سنایی غزنوی از شاعران بزرگ و برجستۀ قرن پنجم و ششم هجری است. وی در زمانه‌ای می‌زیست که فرهنگ و ادبیات عرب بر همۀ مناطق تحت تصرف مسلمانان، حاکمیت داشته است. به نظر می‌رسد دو عامل اساسی، علّت تأثیر فرهنگ و شعر عربی بر شعر شاعران قرن پنجم بوده است: الف) آمیزش روزافزون زبان فارسی با واژه‌ها و ترکیب‌های عربی؛ ب) اشتیاق و گرایش درونی شاعران به فرهنگ عربی. سنایی در بیشتر قصیده‌های خود از واژه‌ها، ترکیب...

عدالت از واژگان مورد توجه حکیم سنایی است که از سر اعتقاد و آگاهی از تأثیر وجوه عدالت بر جامعه، بارها این واژه‌ی والا را در آثار و اشعار خود به کار برده است. واقع‌بینی توأم با آرمان‌گرایی حکیم سنایی سبب گردیده تا وی در عین حال که به تصویر جامعه‌ی آرمانی و مطلوب می‌پردازد از توجه به واقعیت‌های دنیای سیاست و رابطه‌ی نیروهای موجود در جامعه غافل نباشد. این متفکر و شاعر بزرگ به‌خاطر آشنایی با آراء و ...

ادبیات فارسی با بهره گیری از معارف اسلامی توانست غنی تر گردد و با زبانی گویا این معارف را به همگان بشناساند و جایگاه محکم فرهنگ ایرانی و اسلام را مستحکم تر کند. در این زمینه دو تن از شاعران نامدار فارسی که نقش برجسته ای از خود نشان دادند سنایی و حافظ هستند. شعر در آثار سنایی از حالت مدیحه سرایی و وصف طبیعت خارج شد و به عرصه های نوین عرفانی قدم نهاد، سنایی راه تکرار و تقلید در شعر را رها کرد و...

شعر قلندری بیانگر آخرین مرحلة تکامل احوال صوفیانه و اوج بیان اندیشه­های ایشان در زبان هنر است. بی­شک تنها راه شناخت تکامل احوال عارفان، تغییرات زبانی و محتوایی افکار ایشان خواهد بود. سنایی نیز همچون بسیاری از موارد دیگر آغازگر نشر این مفهوم در عرصة شعر بوده است. زبان و اندیشۀ سنایی در عرصۀ قلندریات رنگ و بویی دیگر می­گیرد، زبانی بی­پروا با اندیشه­های نامتعارف که گویی کوششی است در جهت رسیدن به...

سنایی غزنوی از پرآوازه ترین شاعران قرن ششم هجری و از پیشگامان شعر عرفانی محسوب می شود. برای نخستین بار در شعر اوست که مفاهیم و اصطلاحات عرفانی،  لطایف و دقایق قرآنی بسیاری به شعر فارسی راه می یابد، که اسماء و صفات حضرت احدیّت، مهم ترینِ آنها به شمار می­آید. در این تحقیق نحوه تجلی اسماء و صفات الهی از منظر زبانی و واژگانی مورد بررسی قرار می­گیرد. سنایی گاه نام و صفت باری تعالی را منطبق با آیات و ر...

اخلاق از دیر باز مورد توجّه بشر بوده ؛ زیرا ،آن را راهی برای رسیدن به سعادت خویش یافته است . اندرزها و تعالیم اخلاقی، همواره جزو مفاهیم برجسته ی شعر بوده و شعرا ،تلاش زیادی برای نشر فضایل اخلاقی داشته و هر یک به شیوه و روش خاص خود بدان پرداخته اند. سنایی و مولوی از جمله ی این شعرا هستند که نقد و مقایسه ی اخلاق ،در دو اثر حدیقه الحقیقه و مثنوی موضوع این پژوهش است. اساس نظام اخلاقی سنایی بر پایه ی...

چکیده واژه ی « قلندر » ، هر چند از لحاظ ریشه، در هاله ای از ابهام قرار گرفته است؛ اما، از نظر تاریخ فرقه شناسی ادیان و مذاهب و سیر عرفانی، دارای دو رویکرد تاریخی و عرفانی است. اگرچه این واژه در کنار واژگانی چون : خرابات، می، گلخن، رند، قلّاش، کفر، بت، زنّار، نمونه ای از واژگان نامقدس و گویای فرهنگی ضد دینی است؛ اما، در شعر عارفانی همچون سنایی، عطار، مولانا و حافظ، دارای قداست معنایی می باشد. ق...

چکیده رساله/پایان نامه : دربارۀ سنایی، آثار ، افکار و تأثیر وی بر دیگران تاکنون پژوهش¬های مختلفی صورت گرفته است، با توجّه به ضرورت آگاهی از مطالعات قبلی و نیز جایگاه ویژۀ کتاب¬شناسی¬ها و مقاله¬شناسی¬ها در بهبود امر تحقیق و پژوهش، این جستار با مراجعه به سایت¬های اینترنتی و منابع کتابخانه¬ای، مقالات منتشر شده در مجلّات دانشگاهی را از سال 1308 تا پایان سال 1390 شناسایی و بر اساس موضوع و زمان نشر ...

یکی از برجسته ترین ویژگی های شعر خاقانی، ترکیبات منحصر به فردی است که این شاعر ترکیب ساز، بر اساس قواعد گوناگون دستوری ساخته است. وی در ساخت ترکیباتش، نسبت به شاعران خراسان و حوزه ی مرکزی ایران آشکارا از هنجارهای زبانی عدول کرده و ترکیبات شگفت انگیز فراوانی ساخته است. نگارنده در این پژوهش بر آن بوده تا به طبقه بندی و تحلیل ترکیبات خاقانی بپردازد. هم چنین سعی بر آن داشته است تا به مقایسه ی ترکیب...

سنایی نخستین شاعری است که شعرهایی سروده¬است که جز در قلمرو عرفان معنای دیگری ندارد؛ یعنی هدف و قصد گویندة آن¬ها تصوّف است و به¬ویژه جهان¬بینی تصوّف را در آثار خود شکل¬بخشیده¬است. هیچ اندیشه¬ای از اندیشه¬های مرکزی عالم تصوّف وجود¬ندارد که رگه¬هایی از آن در شعر سنایی – به¬خصوص در حدیقه – انعکاس¬نیافته¬باشد و از این حیث، حدیقة سنایی را که نقطة شروع مثنوی¬های تعلیمی– عرفانی فارسی است، دایره المعارف تص...