یکی از شگردهای صائب نظیره گویی است. در دیوان او به نام حدود هشتاد شاعر اشاره شده است. بعد از مولوی، بیشترین استقبال و اقتفاهای صائب از حافظ است. صائب بیست و نه غزل را به استقبال غزل های حافظ سروده که در پایان غزل به نام او اشاره کرده است. علاوه بر این حدود 160 غزل دیگر حافظ را از جهت وزن، قافیه و ردیف تقلید کرده؛ امّا به اسم او اشاره نکرده است. گاهی اوقات نیز در مقابل یک غزل حافظ، چندین غزل سرود...

این مقاله به بررسی غزل های صائب تبریزی از لحاظ کاربرد انواع تشبیه تمثیل و کارکردهای آن پرداخته است. تشبیه تمثیل از گونه های خاص تشبیه است. در یک طبقه بندی ساده می توان آن را به سه نوع گسترده، نیمه فشرده و فشرده (اسلوب معادله) تقسیم کرد. در شعر صائب تبریزی، دو گونۀ اخیر کاربرد فراوان دارد. به همین دلیل، صائب را شاعر تمثیل نام داده اند. در این مقاله، با در نظر گرفتن ساختار بلاغی ابیاتی که تشبیه ت...

این مقاله به بررسی غزل‌های صائب تبریزی از لحاظ کاربرد انواع تشبیه تمثیل و کارکردهای آن پرداخته است. تشبیه تمثیل از گونه‌های خاص تشبیه است. در یک طبقه‌بندی ساده می‌توان آن را به سه نوع گسترده، نیمه‌فشرده و فشرده (اسلوب معادله) تقسیم کرد. در شعر صائب تبریزی، دو گونۀ اخیر کاربرد فراوان دارد. به همین دلیل، صائب را شاعر تمثیل نام داده‌اند. در این مقاله، با در نظر گرفتن ساختار بلاغی ابیاتی که تشبیه ت...

یکی از شگردهای صائب نظیره‌گویی است. در دیوان او به نام حدود هشتاد شاعر اشاره شده است. بعد از مولوی، بیشترین استقبال و اقتفاهای صائب از حافظ است. صائب بیست و نه غزل را به استقبال غزل‌های حافظ سروده که در پایان غزل به نام او اشاره کرده است. علاوه بر این حدود 160 غزل دیگر حافظ را از جهت وزن، قافیه و ردیف تقلید کرده؛ امّا به اسم او اشاره نکرده است. گاهی اوقات نیز در مقابل یک غزل حافظ، چندین غزل سرود...

صوفی ستیزی ازجمله مضامین دیوان صائب است. در دیوان صائب، ابیات فراوانی وجود دارد که صائب درآنها به خرده گیری و ذمّ متزهّدان و صوفی نمایان پرداخته است. برای این منظور صائب صوفی، زاهد شیخ و فقیه را به بسیاری از صفات منفی منسوب می کند، یا بیان می کند که صوفی، زاهد، شیخ و فقیه به بسیاری از صفات مثبت جلوه ی منفی داده اند. صائب، زاهد را بی بهره ازعشق، عرفان، راستی، لطافت روحی و عبادت واقعی و او را شخصی ...

غزلیات صائب تبریزی به عنوان نماینده و برترین شاعر سبک هندی شایان توجه و اهمیت بسیاری است. از سویی دیگر صائب آفرینندۀ مضمون¬های تازه است و این از مختصات شیوۀ اوست. از این¬رو سعی در جستجوی مضمون تازه و نازکی و ظرافت خیال، شعر او را گه¬گاه پیچیده و نامأنوس می¬کند. بی¬شک شرح منسجم و دقیق غزلیات او در تکمیل تحقیقات و بررسی¬های پژوهشگران سبک هندی بسیار مفید و مؤثر خواهد بود. زیرا تاکنون هیچ¬گونه شرح ...

نگرش صائب تبریزی به شخصیتی معروف نظیر خضر ـ علیه السلام ـ دوگانه است. صائب در برخورد با داستان خضر(ع) و در ساختن تلمیح، گاه موافق سنت ادبی عمل می کند و گاه به خلاف عرف و عادت شاعران گذشته، با خضر(ع) و عناصر داستانی او مخالف خوانی می کند. اگر شاعرانی چون خاقانی، سعدی و حافظ با انتقادی ملیح به ماجرای خضر ـ علیه السلام ـ نگریسته اند، صائب در وسعت بخشیدن به این نگرش، تلاشی جدّی کرده است. او گاه با ش...

با توجه به مصرعِ «یک عمر می‌‌‌‌توان سخن از زلف یار گفت»، صائب واژۀ «زلف» را به‌‌عنوان نمونه‌‌‌‌ای برای مضمون‌‌‌‌سازی انتخاب کرده‌‌است؛ اما آیا این واژه در سخن او، اهمیت و جایگاه والایی داشته‌‌است؟ این مقاله بر آن است تا کارکردهای واژۀ زلف را در غزلیات صائب تبریزی با روش تحقیق کیفی، از نوع تحلیلی- توصیفی و شیوۀ متن‌‌‌‌پژوهی بررسی کند. صائب حدوداً در دو هزار بیت از زلف سخن گفته‌‌است. در بیشتر موارد...

همواره گذشت زمان و تغییرات و تحولات سیاسی و روابط فرهنگی با ملت های دیگر برجامعه و مسائل اجتماعی، باورها و اعتقادات و ...هر عصری تأثیر گذاشته است و این ادبیات هر دوره است که قابلیت انعکاس این مسائل را دارد. کندوکاو در دیوان صائب ـ که از بطن جامعه ایرانی عصرش برخاسته است ـ نه تنها ما را با اوضاع و احوالات سیاسی و دینی آن روزگار آشنا می کند بلکه مارا با بازتاب گسترده ی مسائل اجتماعی و گاه درباری ...

صائب با هنر بی نظیر خویش، پیکرة شعر را با تار و پود مضمون و ایهام و تشبیه و استعاره و مراعات النظیر چنان درهم می بافد و می تند که هوش هر خواننده ای را از سر می برد، چنان که بی اختیار به ایجاز و اعجاز کلامی و مضمون پردازیِ شاعر اقرار می کند. در ذهن صائب، همه چیز و همه حالات و همة موجودات، دست مایة مضمون آفرینی است. او بر این باور از هر آنچه دیده و شنیده، مضمون تراشیده و آن را در هاله و طیفی از مض...