مائده کریمی قهرودی

دانشجوی دکتری علوم سیاسی (مسائل ایران) دانشگاه تهران

[ 1 ] - سیر تحول سیاست خارجی آمریکا نسبت به افغانستان بر اساس نظریات ژئوپلتیک

افغانستان به عنوان دولت حائل میان روسیه و اقیانوس هند و راه ترانزیت کالا از جنوب آسیا به آسیای مرکزی و اروپا از دیرباز در نظریات ژئوپلتیک اهمیت ویژه‌ای داشته به طوری که مورد توجه قدرت‌های زمان بوده است. با طرح دکترین انزواگرایی توسط مونروئه در سال 1823، آمریکا تا جنگ جهانی اول وارد تحولات بین‌المللی نگردید. با خروج ایالات متحده آمریکا از انزواگرایی و ورود به صحنه نظام بین‌الملل، این کشور نیز نه...

[ 2 ] - راهبرد سیاسی- نظامی ایالات متحدۀ آمریکا در آسیای مرکزی پس از 11 سپتامبر؛ هدف‌ها و چالش‌ها

مقالۀ پیش رو به‌دنبال پاسخدادن به این پرسش است که سیاست و راهبرد کلان و هدف‌های آمریکا از حضور نظامی در منطقۀ آسیای مرکزی پس از 11 سپتامبر چیست و این راهبرد و هدف‌ها در منطقه با چه موانع و چالشهایی رو‌به‌رو است؟ در پاسخ میتوان گفت که منطقۀ آسیای مرکزی برای آمریکا اهمیت بالای ژئوپلیتیکی دارد؛ به این شکل که استقرار آمریکا در آسیای مرکزی میتواند ضمن مبارزه مستقیم با تروریسم و استفاده از منابع ...

[ 3 ] - بررسی تطبیقی سیاست خارجی ایران و ترکیه در قفقاز جنوبی (با تأکید بر ارمنستان و جمهوری آذربایجان)

خلأ قدرت در قفقاز جنوبی در دوران پساجنگ سرد، رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را برانگیخته است. در این میان ایران و ترکیه به‌دلیل همسایگی، به این منطقه حساسیت‌های خاصی دارند. سه جمهوری تازه‌تأسیس، فرصت‌ها و چالش‌های جدیدی را پیش روی ایران و ترکیه قرار داده‌اند که برایند آن رقابت تهران و آنکارا در منطقه است. جمهوری آذربایجان و ارمنستان به‌دلیل داشتن مرز مشترک با ایران اهمیت ویژه‌ای دارند. د...

[ 4 ] - بررسی علت‌های سردی روابط ایران و جمهوری آذربایجان

این نوشتار به‌دنبال فهم علت‌های سردی روابط ایران و جمهوری آذربایجان است. نویسندگان در این نوشتار معتقدند که با وجود اشتراک‌های فراوان بین ایران و جمهوری آذربایجان در زمینه‌های تاریخی، فرهنگی، قومی و مذهبی روابط این دو کشور مناسب نبوده است. فرضیه این نوشتار این است که به‌دلیل تأثیرگذاری شش عنصر داخلی و خارجی - پدیدۀ قوم‌گرایی، فعالیت‌های دینی ایران در جمهوری آذربایجان، بحران قره‌باغ و رابطه ایرا...

[ 5 ] - سیاست خارجی باراک اوباما در غرب آسیا و شمال آفریقا تا سال 2015

چکیده گرچه بیشتر منتقدان استراتژی منطقهای باراک اوباما معتقدند که اوباما فاقد یک دید استراتژیک است، اما این استدلال، نادرست به نظر میرسد. اوباما زمانی به مسند ریاست جمهوری نشست که ایمان داشت کاهش حجم عظیم تعهدات نظامی و سرمایهگذاری سیاسی در غرب آسیا جزو منافع حیاتی امنیت ملی آمریکاست. اشغال عراق و جنگ گسترده با تروریسم، ایالات متحده را بهخصوص در زمان بحران اقتصادی دچار مشکل کرد. متعادلسا...

[ 6 ] - رابطۀ کارآمدی دولت و امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران

بررسی مفهوم امنیت ملی در هر کشور، چیستی آن، عوامل و مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده و قوام‌بخش آن و عوامل تهدیدکنندۀ آن، مستلزم ارائۀ تعریفی منطقی، منسجم و دارای نظام‌مندی درونی است که بتوان در سایۀ آن، هنگام کاربست عملی آن بر کشور، به تحلیلی درست از وضعیت آن کشور رسید. ازاین‌رو، هنگامی که در صدد پژوهش در زمینۀ امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران هستیم، لازم است ضمن توجه به ماهیت یکتایی و منحصربه‌فردی آن، از م...

