جایگاه عراق در مجموعه امنیتی خلیج فارس و تاثیر آن بر امنیت منطقه

امنیت منطقه خلیج فارس همیشه به عنوان یکی از دغدغه های اصلی کشورهای این حوزه و حتی قدرت های برون منطقه ای مطرح بوده است. اما کشورهای منطقه خلیج فارس به دلیل هم جواری جغرافیایی و قرار گرفتن در مجموعه امنیتی مذکور در معرض پیامدهای امنیتی ناشی از رفتارهای سایر قدرت های همسایه بوده است. در این میان کشورهای مجموعه امنیتی خلیج فارس با توجه به جایگاه خود در این مجموعه بصورت مستقیم و غیره مستقیم بر امنیت منطقه تأثیر گذاشته و خواهند گذاشت. در این میان عراق از جمله کشورهای است که از ویژگی های خاصی در تأثیر گذاری بر امنیت منطقه برخوردار می باشد به همین سبب دغدغه پژوهش حاضر یافتن پاسخی برای تأثیر جایگاه عراق در امنیت منطقه خلیج فارس می باشد. اما به نظر می رسد در حوزه روابط بین الملل در خصوص کنکاش تأثیرگذاری چنین قدرت های بر امنیت منطقه ای نظریه های موجود کارآمدی لازم را ندارند به همین جهت با بهره گیری از نظریه های مجموعه امنیتی اما با ترکیب نقاط قوت این نظریه ها و بهره گیری از سایر نظریه های موجود ابتدا به ترسیم مدلی از تأثیر گذاری قدرت های منطقه ای اقدام نموده و بر این اساس به کالبد شکافی موضوع پرداخته شده است. بر اساس مدل مورد نظر هر مجموعه امنیتی شامل دو بخش اساسی ساختارها و فرایندها می باشد. در واقع ساختارها و فرایندها به عنوان متغیرهای میانی محسوب می شوند که یک قدرت منطقه ای از طریق تأثیر بر آن ها می تواند امنیت را تحت تأثیر قرار دهد. به همین جهت پژوهش حاضر بر محور این پرسش شکل می گیرد که عراق چه جایگاهی در مجموعه امنیتی خلیج فارس دارد و چه تأثیری بر امنیت منطقه دارد؟ و در پاسخ به این سوال این فرضیه مطرح گردیده که مجموعه امنیتی خلیج فارس دارای ساختار چند قطبی و نا کامل می باشد، و عراق از توان های نظامی، اقتصادی، فرهنگی و ایدئولوژیکی بالایی برخوردار است به گونه ای که به عنوان یکی از قطب های اصلی این مجموعه امنیتی مطرح و وجود آن سبب شکل گیری ساختار چند قطبی مجموعه امنیتی می باشد. در همین راستا عراق به عنوان یک قدرت منطقه ای از طریق تاثیرگذاری بر ساختارهای منطقه خلیج فارس از جمله ساختار ژئوپلیتیک، ژئواکونومیک و ژئوکالچری از یک سو و فرایندهای ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئوکالچری از سوی دیگر؛ و در نهایت با پیوند یافتن این دو بخش سبب تقویت دینامیک های ادغام کننده و تجزیه کننده در وضعیت های متفاوت می شود و از این طریق امنیت منطقه ای را تحت تاثیر قرار می دهد