بررسی میزان توجه به سرمایه اجتماعی در برنامه های توسعه سوم و چهارم

توسعه نیافتگی ایران در پی طرح و اجرای 10 برنامه عمرانی و توسعه ای نشانگر ناکارآمدی برنامه های توسعه ای بوده است که با تأکید صرف بر شاخص های اقتصادی طرح و تصویب شده اند. یکی از اهداف انجام این پژوهش آن بوده است که نشان دهد توجه به عوامل فرهنگی و اجتماعی می تواند موجب توسعه جامعه گردد. "سرمایه اجتماعی" یکی از مفاهیم جدید علوم اجتماعی است که توجه نظریه پردازان توسعه را به خود جلب کرده است. این پژوهش بر آن بوده است که نشان دهد در برنامه های سوم و چهارم توسعه به چه میزان به این مفهوم توجه شده است. پژوهش حاضر با استفاده از داده های پیمایشی و منابع کتابخانه ای بر اساس روش تحلیلی-توصیفی انجام شده است. در رساله پیش رو با استفاده از داده های پیمایشی سطح پایین سرمایه اجتماعی در میان ایرانیان به نمایش درآمده است و با تحلیل برنامه های سوم و چهارم توسعه عدم توجه کافی سیاست گذاران به این مفهوم در برنامه های مذکور به اثبات رسیده است. نگارنده معتقد است، افزایش سرمایه اجتماعی در جامعه باعث افزایش بهره وری سرمایه های فیزیکی، مالی و انسانی می شود وعدم توجه به این امر باعث هدر رفتن سایر سرمایه ها می گردد، از سویی پرداختن به سرمایه اجتماعی بودن در نظر گرفتن جامعه مدنی و لازمه آن یعنی توسعه سیاسی امکان پذیر به نظر نمی رسد. پس نتیجه می گیریم توسعه جامعه در گرو باز شدن فضای بسته سیاسی و اجتماعی کشور است که موجب رشد آگاهی عمومی و مشارکت بیشتر مردم در امور محلی، منطقه ای و ملی شده و در این صورت اعتماد از دست رفته شهروندان به یکدیگر و به حاکمان باز تولید می شود و در پرتو دموکراسی حاصل از توسعه سیاسی و اجتماعی، جامعه در مسیر توسعه همه جانبه قرار خواهد گرفت.