[ 7 ] - رویکردی نظری به نسبت احزاب و ثبات سیاسی (با نگاهی به احزاب در جمهوری اسلامی ایران)

در نگاهی کلی می‌توان در سه سطح به موضوع نسبت احزاب و ثبات در رویکردها و ایستارهای موجود سیاسی در داخل پرداخت: رویکرد اسناد بالادستی و قوانین ـ رویکرد فعالان عرصه سیاسی ـ رویکردهای علمی. از منظری فرضی، نتیجه تأمل درباره چنین نسبتی به شکل‌گیری نگرش‌های متفاوت انجامیده است. در ارتباط با یافته‌های تحقیق، مقاله حاضر با احصاء رویکردها در سه سطح و با مرور در ادبیات، ضمن صورت‌بندی چارچوب مفهومی از منظر...

[ 8 ] - دیپلماسی عمومی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روابط با کشورهای حوزه خلیج فارس

تلاش‌های صورت گرفته در حوزه دیپلماسی عمومی در منطقه خلیج فارس همواره با چالش‌ها و موانع همراه بوده است. دلایل این امر به تصویر‌سازی غیر واقع‌بینانه از اهداف ج.ا.ایران توسط رسانه‌های گروهی قدرت‌‌های فرامنطقه‌ای از یک سو و عدم پویایی وکارامدی سیاست خارجی ایران در حوزه دیپلماسی عمومی از سوی دیگر بازمی‌گردد. این کاستی‌ها موجب بی‌اعتمادی، افزایش تنش و کاهش روابط خوب همسایگی با کشورهای این منطقه شده ...

[ 9 ] - بررسی روابط ایران و امریکا از سال 1285 تا1325 (ه.ش) با تکیه بر نظریه پیوستگی جیمز روزنا

در تاریخ معاصر ایران رابطه ایران و ایالات متحده امریکا از اهمیت بسزایی برخودار است . رابطه ای که دارای تاریخی پر از فراز و نشیب است. این پژوهش قصد دارد روابط بین دو کشور ایران و امریکا را د رمحدوده زمانی 1285 تا سال 1325(ه.ش)مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد و با استفاده از نظریه پیوستگی جیمز روزنا به شناسایی عوامل نقش افرین در روابط بین دو کشور می پردازد بنابر این سوال مطرح شده در ...

[ 10 ] - بررسی نقش هویت قومی بر امنیت پایدار: مطالعه موردی منطقه کردستان ایران (قومیت کرد)

چکیده در کشورهایی با تنوع قومیتی و مذهبی مانند ایران، مسأله جذب قومیت‌ها در یک چارچوب کلان هویت‌بخش که به همبستگی ملی منجر شود، برای ایجاد و حفظ امنیت پایدار ضروری است. این مقاله با تأکید بر هویت قومی مردم کرد، موانع فرایند جذب این قومیت در هویت ملی را بررسی می‌کند. همجواری منطقه کردستان ایران با اقلیم کردستان عراق و کردستان ترکیه، تبلیغات جدایی‌طلبانه و قوم‌گرایانه خارجی به همراه ناآرامی‌های ...

[ 11 ] - حوزه تمدنی ایران، جهانی‌شدن و آینده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این منطقه

علاوهبر ایرانی که امروز در مرزهای سیاسی محصور شدهاست، ایرانی دیگر داریم با ماهیت فرهنگی که بهعنوان حوزهای تمدنی، چند برابر سرزمین فعلی ایران را دربرمیگیرد و کشورهایی مانند افغانستان و تاجیکستان را بهطور کامل و بخشهایی از پاکستان، هند، کشورهای آسیای میانه و قفقاز، عراق و سرزمینهایی را که اکراد در آن زندگیمیکنند نیز شامل میشود که این خود، عظمت حوزه تمدنی ایران را نشانمیدهد؛ این حوزه...

