت در سبک و روش فراهم آورد. در این برهه زمانی،تواریخ سلسله ای مانند خلاصهالتواریخ،نقاوهالآثار،روضه الصفویه،تاریخ عالم آرای عباسی،تاریخ عباسی،تاریخ قزلباشان،فتوحات همایون وتواریخ محلی همچونتاریخ گیلان،احیاءالملوکوشرفنامهدر تداوم سنت تا...