در سال های اخیر، شاهد رشد و گسترش فزایندۀ مطالعات ادبیات تطبیقی در ایران هستیم. این گسترش از سویی نوید بخش است؛ چون رشته ای که دهه ها در ایران مغفول مانده بود، حال مورد توجه قرار گرفته است. ولی از سوی دیگر، نگران کننده است؛ زیرا ناآگاهانه، همان بد فهمی های گذشته به شکل های مختلف تکرار می شود و اذهان پژوهشگران ادبی را مشوّش می کند. این نوشتار به نقد مقالۀ «بررسی قابلیت¬های نقد کهن¬الگویی در مطالع...

نقد کهن­الگویی یکی از رویکردهای نقد ادبی معاصر است که به کشف ماهیت و ویژگی اسطوره ها و کهن الگوها و نقش آن­ها در ادبیات می پردازد. در این مقاله کهن الگوی داستان امیرارسلان بر اساس نظریۀ تفرد یونگ تحلیل کهن الگویی شده است؛ به این شرح که امیرارسلان به­عنوان قهرمان جست­وجوگر برای رشد و تکامل و دستیابی به کهن­الگوی خویشتن، حرکت خود را آغاز می کند و با دیدن تصویر فرخ لقا (آنیما) بیدار می شود و به سط...

از دیدگاه یونگ، کهن الگوی پیر خردمند در قالب پیرمردی یاری رسان در افسانه ها، داستان ها و اسطوره ها ظاهر می شود و با اطلاعاتی که به قهرمان می دهد او را در رسیدن به موفقیت و حقیقت یاری می کند. پدر، شاه، معشوق، جادوگر شرور، ندای درونی، حیوانات، به خصوص پرندگان و... از چهره های این کهن الگو هستند.در آثار عطار، پدر در الهی نامه، هدهد در منطق الطیر، پیر در مصیبت نامه و گاه ندایی درونی در اسرارنامه، ه...

یونگ ساختار ذهن انسان را متشکل از دو لایه ی خودآگاه و ناخودآگاه می دانست. او لایه ی ناخودآگاه را به دو بخش ناخودآگاه فردی و ناخودآگاه جمعی تقسیم کرد. مفهوم ناخودآگاه جمعی از اساسی ترین مفاهیم در مکتب روانشناسی یونگ است و در مطالعات روانکاوانه ی وی از جایگاه خاصی برخوردار است. این لایه از ذهن، عمیق، گسترده و مبهم است و برخلاف خودآگاه که منحصر به هر شخص و همیشه قابل دسترس است، مربوط به جمعی از ان...

در اسطوره گیل گمش که تاریخ تدوین آن به دو هزار سال پیش از میلاد باز می گردد راجع به معنای زندگی و غایت هستی در قالب اسطوره بحث هایی به میان آمده است. گیل گمش پادشاه شهر اوروک پس از مرگ دوستش انکیدو و تأثیری که این واقعه در وی به جای گذاشت رهسپار سفر شد تا بی مرگی و جاودانگی را به دست آورد و با ایزدان نامیرا همتراز گردد. البته او پس از گذشتن از مسیرهای دشوار و تحمل سختی های بسیار بر اثر غفلتی بخ...

گرشاسب نامه اسدی طوسی یکی از مهم ترین منابع حماسی موجود بعد از شاهنامه فردوسی است. حماسه ها صورت شفاهی روایت هایی هستند که از اساطیر سرچشمه گرفته و در ادوار بعد مکتوب شده اند. کارل گوستاو یونگ پس از غور در اساطیر سرچشمه و خاستگاه مشترکی را برای آن ها متصور شد و آن را ناخوداگاه جمعی نامید، که این ناخوداگاه جمعی حاوی محتویاتی است که کهن الگو نام دارد. در این جستار تلاش شده تا گرشاسب نامه اسدی با ...

بسیاری از داستان های کهن حماسی و عامیانه زیر بناهایی اساطیری دارند. شخصیت ها، موجودات و حوادث این گونه داستان ها غالباً در لایه‌ای اساطیری پیچیده شده اند، چنان که گاهی تمیز واقعیت از افسانه دشوار می نماید.سام نامه منظومه‌ای نیمه حماسی- نیمه غنایی است که داستان سفر سام را برای یافتن معشوقش بیان می‌کند. این منظومه که شامل تعداد زیادی داستان های تو در توی کوتاه است، از برخی جهات دارای الگوها اساطیر...

یکی از مهم ترین دستاوردهای تحولات فرهنگی بعد از مشروطه، آشنایی با اروپا و طرح مسایلی مانند برابری زن و مرد، عدالت، قانون مداری و... پدید آمدن فرم رمان و ظهور نویسندگان زن است. زنان به عنوان بخشی از جامعه ادبی به آفرینش آثاری پرداختند که بیان کننده خواسته ها و دغدغه های ایشان بود. زنان نویسنده ، همان گونه که در این رساله نشان داده می شود، توانستند در نیم قرن گذشته با خلق آثاری داستانی که با عن...

در این جُستار، قهرمان از دیدگاه های گوناگون بررسی شده است. در تنظیم مطالب، اسطوره و حماسه از نظر لغت و اصطلاح تعریف شده و ضمن مشخص کردن مرز این دو مقوله ، بر تاریخچه ی اسطوره شناسی، درنگی کوتاه داشته و تداوم داستان قهرمان از اسطوره به حماسه و رمان، شرح داده شده است. ضمن توصیف قهرمان در بینش اسطوره ای بر ماندگاری قهرمان به عنوان الگوی مثالی در ذهن و خاطره ی جمعی- حتی در جوامع مدرن- تأکید شده است....

خاستگاه جمعی و عمیق قصه­ها سبب ایجاد شباهت­های شگفت­انگیز در میان قصه­های ملل مختلف شده ­است. در کنار دیدگاه­هایی که دربارۀ خصلت آموزشی قصه و ارتباط آن با دوران بلوغ و مسائل جنسی مطرح است، دیدگاه­های دیگر نیز بر ارتباط قصه با الگوهای جمعی و اساطیری تأکید دارند. براین اساس، قصه دربردارنده حرکت درونی انسان برای رسیدن به انسجام و یکپارچگی است و روند آن بر ارتباط بین خودآگاه و ناخودآگاه متمرکز شده ...