[ 12 ] - مفاهیم نقش ملی و تحلیل سیاست خارجی؛ سیاست خارجی ایران در قبال اسرائیل در فاصلۀ سال های 1332-1327

شناخت «رفتار سیاست خارجی» راهی است به‌سوی فهم مسائل عملی در عرصۀ روابط بین‌الملل. در این زمینه، پژوهش پیش‌رو بر آن است تا در چارچوب نظریۀ «نقش سیاست خارجی»، تبیین نوینی از چرایی و چگونگی تغییر رفتار ایران در قبال اسرائیل، در دو مقطع تاریخی 1330-1327 و 1332-1330 ارائه ‌دهد. دولت «محمد‌ساعد مراغه‌ای» در سال 1328 اسرائیل را به‌صورت دوفاکتو به رسمیت شناخت، اما دولت «محمد مصدق» در سال 1330کنسولگری...

[ 13 ] - مبارزه با تروریسم بین‌المللی: الزامات عملی و چالش‌های نظری

این مقاله در پی واکاوی بخشی از علل ناکامی دولتها و نهادهای بینالمللی در مهار تروریسم فزاینده است. اینکه با وجود اجماع نظر موجود دربارۀ تهدیدهای ناشی از تروریسم، چرا تاکنون همکاریهای بینالمللی برای مبارزه با این پدیده ناکارامد بوده است. متن حاضر، از چشم‌انداز نظریههای روابط بینالملل در پی پاسخگویی به این پرسش برآمده و با روشی تبیینی و تحلیلی، امکانات و محدودیتهای هر یک از رویکردهای نظری و...

[ 14 ] - تأثیر تهاجم نظامی آمریکا به عراق بر قدرت هوشمند ایران در این کشور

حملة آمریکا به عراق در مارس 2003 که به سقوط رژیم بعثی منجر شد، سرآغاز دوران جدیدی در روابط ایران با این کشور بود. فروپاشی حکومت صدام حسین، فرصتی استثنایی برای جمهوری اسلامی پدید آورد تا قدرت سیاسی و فرهنگی خود را در عراق گسترش بخشد. نفوذ ایران هم در بعد دیپلماسی رسمی و روابط صمیمانه با دولت جدید عراق مشهود بود و هم در بعد فرهنگی و غیررسمی که به قدرت نرم موسوم است. ایران با بهره‌گیری از قدرت نرم...

[ 15 ] - رویکرد کارگزارمحور و دیپلماسی ایران در جنگ جهانی اول

اشغال و تقسیم ایران از سوی روسیه و انگلستان و فشارهای هم‌زمان متحدین برای ورود به جنگ جهانی اول، چالشی بزرگ برای تصمیم‌گیری کارگزاران ایرانی در خصوص تأمین حداقل منافع ملی محسوب می‌شد. باوجود اشغال، قحطی، چند‌دستگی در تصمیم‌گیری کشور و فشارهای بین‌المللی، چه عواملی در حفظ تمامیت ارضی ایران پس از پایان جنگ کارساز بوده است؟ اهمیت ساختار بین‌المللی و نقش‌آفرینی کارگزاران ایران، کدام‌یک بیشترین تأث...

[ 16 ] - نقش گروه های سنتی و مدرن در شکل بندی قدرت در افغانستان

ساخت قدرت در افغانستان ممیزه کاملا سنتی دارد. بررسی عوامل اجتماعی این ساخت قدرت، هدف این مقاله را تشکیل می دهد. به لحاظ شکل بندی گروه های اجتماعی اشراف، روحانیون و در دهه های اخیر نیروهای جهادی ساختمان بندی اصلی گروه های اجتماعی در افغانستان را تشکیل می دهند. در مقاطعی از تاریخ این کشور مانند دوران شاه آمان الله (1298-1307ه.ش) و محمد ظاهر شاه (1342-1352ه.ش) اقداماتی در جهت توسعه سیاسی انجام گرف...

[ 17 ] - جایگاه دیپلماسی عمومی در روابط ایران و کشورهای فارسی زبان

تغییر شرایط و مطرح شدن مولفه های جدید و تاثیر گذار در عرصه بین المللی باعث شده است تا کشورها برای پیشبرد هر چه بهتر منافع ملی خود، به نقش دیپلماسی عمومی در سیاست خارحی اهمیت بسیار قائل شوند. نوشتار حاضر با تمرکز بر جایگاه دیپلماسی عمومی در روابط ایران و کشورهای فارسی زبان افغانستان و تاجیکستان در صدد پاسخگویی به دو سوال ذیل است: آیا جمهوری اسلامی ایران در روابط خود با کشورهای فارسی زبان افغان...

