ساختارسرمایه، رقابت بازار محصول وعملکرد شرکت در بورس اوراق بهادار تهران

چکیده: پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین ساختارسرمایه و عملکرد شرکت، با توجه به رقابت بازار محصول، در شرکت های منتخب بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. مدل تحقیق، با استفاده از اهرم مالی متاخر، مجذور اهرم مالی متاخر، اهرم نسبی، مجذور اهرم نسبی متاخر، شاخص هرفیندال هیرشمن و شاخص بونه، به عنوان متغیر مستقل، و نرخ بازده دارایی ها به عنوان متغیر وابسته شکل گرفته است. روش تحقیق حاضر، از نظر هدف کاربردی بوده و بر حسب روش تحقیق توصیفی – همبستگی است. نمونه آماری این پژوهش شامل 202 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از میان 13 صنعت مختلف، در دوره زمانی 1390 تا 1385 می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها به روش رگرسیون چند متغیره و با استفاده از نرم افزار eviews انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد، رابطه بین اهرم مالی و عملکرد مالی شرکت مثبت و معنی دار است، و این درحالی است که بین مجذور اهرم مالی و عملکرد رابطه معکوس و معنادار وجود دارد، لذا نشاندهنده ی وجود یک رابطه غیرخطی بین اهرم و عملکرد شرکت می باشد. افزون بر این در حالت استفاده از شاخص هرفیندال – هیرشمن، که یک شاخص تمرکز برای اندازه گیری رقابت بازار محصول می باشد، هیچ گونه رابطه معناداری بین این شاخص و عملکرد یافت نشد. در حالی که رابطه بین شاخص بونه که یک شاخص کارایی برای اندازه گیری رقابت در بازار محصول می باشد، با عملکرد رابطه منفی و معنی دار به تایید رسید؛ همچنین نتایج نشان می دهد که در رابطه با شاخص هرفیندال هیرشمن، در تعامل با اهرم مالی، باز هم هیچ گونه رابطه معنی داری با عملکرد شرکت ندارد، اما شاخص بونه، در تعامل با اهرم مالی، دارای یک تاثیر مثبت و معنی دار بر عملکرد شرکت می باشد؛ سپس به منظور بررسی تاثیر اهرم مالی شرکت های رقیب، در تعیین عملکرد شرکت، رابطه بین اهرم نسبی (اهرم بازار) و عملکرد مورد آزمون قرار گرفت، که نتایج نشان می دهد رابطه بین اهرم نسبی و عملکرد منفی است، این نشان می دهد سطح اهرم شرکت های رقیب، دارای تاثیر منفی بر عملکرد شرکت می باشد و این علاوه بر تایید فرضیه سوم پژوهش، از فرضیه اول نیز حمایت می نماید. بین مجذور اهرم نسبی و عملکرد شرکت هیچ گونه رابطه معنی داری یافت نشد. نتایج نیز نشان داد که رابطه تعاملی اهرم نسبی و هر دو شاخص هرفیندال هیرشمن و شاخص بونه با عملکرد شرکت نیز مثبت و معنی دار است. در نهایت، برای بررسی اثر اهرم بر عملکرد با روش گشتاور تعمیم یافته (gmm)، برای بررسی اثر اهرم بر عملکرد دو متغیر اضافی، دارایی های مشهود و سپر مالیاتی غیر بدهی نیز در این پژوهش به کار رفته اند که به صورت ابزارهای اضافی برای اهرم تلقی می شوند تا تورش احتمالی از رابطه علت و معلولی بین اهرم و سوداوری را کاهش دهند، نتایج به طور مشابه با آزمون قبلی رابطه مثبت بین اهرم و عملکرد شرکت را تایید نمود؛ همچنین نتایج نشان داد که با در نظر گرفتن رابطه تعاملی اهرم و رقابت در با وجود متغیرهای اضافی، شاخص هرفیندال هیرشمن در مدل معنی دار و دارای رابطه منفی با عملکرد شرکت می باشد. کلید واژه: ساختارسرمایه، رقابت بازار محصول، عملکرد شرکت، شاخص هرفیندال- هیرشمن، شاخص بونه