بررسی تغییرات مکانی تولید، تراکم و درصد تاج پوشش گونه قره داغ (nitraria schoberi l.) با استفاده از روش های زمین آمار در کویر میقان اراک

چکیده خصوصیات خاک یکی از عوامل موثر در پراکنش پوشش گیاهی به شمار می رود. بنابراین آگاهی از نحوه تغییرپذیری ویژگی های خاک و تاثیر آن بر پوشش گیاهی برای دستیابی به مدیریت بهتر و پایدار در عرصه مراتع امری ضروری به نظر می رسد. علاوه بر تغییرپذیری مکانی خصوصیات خاک و تاثیر آن بر پوشش گیاهی، شناخت منبع این تغییرات و چگونگی وابستگی مکانی آنها با گیاهان از اهمیت خاصی برخوردار است. هر یک از خصوصیات خاک الگوی پراکنش مکانی منحصر به فرد و متفاوتی با سایر خصوصیات (بافت, ماده آلی, ازت, ec و غیره) دارد که هر کدام سبب تاثیرات خاصی بر روی پوشش گیاهی موجود در منطقه می شود. برای مطالعه تغییر پذیری پارامترهای خاک و تاثیر آن بر خصوصیات پوشش گیاهی باید از ابزار آماری مناسبی استفاده نمود. تحقیق حاضر با هدف مطالعه تغییرات مکانی خصوصیات گونه nitraria schoberi و تعیین مهمترین خصوصیات خاکی موثر بر این تغییرات در منطقه کویر میقان اراک با وسعت 140 هکتار صورت پذیرفت. نمونه برداری از خاک به روش منظم با شروع تصادفی و با استقرار یک شبکه ترانسکت به طول 100 متر صورت گرفت. فاصله بین ترانسکت ها هم 100 متر در نظر گرفته شد. در مجموع تعداد 105 نمونه خاک از عمق 0 تا 30 سانتیمتری منطقه برداشت و همزمان طول و عرض جغرافیایی نمونه ها توسط دستگاه gps ثبت گردید. به منظور تعیین تولید، تراکم و درصد تاج پوشش گونه فوق نیز از پلاتهای 100 متر مربعی استفاده شد. نرمال بودن داده ها با آزمون کولموگرف-اسمیرنف و همبستگی داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و با استفاده از نرم افزار spss تعیین شد. همچنین آنالیزهای زمین آماری نیز با استفاده از نرم افزار gs+ انجام گرفت. نتایج آماری نشان داد تمام متغیر های مورد بررسی در این مطالعه به جز درصد سیلت و ph خاک از توزیع نرمال برخوردارند. در بین متغیرهای مورد بررسی ph خاک کمترین (27/2%) و تراکم گونه بیشترین (24/66%) ضریب تغییرات را از خود نشان دادند. همچنین درصد رس خاک بیشترین همبستگی را با تراکم, تاج پوشش و بیوماس گونه nitraria schoberi نشان داد. آنالیز تغییرنماها نشان داد که متغیرهای بررسی شده در این مطالعه همگی دارای ساختار مکانی بوده و دامنه تاثیر خصوصیات مختلف دارای تغییرپذیری است. دامنه تاثیر تغییرنماها از 150 متر برای درصد سیلت خاک تا 4/2563 متر برای اسیدیته خاک در نوسان است. در بین کلیه پارامتر های مورد بررسی در این مطالعه، بافت خاک و هدایت الکتریکی (ec) وابستگی مکانی قوی تر و درصد ماده آلی خاک وابستگی مکانی ضعیف تری را با گونه مورد مطالعه نشان دادند. درون یابی و تهیه نقشه های پراکنش مکانی خصوصیات خاک و گونه nitraria schoberi توسط روش های کریجینگ، کوکریجینگ و معکوس وزنی فاصله انجام گرفت. نتایج نشان داد که در روش کریجینگ به دلیل کمتر بودن مقادیر میانگین انحراف خطا (mbe) و میانگین مطلق خطا (mae), تخمین ها از انحراف کمتر و دقت بیشتری نسبت به دو روش کوکریجینگ و معکوس وزنی فاصله برخوردار است. لذا روش کریجینگ برای تهیه نقشه پراکنش مکانی پارامترهای مورد مطالعه اولویت دارد. در بین نقشه های حاصل از درون یابی به روش کریجینگ، بعضی از متغیرهای خاک اثرات مشهودی بر کاهش توزیع مکانی پارامترهای گونه nitraria schoberi دارند، به طوری که با افزایش ec و مقدار شن خاک از میزان تولید، درصد تاج پوشش و تراکم گونه nitraria schoberi کاسته می شود.