[ 18 ] - رویکردهای نوین تصمیم گیری در سیاست خارجی

کتاب «تصمیم گیری در سیاست خارجی» که از شاخه های اصلی تحلیل سیاست خارجی (FPA) است در نیمه نخست جنگ سرد به چاپ رسید. در آن دوره طرح نظاممند دولت ها جریان مسلط در نظریه روابط بین الملل بود. اما پایان جنگ سرد باور به استحکام، ثبات و پیش بینی پذیری نظام ها را متزلزل کرد. موج جدید برساخته گرایی در دهه آخر قرن بیستم تلاش کرد نشان دهد انگاره ها نحوه برداشت از قدرت و ساختار نظام را تغییر می دهند. بدین ...

[ 19 ] - آسیب شناسی مواضع ج.ا. ایران نسبت به تعیین رژیم حقوقی دریای خزر از منظر ساختار- کارگزار

دریای خزر تا مدت ها بدون اینکه اهمیت بین المللی داشته باشد بین ایران و شوروی به صورت مشترک بر اساس عهد نامه های 1921و1940 مورد استفاده قرار می گرفت . پس از فروپاشی شوروی و افزایش کشورهای حاشیه دریای خزر از 2 به 5 کشور، این دریاچه اهمیت بین المللی یافت که علل آن به موقعیت ژئوپولتیک و ژئواکونومیک آن باز می گردد. به دنبال این شرایط رژیم حقوقی دریای خزر نیاز به بازبینی مجدد پیدا کرد و با توجه به چ...

[ 20 ] - سند چشم انداز 1404 و سیاست خارجی ج.ا.ا در دستیابی به قدرت برتر منطقه ای

این پژوهش به دنبال بررسی رابطه سیاست خارجی ج.ا.ا و سند چشم انداز در رسیدن ایران به قدرت برتر منطقه ای است. در سند چشم انداز ایران 1404 برای نخستین بار نگاه منطقه ای به سیاست خارجی مطرح شده است. مفهوم قدرت برترمنطقه ای برایند دو هدف است: 1- کسب جایگاه برتر علمی، فن اوری و اقتصادی، 2- تعامل سارنده و موثر در روابط خارجی . هدف از ارایه این مقاله بررسی چالش های سیاست خارجی ج.ا.ا در اتخاذ رویکرد"...

[ 21 ] - رویکرد باراک اوباما در قبال عضویت فلسطین در سازمان ملل متحد

نوشتار زیر، با طرح این سؤال که دولت اوباما در قبال عضویت فلسطین در سازمان ملل، چه سیاستی را اتخاذ کرده است، به این پاسخ رسیده است که با عنایت به نظریة نئوایدئالیست، باراک اوباما در ابتدا، حمایت خود را از تأسیس کشور مستقل فلسطینی در سازمان ملل، بر اساس مرزهای قبل از 1967 اعلام کرد و بارها تلاش کرد تا دو طرف را به پای میز مذاکره بکشاند. اما با توجه به تلاشی که برای حل مسئلة صلح اعراب و اسرائیل ان...

[ 22 ] - گفتمان سیاست خارجی جریان‌‌های ملی‌‌گرا و اسلام‌‌گرا مطالعه موردی: مقایسه تطبیقی مذاکره با سفارت آمریکا

در این پژوهش قصد داریم با بررسی بخشی از اسناد سفارت آمریکا که یکی از مهم‌ترین منابع اسنادی و کتابخانه‌ای تاریخ معاصر ایران می‌<span...

[ 23 ] - بررسی نقش هویت قومی بر امنیت پایدار: مطالعه موردی منطقه کردستان ایران (قومیت کرد)

[ 24 ] - امکان‌سنجی تداوم انقلابی‌گری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی در شرایط جهانی شدن

برقراری موازنه میان بهره‌برداری از امکانات جهانی شدن برای توسعه، در شرایطی که جهانی شدن پارادایم حاکم بر توسعه است ازیک‌سو و حفظ ساحت و مواضع انقلابی جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی، از مشکلات عمده در تحقق توسعۀ کشور است. ازاین‌رو، یکی از سؤالات در این زمینه آن است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران باید از چه الگویی پیروی کند که در عین حفظ هویت اسلامی و انقلابی جمهوری اسلامی، عامل و مسهلی ب...

[ 25 ] - رابطۀ امنیت- توسعه در سیاست خارجی (مطالعۀ موردی روابط ایران و شوروی (1357-1340))

پیگیری همزمان دو مطالبة امنیت و توسعه در سیاست خارجی معاصر ایران ماهیتی پارادوکسیکال دارد، به‌طوری‌که دستیابی به امنیت از فرصت‌های توسعه‌ای کاسته و تلاش برای توسعه، اقدامی برای نقض امنیت تفسیر شده است. این وضعیت به مسئلۀ بزرگ‌تری با عنوان روابط امنیت-توسعه بازمی‌گردد. برای سیاستمداران ایرانی در بسیاری از مقاطع تاریخی، تعیین رابطة میان این دو مطالبه چالشی اساسی بوده است. این مقاله با بررسی الگوه...

[ 26 ] - حل و فصل منازعات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر تشکلها و جناحهای سیاسی

حل و فصل منازعات ، از زمینه های مطالعاتی مهم در طیف وسیعی از پژوهشگران سیاسی را میباشد. در ایران نیزسالهای اخیر پژوهشهای خوبی آغاز شده است ولی مطالعات صورت گرفته در حوزه داخلی از حد کلیات و یا اقتباس مفهوم سازی و مدلهای قدیمی فراتر نرفته است پژوهش حاضر با مراجعه به اسناد، کتب، مقالات و پایان نامه ها و با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی به بحث پیرامون نقش احزاب و تشکلهای سیاسی در حل و فصل منازعات ...

[ 27 ] - امکان سنجی تحقق حاکمیت جریان لیبرال-سکولار به جای حاکمیت آل سعود در عربستان

سه مولفه‌ اقتصاد نفت‌پایه،بافت قبیله‌ای جامعه،دین یا همان مذهب وهابی در نیم قرن گذشته همواره قوام بخش مشروعیت دولت فعلی عربستان بوده است که با حمایت‌های بین‌المللی و منطقه‌ای و عدم حضور نیروهای تحول‌خواه تحکیم می‌شود.دگرگونی در هرکدام از این مولفه‌ها می‌تواند به صورت دیالکتیکی موجب تغییراتی در دولت و جامعه عربستان شود.سوال ما در این مقاله این است که آیا ساختار جامعه‌گانی و اقتصادی عربستان مستعد...

[ 28 ] - The Impact of Globalization of Culture on the Position of General Diplomacy of Iran's Foreign Policy

Globalization of culture as an aspect of globalization exerts more influence than other aspects on the analysis of general or cultural diplomacy of Iran's foreign policy. Globalization of culture paves the ground for the expansion of communications and modern technologies and to transform the government from the sole player of foreign policy into the main player. In other words, with the expans...

[ 29 ] - عدالت جهانی در اندیشه امام‌‌ خمینی+ و نظریه انتقادی روابط بین‌الملل

This article has no abstract.

[ 30 ] - Imam Khomeini’s Intellectual Foundations and Indicators of Political Action in the Arena of Domestic Policy

Foundation and management of the newlyestablished Islamic Republic of Iran system based on Imam Khomeini’sintellectual bases, including God-centeredness, obligation- centerednessattitudes, and as...

[ 31 ] - الگوی روابط عوامل کلیدی تأثیرگذار بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

در شرایطی که تغییر و نوسان در برزخ آرمان‌گرایی و عمل‌گرایی، دستیابی به الگوهای شناختی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را دشوار ساخته است، ناگزیر از شناخت عوامل مؤثر و روابط بین آ‌ن‌ها برای تحلیل سیاست خارجی هستیم. به این منظور، پژوهش حاضر با روش تحلیل ساختاری و تکنیک تحلیل تأثیر متقابل به دنبال پاسخ به این پرسش است که الگوی روابط عوامل کلیدی تأثیرگذار بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران چیست...

[ 32 ] - خاستگاه اندیشه مقاومت در ایران

در این پژوهش با استفاده از روش و مدل نظری توماس اسپریگنز در چهارچوب جامعهشناسی شناخت، خاستگاه اندیشه مقاومت و نحوهی پدیدار شدن و نهادینه شدن آن در ذهنیت جامعه ایرانی بررسی شده است. بدین ترتیب، پژوهش حاضر، درصدد پاسخگویی به این سؤال اساسی است که چه عواملی در شکلگیری، تکوین و نهادینه شدن اندیشه مقاومت در ایران نقش مؤثری داشتهاند؟ رویکرد محققان توصیفی ـ تحلیلی بوده و برای تحلیل دادهها از نظری...